Хөрәд шаху шин-шин, нег-негнәннь бәәдлтә гермүд яралдад бәәнә. Эн хотнас хойр дуунад Дорж ахин хош бәәҗ.

Мөрн тергтә эдниг үзәд, хөөчин хош герәс нег бичкн көвүн һарч ирәд, өмнәснь тосад гүүв.

— Мини ач, чини бичкн наһцх Бовлдан,— гиж аав тер көвүг заав.

— Аава, балта авч ирвчи? — болҗ Бовлдан өвгнәс сурв.

— Э, Бовлдан, түрүләд шин ирҗ йовх күүнлә таньлдх кергтә. Эн — Бамбуш...

Бовлдан ода ирж Бабушиг төр кеҗ ширтв. Көвүг дахад гүүҗ ирсн хойр ноха чигн, шин көвүг шинжлж хәләһәд, шиңшәд терг эргҗ гүүлдв.

Герт орхла, Дорж аавин эмгн Бамбушиг теврәд, һурв дакж маңна- һаснь үмсв.

— Бамбушд мах чаиж өг, — болж өвгн омгтаһар келв.

Махиг ик-икәр утлад, һуйр ниткрәд, дөрвлжиәр керчәд хот кев. Игж чансн махн Бамбушд икәр таасдгв. Ик тавгт махиг һарһад, стол деер тәвчкв.

Дорж аав даальңган уудлад, дотраснь цаһан толһата әрк һарһад^ хар модн ааһд кеһәд, йөрәл тәвәд бийнь уув.

— Бааҗачн әрк ууну?— гиҗ өвгн Бамбушас сурв.

— Уга, — болж көвүн хәрү өгв.

— Сурһульта улс әрк уудмн биш, — гиҗ Бовлдана ээж келв.

— Уух биш долана. — Дорж аав ааһдан дакад әрк кеж авб.

— Танасл икәр уудго болх, — гиҗ эмгн өвгән бурушав.

12. Хөөнә хошд

Тег эң-зах уга өргн. Нарн өөдән девшәд һарч йовна Сахнда аав Дорж Бамбуш хойриг Яшкуляс ирж йовхд өрүни серүн билә.

Ода... Ода аһар халад, һазрас ур һарад ирв. Тенд, холд көк усн үзгдв. Өрүнә тер усн уга билә. Бамбуш алң болв. Хойр көвүн агчмин зуур таньл үзл болҗ одв.

— Тер бәәсн юн теңгсви?

— Альд? — Бовлдан алңгтрҗ соньмсв.

— Тер... хәләһич... дольгалад бәәнә...

Бовлданд Бамбушин келен бас ик соньмжта. Теегт төрсн эн көвүн тенге биш, нам нур, һол үзәд уга, тер учрар тенге үзхәр седәд, басл гидгәр ширтҗ хәләнә — үзгдхш.

— Сохр болвзач, — гиж Бамбуш шин үүрән басна.

— Үзжәхшчи, нанд нүдн бәәхиг, — болҗ Бовлдан уурлна.

— Нүдн биш, нүкн бәәдлтә, энчн.

— Чи худлч бәәжч.

— Чи сохр бәәжч... Хәлә, хәлә, тер дольгалҗана...

Бовлдан генткн һуян ташад инәв.

— Э, тер бәәсн җирлһә келҗәдг болвзач?..

— Җирлһә?..

— Э, тер көкрәд үзгджәснчн, җирлһән гидг тер.

Бамбуш һутагдсан медәд, дакж үг келен уга Бовлдан хавтхасн кесг яс һарһад, келв:

— Шаһа?

— Шаһа наадий.

— Яһж нааддгинь меддвчи?

— Би шиңкән шаһа гидг юм үзжәнәв, — гиж Бамбуш үнән келв.

Бовлдан эн саамд шин үүрән наад бәрсн уга. һазрт кевтсн мод авад_г дөрвлжн зура зурв. Тер дөрлвжн зуран дунд шаһасиг зерглүләд тәвб. Дакад зуран хойр талнь арваһад ишкмд йовчкад, кирс темдг тәвб. Түү- нә хөөн гер талан гүүж орад хойр ик яс авч ирәд, негинь Бамбушд өгв:

— Энчн юмби?—- гиж Бамбуш сурв.

30

— Аару. Үкрин аару.

— Энүгәрчн яахмби?

— Хахмн. Тер шаһасиг хахмн. Аару шаһасд тусад, шаһас зураһас һазаран өсрж һархла, тер шаһа, хаҗ һарһсн күүнә... Медгджәнү?

— Ода деерән медгджәхш.

Хойр көвүн экләд шаһа наадв. Бовлдан әвр төв хадг бәәж. Бамбуш удлго дасад авчкв. Аш сүүлднь Бамбуш дегд һавц хадг болад, Бовл- дана цуг шаһасиг шүүһәд авчкв. Бовлдан шаһасан хәрү авхар седв, шин үүриь өгсн уга. Тииклә Бовлдан Бамбушас күчәр булаҗ авхар седв. Хойр көвүн ноолдв.

Бовлдан чидлтә бәәж, балһсна көвүг авад унҗ одв. Энүнәс көлтә Бамбушин уурнь күрәд, көвүн Бовлданиг хамрарнь цокв. Цусн шольгад асхрв. Бовлдан гүүһәд герүрн орв.

Бамбуш, хаҗһр һарһсан медәд, Яшкуль орхар йовв. Хойр ик ноха. Бамбушин дотрк шиидвр медсн кевтә, өмн бииднь һарад аарглв. Көвүн хәрү эргв.

Бовлдан гертәс хамриннь нүкнд көвң чиксн һарч ирв. Цуснь зогсж одж. Бамбуш дакад ноолдан эклх гиһәд күләв, болв Бовлдан эвцсн бә- әдлтәһәр келв:

— Дакж гүвдлдхмн биш.

Арвн нег часиг алднд кеерәс ход орж ирв. Бамбуш, экәсн төрж һар- снас нааран ним олн хөд үзәд уга.

Хойр көвүн ө-. һундлан мартад, дакнас иньглҗ одв. Бамбуш шин үүр- әсн сурв:

— Хөн кү мөргдви?

— Әәжәнчи? — болҗ өмнәснь Бовлдан сурна.

— Би төрүц юмнас әәдгов.

— Тииклә...

Эн сэамла тохш өвртә ик хуц Бовлданиг ардаснь мөргхәр цедәд гүүһәд аашна. Бамбуш терүг генткн үзчкәд, дегд әәмхләрн, нама аман аңһаж үг келҗ ^иадсн уга. Уралан нурад Бовлданиг хаҗугшан түлкәд уңһахлань, цаадкнь Бамбушур хәәкрв:

— Бийим яһад цокнач?

Хуц Бовлдана ормд Бамбушиг мөргәд өсргәд оркв.

Икчүдин хәәкрсн дун, нөр һатцас соңсгдсн мет, ики холд һарв. Дакж көвүн юн болсиг медхш. Генткн Бамбушин күзүн деер киитн дусал тус- сн болад одв. Нүдән секхлә, деернь аав Дорж, аавин ээж, дакад таньдго залусин чирә үзгдв. Көвүн алңгтрҗ сурв:

— Юн болж одв?

— 0, энтн йоста баатр бәәж, — гиҗ аав Дорж маасхлзҗ инәв.

Бамбуш ода ирж бийләһән юн болсиг медәд, хуцин тускар санад_г әәмсглҗ адһж сурв:

— Бовлдан яһв?

— Би эн бәәнәв, — гиҗ келәд, Бовлдан икчүдин сү дорас һарч ирәд_г үүртән һаран өгв.

Бамбуш Бовлдана дөңгәр босв. Цуһар гиигнәр с.аналдад, байртаһар инәлдв. Аав Дорж келв:

— Бор хуц махн болхар бәәнә.

— Ик гүрм эн Бовлданд... Мөргдг дасхад, — гиҗ ээҗ ач көвүһән шоодв.

— Одак хуцичн бәрҗ авад унхмн, — болж Бовлдан Бамбушин чикнд шимлдв.

— Би зөвтәв, —гиж Бамбуш арһулхан, икчүд, соңсш угаһар зөргтә- һәр хәрү өгв.

31

13. ДУН

Хөд худгин өөр кевтнә. Гү тәвх цаг болж одв. Хөд урдк кевтән худ- гин өөр кевтнә.

Хөөчнр гертән сууна. Аав Дорж орн деерән амрчана. Баахн хөөч залу дегтр умшҗ бәәнә. Наадк нөкднь кергтә болад Цаһан Усна гер- мүд орад йовҗ одв.

Бовлдан дурен яршгт бәәсн зөөрән һарһв. Зөөрин ик зунь — шаһа болн аару. Хуучн нег дегтр бәәж. Түүг шүүрч авад Бовлдан сурв:

— Умшж чаддвчи?

— Чаддв? —болж Бамбуш хәрү өгәд, дегтриг авад, үзгүдинь нии- лүләд умшв.

— Би школд орсн цагтан бас умшдг дасхв, — болҗ Бовлдан бийән харсж келв.

— Тана школ альд бәәнә?

— Цаһан Уснд.

Орн деер кевтсн аав хорҗңнад бәәв. Бамбуш сурв:

— Танахс өдрәр юңгад эс көдлнә?

— Халун болад,— гиж үүрнь хәрү өгв.

— Халунас күн бас әәдви?

— Күүнд биш, хөөнд му болна. Халун номһрхла манахс хөөдән кее- рәгшән авч һарх.

— Сөөһәрйи?

— Э. Серүнә цагт хөд сәәнәр иднә.

Дегтр умшҗасн хөөч залу эднә күүндвр соңсад мусг инәв.

— «Бидн селәнә эдл-ахун күч-көлсчнрин сурврар концерт өгчәнәв- дн»,— гиҗ радно келв.

— Цаачн концерт өгн гнҗәнә,— болад Бовлдан байрлад одв.— Аа- ва, аава, концерт өгчәнә.

— Ай, күләһәд бәәж, үргләд оджв,— гиҗ келәд аав Дорҗ боев.

— Кировск совхозин дөрвдгч фермин ах хөөч Далан Доржин сурв­рар бидн эндрк концертдән Хальмг республикин күндтә артистк Улан Индҗиеван дуулдг кесг дуд өгчәнәвдн...

Аав Дорж нерән соңсчкад, дал-ээмән күрдәлһәд, орна өмн делгәтә бәәсн ишкә деер зәмләд суув.

— «Ода Улан Инджиева «һалун-шовун» гидг ду дуулжана»,— гиж радио зәнглв.

— һәәһә гидг дун. — Аав дегд ханхларн, барун һарарн һуян та- шад авб.

Уидлһта дун репродукторас асхрад бәәв. Аав айсин уйлһ дахад хойр талан нәәхләд бәәнә. Бамбуш Бовлдан хойр бас, наачасн наадан мар- тад, күчр сәәхн ду соцсжана. Бамбуш аав Дорждс нүдән авхш.

һалун шовунь доңһдна, һазр, уснь сангдна..._х

Эн үгмүдәс Бамбушд ээжнь, экнь, эңкр Элст балһснь сангдв.

Ээж ода ю кеҗәдг болхв?.. Бас радио соцсҗадг болх. Радио соцсх- дан йир дурта... Ээж, ээж... Бамбуш эн өдрмүдт үзгдсн соньн, өвәрцү тоотас көлтә, ээҗән, бааван мартад хуурч... Көвүнә зүркнь өрчднь бульглад герәдән хәрх дурнь күрв...

Дун төгсв.

— Не, Ара, ямаран? гиҗ аав Дорж, өмнән стол деер дегтрән делгчкәд, тенд тагчг суусн дарук хөөчәсн сурв.

— Әвртә! — Хөөч Ара нань үг келсн уга.

— Улан Бадмаевна манад ирнә, — гиҗ Бамбуш аавд цәәлһв.

— Күчр баатр кун бәәж,— болад аав Дорж дуучар омгшв.

— Дууч күн бас баатр болдви? — гиҗ Бовлдан сурв.

32