VII. Экин нульмсн.

Селэнэ клуб тал шуугҗасн баһчудин дун соңсгддган уурв. Хар ас- хар эклж ниргэд хуцсн нохас бас номһрв. Минь одахн күртл хая-хая әәһән өгәд, боң-боң гиҗ хуцҗасн көгшн Дөрвн-нүдтл чигн кевтрән темцсн бәәдлтә.

Селәнә улс цуһар унтҗ кевтнә. Цуһарий? Цуһар биш... «Сөөнн өрәл болҗ йовну-яһну гиҗ ухалҗаһад, Барлан эк нег сүүжән сольҗ кевтв. Терзин сернҗл ивтлҗ орсн сарин герл пол деер цәәнә. Одахн күртл терз һатц шуукржасн салькн номһрад, орчлң дүң-дүлә, нам- шам болж тагчгрв.

Медәтә күүкд күн дәкн нег сүүжән сольж эргв. Нөр күрхш...

Баахн зуур кевтжәһәд, терзин сернжл секәд тер, һазаран хәләв. Уульнцд дөрвн-тавн шам шатжана. Төгрг сар нәрхн гидг хавсн үүләр хойр әңг болҗ керчгдәд, болв алдрҗ һархар зулсн бәәдлтә, мисхл ир- вәс уралан зүткәд, өңгнь улм-улм цеврдәд йовна.

Теңгр ү-түмн оддар чирмнә. Үсәрж манутрсн өңгтә, сәәхн гидг сө. Селәнәс зөвәр уухн хойр һал, унтрхмб-бәәхмб гисн дүртә, әрэ урц-урн гиж үзгднә. Тер-тәрәнә көдлмшт йовх трактормуд.

Күүкд күн утар татж эвшәчкәд, хәрү оран темцв... Нүдн аньгдхш.

— Минь одахн чееҗинь дүүргҗәсн тодлврмуд терүнә зовлңгиг дэки сергәв... «Красноярск. Больницин өрә. Барла шидрхн уйсн эрвәкә эрәтә бишмүдән өмссн мел өөрнь зогсҗана... Көөрк, тиигхд мана күүкн шип- кэн тавта билә. Болв, кедү бичкн болв чигн, күүкм экинни зовлң медчк- лә. Хәәмнь-хәәмнь, тиигхд Барлам яһж уульла!..» Экин оошг көөргдәд, зүркнә цоклһн чаңһдад, көл-һарин шүрвсн болһн хатурад, күмсг улм секгдәд одв.

Нөр ода чигн күрхш... һашута тодлврмуд дәкн-дәкн күүкд күүнә чееҗүр зүткв. Ода терүнә нүднд хойр тииз, улан карандашар һар тә- всн бичг дәкн үзгдсн болв. Терүнд ода тиим әәмшгтэ цаасн Барлаһас чигн ирсн болна. Болв, ухана нег өңцгднь оңгдан тоолвр чигн орна...

...Кемр мана Барла менд-амулң йовхла, нег цагт би күүкән үзәд чигн бәәхв. Нам үздг арһ уга болв чигн, йовсн һазртан, сәәхн иным, манна тиньгр, сән-сәәхн бәәтхә, хәәрхн,— гиж эк чееҗән барв...

Күүкм орчлңгин хормад багтад, бас нег шуһуднь эрүл-менд, сән- сәәхн бәәһә чигн болх... Орчлң гиен у юмн. Кен чигн күүнә җирһл хүв олдх зөвтә. Кемр Барла хүв уга бәәсн болхла... Бүкл хөрн җил давж одвл...»

Барлан эк дәкн гүүнәр татж саналдв. Чееж дотрк зовлң улм-улм немгдв, чееҗ улм-улм шахгдв, зүркн улм-улм менрв. «Ода яахв, ода яахв! Дәәнәс көлтә, зуг һанцхн мана өрк-бүл чигн биш, бүкл орчлң хольврвш. Кемр тер муульта дән эс болен болхла, мана өрк-бүл чигн өнр-өргн, байрта, җирһлтә бәәх бәәсн биз...

...Кемр тер хар мөртә дән тушаһан эс хальдасн болхла, мини аваль залу чигнь менд-амулң бәәх бәәсн биз... Көөрк-көөрк, дәәнд тер мел һал әдл сәәхн насндан одла. Чавас-чавас... Барладан тер ямараи дурта билә. Намаг иртл сәәхн гидг ик күүкн болж өс. Бааҗачнь ирхв. Эрк биш ирхв, гиҗ тер келлә...

Кен чигн күүнд зеткр-келҗ ирхш. Хәәмнь, хэәмнь, мини залу чигн бас ирхв гиҗ санҗ йовсн болх. Ода болхла... Ода Барла чигн уга,. эцгнь чигн уга... Ода би аваль чигн уга, элкнәсн һарсн күүкн чигн уга. һанцарн үлдвв. Орчлң деер ор һанцхарн...»

Экин чееж кедү жил, кедү иим сө зовлңгд баргден! Медәтә күүкд күүнэ халхиг бүлән дусалмуд норһав. Бүкл хөрн җилин эргцд эн нуль- мснасн экин чирәд кедү орм үлдсн, кедү хурнясн татгдсн!

Альдв, ик хол биш, дүңнхд дөрвн-тавн гер һатц, нег такан дун сон-

62