ЦХП' би бийән бәрж зогсув, һарһхмн чигн гиҗ, буру чигн гиж һаран ©ргсн угав..

Бюро 'чилхлә, намаг һанцхн бийим үлдәҗ авад, Лавга Матвеевич келҗәңэ:

— Чи, Боова Бадмаевна, шнң ик көдлмшт орсн баһ күнч..■ Оли ю келпа.түүг цугтаң дахх кер-гтә. Ңег кун болхла, хаҗһр чигн һарһад оркх, олн тиим юм һарһхң

уга.Дәкәд, манд тиим йосн.бэәдмн. Ик чинртә төр бол-

хла, бюрон члед цугтан нег күн кевтә бәәх, һаранөргх зөвтә. Үзтхә-медтхз гиһәд кеджәнәв. Хәрнь хөөннь.тиим

эвго йовдл бичә һарһ.

Дотран зөвшәржәхшиң. Болв ах күн келхлә, соңсх

кергтә.

Тиигәд өдр чилв...

Зугхөөннь мини сансп санан орта брлҗ һарв. Обкомин парлкомиесин амтн ирж тер төр шүүр. Дәкәд об:. комин бюрод тәвуд, Дррҗип Манҗиг партьдңь хәрүтог-

тав.

Тер йовдлын хөөн Лавга Матвеевич напд дурго бо-

лад одснь медг.дәд бәәв.

хөөнә совхозд

Хөөнә совхозд ора ирүв. Зууран машин эвдрәд, 'кесгтән зогсувидн. Ирхлә, конторт ах тоочас нань күн уга бәәҗ’. Директор, наадк һардачнртаһан цугтаң фермс, хошмуд орад йовж. оч. Тоочла күүндхонәв. Савһр үстә

рәд одв-яһв.

—Өвснә туск юн болҗана?

—Өдрин хошад-неҗәд маш-н авч ирнә. Боова Бад-

маевна, ода иигәд бидн каархмб?

— Өвс өгләвдн, маш-ид тәвләвдн, өвсн яһад эс ирҗәхмб?

— Эврән тоолтн, Боова, эн цагт ямаран машин йовдмб: хар бальчг эн. Машиһәр биш, мөрәр йовҗ чадҗ

бәәнәвдн.

Сөөни бийднь йовж, хошмуд эргхәр седүв. Зуг тооч

тәвсн уга, хаалһ му, сөөһәр биш, өдрәр әрә гиҗ машин йовдг болж һарв.

Сельсоветин сегләтр Баснга Шуран герт оч хонув. Герин үүд алхад орж ирснәс авн Шура бас зудын тускар күр кев. Зуг арһнь күрч өгл уга, өдр болһндала хөд үкҗәсиг үзҗ, араһан зууҗ шордцхаҗ.

460

— Лаикч согту йовсн залу хойр ах-дү хойр, өөркснь теднә элги-саддуд: өнр-өргн улс. Теднлә кен марһх бнлә! 'Өөрнь бәәсн, цугтнь үзсн, берәд, күүкд чигн гердч-

кҗ. Тиигәд, бийәи гүвдүлҗ-гүвдүлҗ оркад, көөркс, түүрмд сууцхана. Негнь детдо-мас ирсн өнчи көвүн, наадкнь сохр зктә.

—Тадн яһад иим әср-буср юм хәләһәд суунат?

—Арһтн бәәнү. Цааснь заг угаһар бичәтә, герчнрнь

дала.

— Чавас, чавас!—гиҗ һундж суувув.

«Кезә эн үзлтә-таньлта, бәәхтә-бахтаннь мөрнь гүүһәд йовдган уурхмб!» — гих ухан зүрким шарклулв.

Малын үкл, зуд, Шуран келсн һашута зәңг — цуг эдн толһа-д ээдрәд, кесгтән унтулсн уга. Зуг өрин өмн әро гиҗ дуг тусҗв.

Ухарльг фермәс тер сөеһән и-рҗ. Маңһдуртнь конторт харһад, хамдан хошмуд эргх болҗ шиидүвидн.

Тавдгч фермд күрәд ирүвидн. Фермин ахлач маштг хар залу келв:

— Әцклдүр хойр машин өвс авч ирлә, хуваһад өгч орквдн.

—Эндр?— гиҗ сурв.

—Эндр өвсн уга.

Фермин ахлачин нернь һәрә болҗ һарв. һәрәг суулһҗ авад, хош-муд эргүвидн. Арвн час болҗ йовсн цагла түрүн хошт ирүвидн. Хашан һаза мал үзгдхш. Өөрдәд ирхлә, хаша дотрас хойр хан-цан шамлсн, ик утх бәрсн, тохацаһан улан цусн болси һаран өргсн күн һарч ирв.

— Харһа!—гиҗ хәәкрәд, Ухарльг машинәс һәрәдҗ

буув.

— Хөөһән алҗанав!—болҗ Харһа хоокрв.

Ухарльт гүүҗ одад һарарнь цокад утхинь унһаһад„ хөөчин өрчәс авад акрмдҗ хәәкрв:

—Хе алтха гиҗ кен чамд зөв өгв!

—Арһулдтн дирөктор, арһулдтн! Умш өвсн уга, һурвц хонгтан мал хоосн,— болҗ Харһа гөрдв,— йилһл уга

үкҗәнә, алад авчкхла, нам махнь олз болх гиҗ санад. керчҗәнәв.

Ухарльг залуг тәвҗ оркад, хашад орв. һуч һар хөөнә махн өлгәтә бәәнә. Цааранднь гүүҗ һарад, хашан. үүд тәәләд, хө кеөж һарһв. Кесг хонгтан харһнҗ, хашад. бәәчксн хөн дәәвләд, әрә йовҗ йовна. Кесгнь мел нүцкп, ноосинь хөд идчкҗ. Күн болснас нааран иим зовлң үзод уга биләв: хуухин үсн босад, нурһн ирвәтрәд бәәв.

Кеер һарһҗ йилһл уга юмн бәәҗ,—идг уга. һазрт-

462

хамр хатхх шарлҗн уга. Болв хөд теелдәд, хуучн өвс «гчәсп һазрт кевтсн хог-бугт күртцхәв.

Харһач-иг тсмәһинь татулад, хол биш бәәсн Церн хөөчинәс хойр-һурвн боодг болвчн евс авч иртхә гиһәд, Ухарльг йовулв.

Цаарандпь һарч йовувидн. Дәкәд нег хошт өөрдәд ирхлә: хөн хош төгәлчксн, хөөчнь хошин деевр буулһад, көгҗрҗ харлсн салм хайҗ өгчәҗ. Дарук хошт ирхлә: хөөһән хашадан ээрчкюн, хөөчнь басиннь амн деер сууна.

—Нег боодг өвсн бнлә, одахн хаяд өгчкв,—болҗ хөөч келв.

—Яахмб?— болҗ Ухарльг тал хәләвв.

—Өвстә улсас авх кергтә. Дотран хувацтн гиж танд

келлүв, юнгад эс кесмт?! — болж Ухарльг хвечиг гемнв. Фермд 'күрч арһ хәәх санаһар йовҗ йовад, дәврүд хошт ирүвидн. Талын нутгт ирсн болҗ медгдв. Хошас зөвәр тедүхн зогсҗасн мал өвс идҗәнә, чннәнь чигн му биш. Хол биш өрәл скирд овсн бәәнә. Өөрнь хойр күн

һарарн завдлдсн, керлдҗәнә.

Өөрдәд ирхлә, негнәннь келюнь соңсгдв:

— Намаг үнд алад-булчкад тиигәд өвс автн! Танд тараһад өгчкәд, маңһдур эврән яахв?

Тиигн гихнь өмн нүүрт йовдг, совхозд тоомсрта Церн хөөч бәәҗ. Өөркнь — Х-арһа болҗ һарв. Церн хөөч биилән авад, «үквчн өвс егшв» гиҗ аздлҗаспь эн болв.

Ухарльг бийән бәрҗ чадл уга, бас хәәкрҗ йовна:

— Әмтнд -боодг өвсн уга цагт, өрәл окирд өвстә бәәһә бәәж, хувацл уга бәәдг, яһсн улач-махч күн бәәсмт, Церн! Таниг өдгә цага, өөдән седклтә күн гиҗ меддг биләв!

—Үр директор, ода намаг яһтха гинәт! Әмд бийнь арвн хонга өвсн үлдв, тараһад өгчкәд, дәкәд би яахмб?

—Ода эн цатт нег-негндән доң-тус эс болхла, тегәд кезәнь болхмт?— болх; би баю орлцҗ йовнав.

—Дөн. болн гиҗ муурад бәәвүв. Цугтадм бидн пам-

ра әдл өвс өглә. Эднә чилҗ одв, мнни одачн бәәһә. Дәкәд, тавн машин овс минь эн Харһад өгв. Тер баһий? Әрвлх кергтә билә. Намра, цасн уга, идг арһта цагла Харһа хе&һән өвсләд, хойр көлән деегшән кечкәд, кевтдг билә. Би болхла, өдрин дуусн геңгр-геңгр гиһәд ярлган бәрчкәд, хөөнәннь ард хатҗ хәрүлдг биләв. Тегәд, аш сүүлднь, әрвләд, арһинь хәәһәд, фвсән үлдәсн би

гемтә болҗахмб! Кезә дәкҗ -өвс авч ирхтн медгдҗәхш, бәәсн бичкн өвсән күүнд өгш угав!

Тернь чигн болдг үг болв. Зуг бәәснәснь хувацх керг: хойр таласнь хавсра бәәҗ, хөөчиг әрә гиҗ эвтән орулҗ

463

авувидн: өөрк хойр хоштан нсҗод тергн өвс өгх болҗ

һарв.

Өдрин дуусн йовҗ, хойрнһурвн фермс хәләвидн. Зәрм хошмуднь тавад-арвад хонгт күрм дүңгә өвстә, зәрм- днь—мел хоосн. Мел өвсн угань тавдгч фермд ик.Өөрк дөрвдгч фермнь хош болһнд өвстә, зәрмднь арвн-арвн таэад хонгт күрхмн.

Тер асхи фермин залачнриг цуглулҗ авад, хош болһпд кенд кен кеду өвс өгхинь күүндҗ, совхозин ахлачприг хошмуд болһнар йовулув-идн. Тиигәд кесн бийнь —

тавн-зурһан хонгас давш уга болҗ һарв.

Бальчг ик болад, тавн зун дуунад өгюн өвснә зөөлһн хашң болҗана. Хөрн тавн машин өвснд одад дола хон-

җаиа. Кезә тедн ирхв? Иим кесг ухан орҗ әмнд күрв. Сөөнь бийднь трактористнр цуглулҗ авад, тавн ик трактор шалһҗ, өвснд одси машидин нааһас товүвидн. Зөрүд харһхла, дахулад ирх, тенд бәәһә бәохлә, бальч-

гас чирж. һарһҗ йовх.

Тер сөеһәп унтсн угав. Өрүнднь, совхозин һардачнрт күүндсиг күцәхиг даалһад, Бөөргин совхоз орув.

Совхозин директор лиглһр күзүтә маштг хар залу «юн юмн күрәд ирв?» — гих саната, шинкәп унтад серсн күүнә бәәдлтә, атхр босад, һаран өмнән хайв. һарланьәрә һаран харһлдулад, үвлин найна туокар сурув.

— Гем уга, пгин ахлач,— гиҗ генткн сана авсн кевтә, директор дораһур нүди-м холәҗ хәрүцв.

—Өвсн-тоосн?

—Өвсән кемҗәлж тоолн гиҗ болад бәәвдп, өдр бол-

һн гишң тер көдлмш һарна. Зуг деернь өвсн немхш,— болҗ, чик хәрү өгчәхмн уга.

—Кедү кемҗәлситн суржахшив, күрх бәәдлтәйугай?— болҗ шүрүлкүв.

—Күрдгнь күрх, тоолад диглчксн юмн. Зуг...-

— тана хоша.хөөнә совхоз икәр түрҗәнә,— болҗ арһул келүв.— Ноосан идчксн, шуд җулһрсн хөд цүднәс һарч өгчәхш,— хувацх кергто.

—Хувацх гннәт. Маңһдур бидн бас муудан күрхлә,-

яахмб?

—Тана өвсн күрхмн.

—Тиигҗ чадш угав. Исполкомин эс гиҗб-юрон шиидвр һарһтн, хоөннь би гем уга болдгар, эс гиҗ әмтнд

464.

сн, өврҗ зогсв. Тнигҗ келн, бийән гемнв. Айстан күүнд хәокрәд керг уга, болв хөөнә совхозд үзсн хамг седкләс һарч ©гхш.

—Сән. Шиидвр лрх. Зуг 'дөң-нөкд болад, үкс гнХ өвс хөөнә совхоз та.т зөөлһдгин арһ хәзтн.

—Шиидвр ирхлә...

—Шнидвр, ншидвр!—гиҗ бас бийән бәрҗ чадл уга

алдг келәд оркв.

Хомпа, Бөөргин совхознн директор, өмнм һарч гүүһәд, үүд тәәлв. һарсн кевтән зогсл уга повад, районд ирүвидн. Герәрн орл уга, Лавга Матвеевичин кабинетд ирүв. Сегләтр цаас бичҗәҗ. Толһаһаи өндәлһәд, козлдуран авад, өөрән тәвж орхад, намаг үзәд келв:

—Боова, ор, ор. йовдл ямаран болв?

—Лавга Матвеевич! Келдг үг уга, мал укәд каарчана,— гиҗ келәд, түрүн харһсн стул деер киисүв.

Лавга Матвеевич нанд ус кеж өгәд:

—Боова Бадмаевна, дөгәҗәнәт. Тиим юмн болсн болхла, совхозин һардачнр гемтә. Докн тедннг дуудулҗ авч, шоодврин догшнла харһулх кергтә.

—Эврәннь чидләр тедн зудас һарч чадш уга, мана

дөң кергтә.

—Манас дәкәд ямаран дөн, керттәв? Өвсинь өгвдн,

машиһинь бас. Ода юн кергтәв? Директорип ормд оч сууһад, өвс зөөлһхмб?!

—Лавга Матвеевич. та эврән үзҗонәмт. хар бальчг эн, хол хаалһ тер. Машид евснд йовад дола хонхана,

кезә ир.хнь медгдхш.

—Тегәд яһий гиҗәнәм?

—Бөергин совхозас эндр, минь ода, өвс авч түржәх совхозд өгулх кергтә. Эндр асхп күртл өвсн эс ирхләг

кесг хош хөн уга болж одн гижәиә.

—Эн төриг би нсг дакҗ тасллав. Түүиә хөөн би юм кеж. чадш угав.

—Тиим болхла, бюро хуратн.

—Күн уга, »мтн колхоз-совхоэмудт.

—Бюро болшто болхла, сөкретариат кетн, би док-

лад кенәв.

— Боова Бадмаевна, дәкн давтҗ келҗәнәв: күн уга, цугтан малд. Би эврәп ирәд негл час болжаиав. Чи шин күн болад түргәр кечкх санатач. Тиигҗ болдмн бишл энч. Эргәд наадк совхозмуд төгәлхлә, бас тйим болҗ

һарх. Күн болһн ирәд райкомд хәәкрәд бәәхлә, юи болж

һарн гижанә! Баһ күнч, бийан тат.

— Лавга Матвеевнч! Эндр асхн совхозд өвс күргх

«5

кергтә. Таниг зөвшәл өгхлә, цаасинь би бичнәв. Кемрҗән му юмн болхла, би ялынь даанав.

Лавга Матвеевич хуухан мааҗад, кабинет дотраһур йовдңнҗ бәәһәд келв:

—Сән. Исполкомин шиидвр һарһад өгүлчкти.

—Ханҗапав, тиигҗ кенәв,— болад гүүһәд һарув. Исполжомд ирәд, әмт цуглулв. Цуг бийнь һурвхн күн

болж, һарв. Төриг ахрар келж, өгәд:

— Зөвтәй?— зөвтә, дөң болх кергтә,— гиҗәцхәнә. Шиидвриг бичәд, барлулҗ авад, һарап тәвәд, тиизән

дарад, хавтхлҗ авад, герүрн орад цә ууҗ авад, хәрү һарч гүүл1гв.

Хөөнә совхозд ирхлә, ах механик Олег Сергеевәс иань күн конторт уга бәәҗ. Олег ниднә шин сурһуль чиләсн баахн ■кәвүн. Эн элдү зуд үзәд, көөрк, толһань дии-

нрәд хуурч.

— Олег, өөрхяд өвс өгчәнәвдн, яһж зөөхмб?—'бол- җапав.

—Көлгн уга,— болад шалд гөрдв.

—Машид ирәд угай?

—Тавн машин ирв.

—Тедниг зогсаһад, Бөөргин совхозас өвс зөөхмн.

—Директор уурлхн угай?

—Өвс зөөлһхле, яһад уурлх билә.

—Өвс зөөдг цанмуд бәәнү?

—Тавн цан бәәнә. Зуг бичкн эвдркәтө.

—Трактор бәәнү?

—Трактор олдх.

—Совхозин ахлачнрас һанцхарн бәәнәч. Ода һарад,

харһсн хамгинь цугтнь цуглулад, трактор, цаммудан бе-

лд. Эндрин бинднь өвснд күрх кергтә.

Тиигә күүндә бәэтл отармудар өвс зөөҗ одсн машид ирв. Түрүн машинд совхозин ах тоочяг суулһҗ авад, Бөөрг орад һарувидк.

Мини бичкн машин түрүнд йовна, ардаснь тавн машин цувад одсн.

Испожомин шиидвр умшҗ оркад, һартан бәрәд, Хомпа келҗәнә:

— Боова Бадмаевна, танд кинәд келжәнәв. Эн төрәс

Лавга Матвеевич цухрад һарч одв. Минь одахн җиңнүләд келв: яһнат-кегнәт, эврән медтн. Тиигхлә—та бидн хойр даах болҗанавдн. Нег му юмн болхла, тиизтә цааста нанд чигн дала юмн болхн уга, цуг гемнь тана толһа деер ирн гиҗәнә.

Хар уханднь уурм күрәд, бас бийән бәрҗ чадл уга, келҗәнәв:

466

•— Залачдан цаасан бич’

— А, цаас, дарунь!— гиҗ келәд, доран сун тусн, бичв. Түүгинь хав-тхлҗ авад һарув. Удсн уга иәәһинь олад

ачся тавн машин —тавдгч ферм орад һарв.

Эи заагур цаси экләд орв. Бүрүл болв. Центральн орад гүүлгҗ йовад, өмвәс һарсн һал хәләҗ байрлув. Өөрдәд ирхлә, их-ик цанмуд чирсн трактормуд. Ө-мнк трактор деер Олег бийнь суусн йовна.

— Ардас бас аашна!— болҗ эн хәәкрв.

Тернь үнн болҗ һарв. Тендәс, эндәс, фермс болһнас тракторин һал үзгдв, цаһан цасн дотрас хар-хар баран чигн һарч ирнә: хөөчнр эврәннь мөрдән, цармудан, темәдән татсн, чидләрн некд болхар йовцхаснь эн бәәж. Тедн чигн нөкд болж. чадхм билә, икәрнь тәвхд зэөх өвсн тавн-арвн ду-унас хол бнш билә.

Хошт йовсн Ухарльг, фермсин ахлачнр, сән зәңг соңсад, бәәсн чңдлән һарһҗ аөөлһҗ. Тер сө совхозд күн унтсн уга. Сөөнь дуусн һал.муд цааран-нааран гүүлдв.

Цасн зогсжахмн уга. Маңһдуртнь трактор, машидиг хамднь тәвүвидн. Тсднә өмн цас хамдг машин йовв. Өд-

рин дуусн зогсл уга зөөһәд орквидн. Цасн улм нигтрәд^ салькн үләһәд, шуурһн зклв. Юми үзгдхш, харңһу, цаон

нүдн-амар орҗ зовав.

Өвснә ик зунь зөөгдж одв. Дәкҗ йовдг арһ тасрв.

Әмтиг цуглулж. авад, трактор деер суулһад хош болһнар, дөң-нөкд болтха гиж тәвүвидн.

Эврән Ухарльгиг суулһж, авад тавдгч ферм орад һарв. Түрҗәсн хошмуд хәләх дурн к-үрч йовна.

Хар-һан хөөнүр күрәд ирүвидн. Ба-с дотр зөвәр өвсн овалһата бәәнә. Хөөч боодг-»боодгар авад, хашад бәәсн

хөөдт тәвҗ өгчәнә. Мал өмнкләрн әдл өлн биш,— тәвсн

өвспд дарцлдҗ бәәх-мн уга.

— Харһа, меид!—болжанавидн.

Машинә шар герл гердҗ холәһод, үзж оркад, Харһа маасхлзҗ инәв:

—Малан нег цадхад авшкв, цааранднь амр болх.

—Трактор эндр өвс зөөвү?—болҗ Ухарльг сурв.

—Трактор чигн, машнд чигн зөөв. Ода деерән күрх

өвсн бәәнә.

—Хөеһән керчдгән уурвч?— болҗ директор сурв.

—Уурув. Нам дегәд әәчкәд, айстан керчәд сууҗв. Махнь үрюи уга, складт орулад өгчкүв.

—Хәрнь хөөннь тиим юм бичә һарһ. Демәр бәәхлә,

деесәр чолу керчдг.

Үкл-үргәи зогсси, өвстә, хотта-хоолта хош болҗ һа-

467

рв. Дәкәд чигн хойр-һурвн хошар орувидн: алькнь чигн өпстә. Хөөһән цадхсн, хашадан орулчксн бәәнә.

• , Түүнәс центральн орх санаһар һарад-төөрүвидн. Дор цаһаи, деер наһан, экдәи бүтү, төрүц юмн үзгдхш. Тор-

үүДнднь нохаснь. уята. Хөөһән эргәд, ах хөөч Церн манҗаҗ. Маниг .таньчкад, ,эн келв:

— Йим шуурһнла ,сө йрвад йовдг ямаран ул-свт! Үкс

ги>1$ герт ортн.

Церн сүүһәсм авад, гүүлгәд гнлтә гертәң күргв. Үүд трәлхлә, дулан аһар. чирәһур, үләҗ байрлулв. Уха.-сего ө.эд. уга. хөөч мини .пальтог тдәлүлҗ өлгәд, орн деер ир- -мәдлүлҗ суулһад, көрч одсн һосим татҗ ..тәәләд, беш дёер бәәсн халун баальнг өмскүләд оркв. Ээм деерм саг-

ст‘девл көдрүләд келв:

' Мана дирөктор йовн гиҗ дасҗ одсн күн. Зуг иим

шуурһнла таниг йовулад йов^гтңь һунднав.

— Бүкл нутг ахлҗах күүнд би яһҗ заавр өгх-мб?—? брля; Ухарльг инәв.

Нутг ахлсн төләднь та хөрх зөвтәт. Районд хөөчнр дала, директормуд чигн. баһ бишк ахлачмдп негхн. һанцхн ахлачан тегэд, шуурһпд көргәчксн болхла, ямаран ик му нерн болх билә?!

. Тер үгән келн бәәҗ бещ. деер буслҗасн цәәг самрад,

тос тәвәд һарһв. Цаадк өрәһә.с дөч күрсн иаста, ода чигй баһ цага көркхн бәәдлән гееһәд уга күүкд күн, Цёрнә гёргн, һарч ярәд мендләд, ааһ-сав авв.

— Ноһан, эн цә келч, би мах утлнав,т-болад, хөөч цәәһән гергндән даалһад, сиинцүр һарад, көрә көл мах авч ирәд утлад, буслжасн уста хәәснд тәвв.

Даарсн манд халун цә һәәһә юмн болв. Халун цә

судцдар тарҗ гүүһәд, көлин хурһд күртл күрч халав.

Дуладад, девлән ээм деерәсн буу-лһад, амрч — байрта суувув. Негл гертән ирсн әдл болв. Сәәхи .седклтә улс мана теегт дала. Теднә негнь — Церн болҗ һарчана. Эр-

тңнә Харһад өвс вгл уга ноолдҗ бәәхд дотран «хар ухата күнҗ» гиж. санлав. Ода санад бәәхлә, Цернә чйгн зөв болҗ һарна. Эзн мет әрвләд, үлдәҗ авсн өвсән әмтнд өгчкәд, эврән үвлин найнд хоссн үлднә гидг бас чигн х^ту юмн.

468

..Иим кесг уха ухалад суухла, Церн һанздан цөг тәвҗ ^вад.-утар тач ута һарһад келҗәнә.:.

— Эн үвл манд суәнәр уха орулв. Әмд-менд һархла, харрас экләд зудла баәр-бәрлдх кергтә.

кергтә. Өвсн гидг юм һазрас авч болхмн, зуг манахс ода күр,тл кезәңкәрн бәәцхәпә.

Хөөчин-келсн үг еоиьн болад нрв, Бас дахулҗ сур-

-элвгәр кехмн. Зуг ода күртл маңа совхозин һардачнр эмнг.һазр хаһлхдап әәлднә. Ңидн әрә гиҗ минһн.. гектар

дһн,~өрәл центнер өгв. Өм-н җил хаврпь хур.та, урһц

сән болла. Тәрмр евс арвад центнер авлавндн, эмнг тее-

•сув.

— Эрднь-иш — манд кергтә юмн бидн тер,— гиҗ хөөч цәәлһв,—г силос, гидг хотас шимтәнь уга бәәҗ. Нууҗаон юмн бнлә, ода үгин җисәһәр келгдҗәпә. Манахош хөөнәс эн жил һа.ру чигн һарсн уга, чинәнь сән, өвсн ода •бийнь зөвәрт күрхмн. Тер юуна учрв?— снлосин күчн.

Ңег дәкҗ хө хәрүлҗ йовад ики кезәнә хайгдсн сила- -сик.нүк ол/К, авув. Зог кеһәд малтхла, эрднь-ишин силос болв. Өвгдәс сурхла, кен-ян кесииь чигн күн медхш, ики кезәнә кесдсн боәдлтә болв. Малтад авхла,. күчр сән, к®к ноһан әдл силос болҗ һарв. түүгәр кесгдөц авувндн. Хош болһпд пеҗәд зууһад тонн силос кеһәд

.авчкхла, да.ла өвсн чиги керг уга.

’ Хөөчик келсн мини ухандм тодлгдад бәәнә. «Олнла, әмтнлә сән бәәхлә, соңсврта улсин келсиг соңсад йовхла, '■олзта юмнҗ»,-г- гиҗ дотран ухалув.

Дарунь махн болв. Махан.идәд, шөлән ууһад дуусх-

ла, хөөч келжәнә:

Ноһан, тер өрәд ор яс, <өдрин дуусн шуурһнд цок-

гдсн улс амрг.

Цаадк ороднь нег орн бәаҗ. Шин цаһан простинә

делгәд, көк торһн хаваета көнҗл тәвәд, п-амаг унттха гиҗәнә. Өмпм һазр деер Ухарльгд ор ясҗ. Эзн гергн

469