- •1. Химия ғылымының пайда болуы, дамуы және маңызы
- •2. Иондық байланыс Мысалдар 169 бет
- •3. Алюминий гидроксиді (Al(oh)3) құрамындағы элементтердің массалық үлесін есепте
- •1 Заттардың және олардың физикалық қасиеттері
- •2 Ковалентті байланыс дегеніміз не? Мысалдар.
- •3 Темір (III) оксидінің Fe2o3 40 грамында қанша грам темір бар екендігін табыңдар
- •1 Атом молекулалық ілімнің қағидаларын мысалдар келтіре отырып осы ілімнің қалыптасуына қай елдің ғалымдарының үлесі болды?
- •2 Атомның құрамы және құрылысы 143, 145 бет
- •3 Алюминий оксидінің Al2o3 қандай массасында 15.5 г алюминий болады
- •1. Атомдар, молекулалар дегеніміз не? 44 бет
- •2. Тотығу тотықсыздану реакциялары мысалдар 144 бет
- •1. Химиялық элементтер, олардың таңбалары және атауы. Оны кім шығарды?
- •2. Экзотермиялық және эндотермиялық реакциялар дегеніміз не?
- •3. 1.5 Моль натрий сульфаты Na2so4 берілген. Осы тұздың массасын тап.
- •1. Жай және күделі заттар. Салыстырмалы атомдық масса. Салыстырмалы молекулалық масса анықтама және мысал келтір
- •2. Негіздер: құрамы, жіктелуі, химиялық қасиеттері, алынуы. 119 бет
- •1. Химиялық формула. Химиялық элементтердің валенттілігі дегеніміз не және валенттілік термині нені білдіреді? 35 бет.
- •2. Қышқылдар: құрамы, жіктелуі, химиялық қасиеттері, алынуы.Мысал келтір 87, 90, 122 бет
- •Қышқылдардың химиялық қасиеттері
- •3. Массасы 22г көмірқышқыл газының зат мөлшерін есепте.
- •1. Физикалық және химиялық құбылыстар дегеніміз не және айырмашылығы Химиялық реакциялар. Мысалдар
- •2. Оксидтер: алынуы, жіктелуі, химиялық қасиеттері. 114-116 бет.
- •Жай және күрделі заттарды жағу арқылы:
- •3. Құрамындағы элементтердің массалық үлесі мынадай: к39.69% Mn 27.87% o 32.46% тұздың қарапайым формуласын есепте.
- •1. Сутекке жалпы сипаттама. Алыну жолдарын реакция теңдеуі арқылы өрнекте.
- •2. Сілтілік металдар және галогендердің периодтық жүйеге орналасуы. Мысалдар.
- •3. 30Г тұзды 170г суда еріткенде түзілетін ерітіндідегі тұздың массалық үлесі қандай болады?
- •1. Химиялық реакциялардың теңдеулері, зат массасының сақталу заңы.
- •2. Натрий пжо (периодтық жүйедегі орны) және оның маңызды қосылыстары. Мысалдар
- •2. Оттектің аллотропиясы деген не? Озон және озон қабатының жердегі тіршілік үшін маңызы қандай?
- •3. CuSo4 5h2o-ның салыстырмалы молекулалық массасын есепте.
- •1. Химиялық элементтердің қасиеттерінің периодтық орны бойынша сипаттамасы Периодтық жүйедегі орнына қарай элементті және оның қосылыстарын сипаттау
- •Химиялық элементтердің электртерістілігі
- •2. Хлор пжо (периодтық жүйедегі орны) бойынша сипатта. Олардың маңызды қосылыстарының мысалдары
- •Химиялық қасиеттері
- •Cl2-нің алынуы және қолданылуы
- •1. Атомның құрамы және құрылысы дегеніміз не? Ол қандай бөлшектерден тұрады?
- •Мазмұны
- •Электрон
- •Атом құрылысы[өңдеу]
- •2. Тұздар: құрамы, жіктелуі, қасиеттері, алынуы 92 бет.
- •3. 20%-Тік 500г ерітінді даярлау үшін қанша грамм тұз қанша грамм су қажет?
- •1. Химиялық элементтердің жіктелуі мысалдар келтіріп заттардың формуласын жазыңдар.
- •2. Жай және күрделі заттардың жіктелуі. Генетикалық байланысты қалай қалпына келтіруге болады? Металдар және бейметалдар.
- •3. Массасы 12,6 г азот қышқылын бейтараптау үшін мыс(II) гидроксиді қанша массасы және мөлшері қажет екенін есептеңдер.
- •1. Химиялық элементтердің электр терістігі ұғымдарының айырмасы неде?
- •2. Ерігіштік дегеніміз не? Ерігіштік өлшемін қандай шам алар арқылы анықталады?
- •3. Массасы 620г натрий оксиді әрекеттескенде сілтінің қандай массасы және қанша мөлшері түзілетінін есептеңдер.
- •1. Заттың аморфты және кристалды жүйелері
- •2. Ерітінділер концентрациясы дегеніміз не және оны қандай тәсілдермен көрсетуге болады? Тұздардың алыну жолдары ...
- •3. Массасы 7,4 г кальций гидрооксиді қанша грамм фосфор қышқылымен әрекеттеседі.
- •1. Кристалл торларының түрлері және оның түйіндері дегеніміз не? Заттардың қасиеттерінің құрылысына тәуелділігі
- •2. Отттекті зертханада қалай алуға болатынын түсіндір.
- •3. Массасы 4,6 г натрийді 150 г суда еріту арқылы алынған ерітіндідегі натрий сілтісінің массалық үлесі
- •1. Ауа-газдар қоспасын қалай түсінесің? Атмосфералық ауаны ластанудан қалай қорғаймыз?
- •2. Зертханада хлордың алыну жолдарын реакциялар теңдеуі арқылы өрнекте.
- •3. Массасы 28 г. Литий суда ерігенде сутектің қанша көлемі түзіледі?
- •1. Оттегі химиялық элементінің аллотропиясы қалай аталады? Қандай зат екендігін түсіндір.
- •2. Тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш туралы түсінік
- •3. Массасы 0,1 моль барий хлориді қанша моль күкірт қышқылымен әрекеттесе алады?
- •1. Табиғаттағы судың маңызы және физикалық/химиялық қасиеті және қолданылуы
- •2. Химиялық реакцияның жылу эффекті деген не? Өлшем бірлігі
- •3. 50 Г 16%-тік сілті ерітіндісін дайындау үшін қанша грамм сілті алу керек?
- •1. Табиғаттағы тірі организмдердегі және адам тіршілігіндегі химиялық реакциялардың биологиялық маңызы қандай? Мысал келтір.
- •2. Изотоп деген не? Сутектің изотоптары қалай аталады? Молекулалық фолрмуласын жаз және аттарын ата.
- •3. 78 Г калий сумен әрекеттескенде калий гидроксидінің қандай массасы және қанша мөлшері түзіледі?
- •1. Химиялық элементтердің тірі және өлі табиғатта таралуы. HCl физикалық-химиялық реакция теңдеуі.
- •2. Зат мөлшері деген не? Өлшем бірлігі. Авагадро саны нені көрсетеді?
- •3. Дәріханада 500 г 9%-тік ерітінді дайындау үшін ас тұзының және судың қандай массасы қажет?
- •1. Бейтараптану реакциясын теңдеулер арқылы көрсет
- •2. Бейорганикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыс деген не? Мысалдарды теңдеу арқылы өрнекте.
- •1. Галогендердің атом құрылысы қандай агрегаттық күйінде қандай заңдылықтар болады?
- •2. Металдардың кернеу қатарын және оны қалай түсінесің?
2. Жай және күрделі заттардың жіктелуі. Генетикалық байланысты қалай қалпына келтіруге болады? Металдар және бейметалдар.
Химиялық формула – заттың құрамын химиялық элемент таңбалары және индекстер көмегімен шартты түрде бейнелеу.
Заттың салыстырмалы молекулалық массасы, берілген зат молекуласының массасы көміртек атомы массасының 1/12 бөлігінен неше есе ауыр екенін білдіреді.
Химиялық формула арқылы салыстырмалы молекулалық массасын табамыз:
Мr (H2O) = (2•1)+16=18
Заттың формуласы бойынша мыналарды білуге болады:
Жай немесе күрделі зат.(бір немесе бірнеше атом түрлерінен құралғандығын)
Сапалық құрамы (яғни атомдардың қандай түрлерінен құралған)
Сандық құрамы (яғни әр атом түрінің қаншасы кіреді)
Салыстырмалы молекулалық массасы (яғни берілген молекула массасы м.а.б-нен неше есе көп)
Элементтердің массалық қатынастары.
Химиялық формула – заттың құрамын химиялық элемент таңбалары және индекстер көмегімен шартты түрде бейнелеу.
Заттың салыстырмалы молекулалық массасы, берілген зат молекуласының массасы көміртек атомы массасының 1/12 бөлігінен неше есе ауыр екенін білдіреді.
Химиялық формула арқылы салыстырмалы молекулалық массасын табамыз:
Мr (H2O) = (2•1)+16=18
Заттың формуласы бойынша мыналарды білуге болады:
Жай немесе күрделі зат.(бір немесе бірнеше атом түрлерінен құралғандығын)
Сапалық құрамы (яғни атомдардың қандай түрлерінен құралған)
Сандық құрамы (яғни әр атом түрінің қаншасы кіреді)
Салыстырмалы молекулалық массасы (яғни берілген молекула массасы м.а.б-нен неше есе көп)
Элементтердің массалық қатынастары.
Металдар–Электр тоғымен жылуды жақсы өткізетін, пластикалық қасиеті жоғары, жылтыр заттар. Мұндай қасиеттердің болуы металдардың ішкі құрылымымен байланысты.
Металдардың (сынаптан басқа) кристалдық торкөздерінде металлатомдарыорналасқан. Олар бір-бірімен металдық байланыспен байланысады. Металдардың иондану энергиясы аз болғандықтан олардың валенттік электрондары оңай бөлініп, бүкіл кристалдың бойында еркін қозғала алады. Сондықтан олардың жиынтығынэлектрон газыдеп те атайды. Су ерітінділеріндегі реакциялар үшін металдың активтілігі оның активті қатардағы орнына байланысты.
Металдардың қаттылығы, температураға төзімділігі күнделікті тәжірибеде шешуші рөл атқарады. Егер шыныхромменкесілсе, алцезийдіадам тырнағымен-ақ кесе алады. Кейбір металдар жұмсақ (күміс,алтын, т.б.) болғандықтан таза металдардың орнына олардың бір-бірімен құймалары қолданылады. Ең алғаш алынған құймалардың бірі –қола.
Темір мен оның құймалары (шойын,болат) қара металдар, ал қалғандары түсті металдар;алтын,күміс,платинахимиялықреактивтергетөзімділігіне байланысты асыл металдар; сумен әрекеттесіп сілті түзетін металдарды сілтілік (Lі, Na, K, Rb, Cs), алжер қыртысыныңнегізін құрайтындарын сілтілік жер металдар; массалық үлесі 0,01%-дан аспайтындарын сирек металдар деп атайды. Өнеркәсіпте металдарды негізіненпирометаллургия,гидрометаллургияжәнеэлектрметаллургияәдістерімен алады. Металдар электр сымдарын, тұрмысқа қажет бұйымдар (қазан, балға, т.б.) жасауда, т.б. кеңінен қолданылады.
Бейметалдар - металл еместер қатарына: сутек, бор, көміртек, кремний, фосфор, мышьяк, оттек, күкірт, селен, теллур, галогендер, асыл газдар жататын химиялық элементтер тобы; оларды металдардан бөліп топтауға қолданылатын атау. Табиғаттағы белгілі бейметалдар саны металдарға қарағанда аса көп емес. Периодтық жүйедегі бейметалдардың орнын анықтау үшін бор элементінен астатка дейін көлденең сызық жүргізсе, кестенің жоғарғы оң жақ бұрышын ала негізгі топшаларда бейметалдардың орналасқаны байқалады. Периодта бейметалл әлемент атомының ядро заряды біртіндеп өседі де, атом мөлшері кішірейеді. Сондықтан электрон қосып алуға бейімділігі жоғары және тотықтырғыштық қасиеті басым болады. Ал бейметалл орналасқан негізгі топшаларда (IV—VII) атомның радиусы неғұрлым кіші болса, ол ең сыртқы электрондарды күшті тартады. Демек, тотықтырғыштық қасиеті басым болады. Мысалы, фтор мен хлор атомын салыстырсақ, ең күшті тотықтырғыш — фтор. Бейметалдардың тотықтырғыш қабілеті электртерістіктің сан мәніне байланысты. Тотықтырғыш қасиеттердің өзгеруіндегі осы заңдылық сол бейметалдар түзетін жай заттарға да тән.