- •3.Жер қыртысындағы элементтерді анықтаудың түрлері. Жеке минералдық түрлер.
- •1)Жеке минералдық түрлер
- •4. Жер қыртысындағы элементтерді анықтаудың түрлері. Минералдардағы изоморфты қосылыстар.
- •1)Жеке минералдық түрлер
- •5. Жер қыртысындағы элементтерді анықтаудың түрлері. Биогендік және сулы ерітінділер.
- •1)Жеке минералдық түрлер
- •6. Жер қыртысындағы элементтерді анықтаудың түрлері. Магмалық балқымалар және техногендік қосылыстар.
- •1)Жеке минералдық түрлер
- •7. Жер қыртысындағы элементтерді анықтаудың түрлері. Сұйық дисперсті және коллоидты түрі.
- •1)Жеке минералдық түрлер
- •8. Жер қыртысындағы элементтер миграциясының негізгі заңдылықтары.
- •9.Химиялық элементтер миграциясының типтері.
- •10. Химиялық элементтер миграциясының ішкі факторлары. Атомдардың гравитациялық қасиеті.
- •11.Химиялық элементтер миграциясының ішкі факторлары. Байланыс қасиеттері.
- •12. Химиялық элементтер миграциясының ішкі факторлары. Химиялық қасиеттері және радиоактивтілік қасиеттері.
- •13. Химиялық элементтер миграциясының сыртқы факторлары. Температура.
- •14. Химиялық элементтер миграциясының сыртқы факторлары. Қысым.
- •15. Химиялық элементтер миграциясының сыртқы факторлары. Ортаның химиялық құрамы.
- •16. Химиялық элементтер миграциясының сыртқы факторлары. Сутекті иондардың концентрациясы.
- •17. Химиялық элементтер миграциясының сыртқы факторлары. Тотығу-қалпына келтіру жағдайы және организмдер тіршілігі.
- •18. Химиялық элементтер миграциясының сыртқы факторлары. Геоморфологиялық белгілері. (Жанама іздеу белгілері. Геоморфологиялық белгілер)
- •19. Геохимиялық аномалиялар туралы жалпы түсініктер.
- •20. Аймақтық және жергілікті аномалиялар.
- •21. Перспективті және перспективті емес аномалиялар.
- •22. Оң және теріс геохимиялық аномалиялар.
- •23. Табиғи және техногенді геохимиялық аномалиялар.
- •24. Химиялық элементтердің ассосациясы туралы жалпы түсінік.
- •25. Іздеу критерийлері және іздеу белгілері.
- •26. Геохимиялық ландшафттар туралы түсінік.
- •27. Геохимиялық түсірулер. Мақсаты және міндеттері. ???
- •28. Рудалы кенорындардың алғашқы ореолдары.
- •29. Магмалық кенорындардың алғашқы ореолдары.
- •30. Пегматитті кенорындардың алғашқы ореолдары.
- •31. Постмагмалық кенорындардың алғашқы ореолдары.
- •32. Алғашқы ореолдардың геохимиялық белдемділігі.
- •33. Кен маңайындағы сыйыстырушы жыныстардың өзгеруі.
- •34. Индикатор-элементтердің ореолдары.
- •35. Алғашқы ореолдардың морфологиялық ерекшеліктері.
- •36. Экзогенді кенорындардың алғашқы ореолдары.
- •37. Шашыранды кенорындардың ореолдары.
- •38. Инфильтрациялық кенорындардың ореолдары.
- •39. Шөгінді кенорындардың ореолдары.
- •40. Стратиформдық кенорындардың ореолдары.
- •41. Туынды шашырау ореолдарының жаралуының жалпы заңдылықтары.
- •42. Литохимиялық шашырау ағындары. Классификациясы және қысқаша анықтамасы.
- •42. Литохимиялық шашырау ореолдары. Классификациясы және қысқаша анықтамасы.
- •43. Шашырау ағындарының жаралуы және негізгі ерекшеліктері.
- •44. Биогеохимиялық шашырау ореолдары.
- •45. Гидрохимиялық шашырау ореолдары.
- •46. Атмохимиялық шашырау ореолдары.
- •47. Шлихты шашырау ореолдары.
- •48. Пайдалы қазба кенорындарын іздеудің литохимиялық әдістері.
- •49. Литохимиялық сынамаларды алу және өңдеу.
- •50. Пайдалы қазба кенорындарын іздеудің гидрогеохимиялық әдістері.
- •51. Гидрогеохимиялық іздеу кезіндегі сынамаларды алу жұмыстары.
- •52. Пайдалы қазба кенорындарын шашырау ағындары және ореолдары бойынша литохимиялық іздеу жұмыстары.
- •53. Шашырау ағындары және ореолдары бойынша литохимиялық іздеу кезіндегі сынамаларды алу жұмыстары.
- •54. Пайдалы қазба кенорындарын биогеохимиялық іздеу әдістері.
- •55. Биогеохимиялық іздеу кезіндегі сынамаларды алу және өңдеу жұмыстары.
- •56. Пайдалы қазба кенорындарын атмохимиялық іздеу әдістері.
- •57. Атмохимиялық іздеу кезіндегі сынамаларды алу жұмыстары.
- •58. Пайдалы қазба кенорындарын іздеудің шлихті әдісі.
- •59. Шлихті іздеу кезіндегі сынамаларды алу және өңдеу жұмыстары.
- •60. Қолданбалы геохимияда қолданылатын негізгі теориялық тұжырымдар
12. Химиялық элементтер миграциясының ішкі факторлары. Химиялық қасиеттері және радиоактивтілік қасиеттері.
Ішкі – химиялық элементтердің және оның қосындыларының атомдарының қасиеттерімен байланысты
Миграцияның негізгі ішкі факторлары ретінде атомның келесі қасиеттерін бөлуге болады: 1) гравитациялық; 2) байланыс қасиеті; 3) химиялық; 4) радиоактивті.
Химиялық қасиеттері. Табиғатта өте жоғары температура кезінде барлық қосындылар дисоциацияланған (дисоциация – атомдардың тарауы) күйде болады және осы жағдайда атомдар мен иондардың табиғатымен байланысты факторлар пайда болады. Ортаның температурасы төмендегенде миграция процесі кезінде молекулалар басты маңызға ие болады. Кейбір элементтердің миграция мінезі мен дәрежесі осы жағдайдағы қосындылардың миграциялық қасиетіне байланысты болады.
Элементтердің және олардың қосындыларының химиялық қасиеттері жер қыртысындағы таужыныстардың магмадан кейінгі эволюция сатысындағы элементтердің геохимиялық миграциясының басты факторы болып келеді.
Миграция процесіндегі элементтердің химиялық қасиеттерінің рөлі келесі негізгі қағидалармен сипатталады:
1.Миграция дәрежесі және жолы нақты жағдайдағы элементтердің негізгі қосындыларының тұрақтылығына байланысты болады. Яғни, кез-келген термодинамикалық және химиялық жайдайдағы элементтердің миграциясы оның негізгі қосындыларының тұрақтылығымен анықталады:
а) мысалы, магманың жоғары температурасы кезінде миграцияға қабілеттілігі сол элементтен туындайтын сол жағдайдағы қатты фазаға түсетін балқу және қайнаудың ең жоғарғы нүктесі бар қиын балқитын қосындылардың жаралу мүмкіндігіне байланысты болады;
б) сулы ерітінділер жағдайында көптеген элементтер қатарының миграциялық қабілеттілігінің төмендеуі олардың қосындыларының қиын ерігіштігімен сипатталады. Мысалы, қиын еритін фосфорқышқылды және күкірт қышқылды тұздардың жаралуымен;
в) гипергенез жағдайында мықты (стойкий) қосындыларға тотығу процесіне ұшырамайтындар жатады.
2. Элементтер қосындыларының жаралуы бірнеше мүмкіндік бар кезде бос энергиялармен анықталады. Т
А.Е.Ферсман миграция процесі үшін химиялық элементтер атомдарының ионизация потенциалының рөлін келесідей түсіндірді:
а) жақын ионизация потенциалы бар атомдар миграцияның сол қасиеттеріне ие болады (R, Na, Li, Rb, Si, Ge);
б) бірдей типті торлардан тұратын атомдар мен иондар миграциялық қасиеті бойынша бірдей болады.
3. Химиялық элементтер атомдары мен иондарының радиустарының бірдей болуы миграция жолының бірдей болуын сипаттайды. Өте үлкен немесе өте кіші радиусты атомдар мен иондар миграцияның және қайта бөлінудің жоғары қабілеттілігімен сипатталады. Мысалы, ион радиусы өте кіші және өте үлкен мөлшерде болатын элементтер жиналатын гранитті пегматиттер.
Радиактивті қасиеттері. Атомдардың радиоактивті қасиеті миграция процесі радиоактивті элементтердің таралуы кезіндегі және жаңа ядролардың басқа физика-химиялық қасиетттермен жаралуы кезінде сол элементтер санының үнемі өзгеруімен сипатталады.