73

ШЫҒЫС ҚОҒАМЫ, МӘДЕНИЕТІ, ДІНІ

Көшен Г.А.

Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті 3 курс студенті, Астана, Қазақстан Ғылыми жетекші: қытай филологиясы кафедрасының доценті, т.ғ.к. Ахметбек Г.

КОНФУЦИЙ ЖӘНЕ ОНЫҢ ШӘКІРТТЕРІНІҢ ІЛІМІНДЕГІ АДАМГЕРШІЛІК ИДЕЯСЫ

Конфуций ілімінің ерекшелігі сол, ол адамгершілік мәселелерін бірінші кезекке қойған. Ал рух, аспан денелерінің қозғалу заңдылықтарына көп көңіл бөлмейді. «Өмірдің не екенін білмей жатып, өлімнің, рухтың не екенін қайдан білейік», - деген екен ол[1, 20б.]. Алайда, көкті пір тұтқандығы ақиқат, көк тәңірісіне құрбандық шалуды оған деген адамдардың көрсеткен құрметі деп түсінген. Кейіннен Қытайдың «аспан асты империя» деп аталуына да осы ұғым өз әсерін тигізген сыңайлы. Куң Цзы (Конфуций) және оның шәкірттерінің ілімі

Кун Цю өзінің шәкірттерін «соғыстың, жеккөрушіліктің және жоқшылықтың орнына бейбітшілік, жақсылық пен бақыт келетін бейбітшілік туралы арманымен» қызықтырды. Бірақ Кун Цю өз оқушыларының алдында жалпыға бірдей гүлденудің утопиялық картинасын ешқашан салған емес, оның үстіне лепірмелі әңгімелерді де жек көретін. Уәделермен де тойдырған емес, өзіне келгендерге кішкенеден бастауға кеңес берген болар еді. Мысалы, өз сөзін жерге тастамау, өз істерінің, ойларының құндылығын жоғалтпауы, таңдаулы идеалдарын мықтап ұстануы және өлім алдында да соларға адал болуы керек. Қарапайым, әрі айқын талаптар сияқты, бірақ оларды орындау соншалық оңай емес еді. Кун Цюдың бірқалыпты ақ көңілдігі мен өмір сүйгіштігі, қажымас қайраты мен шынайы ақ пейілі оған көмектесті және алға жетеледі.

Конфуций ілім күнделікті міндеттерді орындаудан басталатынын мәлімдеді және ең алдымен ұсақтүйектерге байыпты және елегіш болуды, жақындары алдында парызын орындай бастауды, әрбір кездескен адамнан ұстаз таба білуге кеңес берді. Құң Ұстаз былай дейді: «Тіпті екі адамнан тұратын ортадан да мен олардан үйренетін нәрсені табамын. Олардың жақсы қасиеттеріне еліктеймін, олардың кемшіліктерінен өзіме сабақ аламын». «Қадірлі адаммен кездескен кезде онымен қалай теңесуге болатынын ойла. Төмен адаммен кездескенде өзің жете ұғын да, өз-өзіңді талқыла. Ең үлкен жолдың өзін кішкене қадамдармен жүріп өтеміз және таудың етегінен бастамай шыңына жету мүмкін емес», - деп оқытты Ұстаз Кун.[1,40б.]

Конфуций өмір бойы екі мың шәкірт оқытып, олардың жетпіс екісі «әлемге танымал» болғанын айтады. Кун Цю бір кездері қызметке орналасу үмітінен айрылған қарапайым адамдарды бірінші болып оқыта бастады. Ол таң қалған Лу патша сарайындағыларға, өзінің оқуға «кептірілген ет бумасын» төлеген әрбір шәкіртті алатынын мысқылмен айтты. Көпшілігі әдеттенбеген батыл ойды айтты: «Оқуда адамдар арасындағы айырмашылық болмауы керек».

Егер осы мәлімдемені жаңаша тілге аударсақ, онда Конфуций тарихта бірінші болып барлық адамдардың - оқушылардың да теңдігі үшін барлығына оқу мүмкіндігінің тең құқығын беруді жақтағанын айтуға болады. Революциялық жаңалық! Мұның мүмкін болу себебін Конфуцийді өзінің шәкірттерінің шыққан тегі емес, олардың өмірлік жоспарлары емес, тіпті олардың қабілеттері де емес, ең алдымен және бәрінен жоғарысы - осы оқушылардың өздері жеке тұлғалар екені қызықтырды. Оны адамдағы барлық адамшылық қызықтырды. Ол адамдармен жеке кездеспеген болса, оларды ешқашан талқыға салған жоқ және олар туралы талқылама құрастыра алмады. Кун Цю тек сөзбен ғана емес, бүкіл өмір бейнесімен және өзінің барлық кейпімен: қылығымен, көзқарасымен, келбетімен, тіпті үнсіздігімен оқытады. Ол, әрине танып-білуге күш салудан бас тартпайды, бірақ өмірге біліммен қысым көрсеткісі келмейді. Керісінше ол өмірден үйренуге кеңес береді.

Әрқайсысының оқуға құқығын мойындай отырып, Конфуций дегенмен барлығын бірдей оқуға алған жоқ. Керісінше ол өзіне ғылым үшін келгендерге сол кездері ешкім естімеген өте жоғары талаптарды қойды. Ол ғылым жолына жетуге «бар ниетімен» талпынған, оқу қажеттігін түсінетін және оның үстіне өздері ойлай алатын адамдарды ғана жарамды деп санайтынын бірнеше рет қайталады. Ол «мүлдем ақымақтарға» уақыты мен күшін жұмсаудан бас тартты.

Құң-цзыдың шәкірттерінің арасында біршама көзге түскендерінің қатарында Мэн-цзы, Чжуан-цзы, Мо-цзыны айта аламыз.

Мэн-цзыбіздіңзаманымызданбұрынғы372-289 жылдараралығындаөмірсүргенҚытайфилософы, Конфуцийден кейінгі конфуцийшілдікті құрған екінші адам. Сыма Цяньнің дерегі бойынша Мэн-цзы

161

Цзоу билік еткен жылдары туылды. Мэн-цзы Конфуцийге қарағанда «халықтың адамы» болды. Ол әр мемлекеттің ең басты бөлігі патша, билеуші емес, халық деп айтқан. Билеушінің ең басты міндеті халықтың жайын ойлау, өмір сүруге ыңғайлы етіп жағдай жасау деп көзқарасын білдірді. Еркін сауда, төмен салықтар, табиғи ресурстарды қорғау, байлықты әділ бөлу, мемлекеттің қарт адамдар мен кедей адамдарға қамқор көрсетуін қолдады. Императорлық билік көктен шыққан деп ойлаған, бірақ өз халқын ойламаған билеуші «аспан батасын» жоғалтады деп ойлаған. Және де оның айтуы бойынша халық өзінің әділетсіз билеушілеріне қарсы көтеріле алатындарын да айтқан. Бұл идея әсіресе Қытайда қабылданды. Осы идея билеушілер арасынан гөрі, бағыныштылар арасында танымал болды. Сондықтан, философ уағызын қазіргі заманғы билеушілері қабылдамағаны таң қаларлықтай емес. Алайда уақыт өте келе, оның көзқарасы Конфуцийдің жақтастары және Қытай халқының арасында әлдеқайда танымал болды. Мэн-цзыдың атақ-даңқы жоғары болатын, бірақ он бірінші және он екінші ғасырларда одан сайын жоғарылады. Бірақ, батысқа оның уағызы мүлдем әсер еткен жоқ. Өйткені көбінесе қытай тілінде жазатын.

Конфуцияны Сократпен салыстырса, Мэн-цзыны қытай Платоны деп айтуға болады. Себебі, Платонсыз біз Сократ туралы ештеңе де білмес едік, сол секілді Мэн-цзысыз де біз конфуцийшілдікті толық түрінде біле алмас едік.

Мо-цзы (МоДи) - моистер мектебінің негізін салушы, біздің дәуірімізге дейінгі 479400 жылдары өмір сүрген.Ол күні бұрын белгіленетін өмір жоқ,әрбір адам тағдыры оның іс-әрекетінен, «жаппай сүйіспеншіліктен» туындайды,деді. Біздің барлық біліміміз екі нәрсеге –сезімге (у-лу) және ойлауға (син) байланысты дейді.

Оның уағызының ең бастылары: бір-біріне деген сүйіспеншілік, жаулаушылық соғыстарға қарсы болу, жерлеу кезінде шыдамды болу. Барлық бәлеге себеп болатын ол өзімшілдік қасиеті деп айтқан. Өзіне деген қамқорлығын барлығын қамқорлауға ауыстыру керек дейді. Ол осындай «Алтын ережені» айтады: «Егер әркім бөтен мемлекетке немесе қалаға өзінің мемлекетіне немесе қаласына секілді қараса, ол басқа мемлекетке және қалаға шабуылын қояды және мүлдем шабуылдамас та еді».

Мо-цзының уағызы бойынша барлық дерлік адамды бірдей сүйе алмаушылық мүлдем сүйе алмаушылықтыңбелгісідепайтады. Олмахаббатпенпайдаәкелубір-біріментығызбайланыстыдейді, себебіегербилеушіхалқыүшінқызмететсе, оларүшінөзөмірінқұрбанетсе, халқыоныжақсыкөретін болады. Егер барлық қауымға пайда әкелуге тырыссаң, онда ол жерде тыныштық пен гармония орын алады. Соғыс пен зорлық-зомбылықтан кейбір санаулы адамдар ғана пайда табады, ал миллиондаған адам кедейшілік пен қайғыруға душар болады. Ол киім әдемі емес, ыңғайлы әрі функционалды болуы керек дейді. Тағам да солай тәтті емес, тойымды болса жетеді. Жерлеу кезінде адамды әдемі киіндіріп, басына әдемі тастармен безендірілген тас қойып, атақ-даңқы қандай жоғары екенін, байлығы көп екенінкөрсетукерекемес. Негізгіаударатыннәрсемарқұмныңмәйітіненқұтылу. Тағыдаайтакететін жайт, музыка тыңдау уақытты босқа өткізу деп тұжырымдайды философ. Ол адамдарды тек экономикалық дамудағы басты қиыншылықтардан және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде алаңдатады деп айтты.

Конфуций көкті қатал, барлығына бірдей және құдіретті билеуші деп санады. Көк әрбір адамның қоғамдағы орнын белгілейді, мадақтайды, жазалайды деген. Ол тағы да: «Аспан туралы не айтуға болады? Ол төрт мезгілдің ауысуы, барлық тіршіліктің туылуы»- деген ойды жеткізді [1, 23б.].

Конфуцийден кейін өмір сүрген Мо-цзы, ол да аспанға сену және оның еркі идеясын қабылдады, бірақ оның осы идеясы басқа бағытта болды. Біріншіден, Мо-цзының аспан еркі танымды және барлығына белгілі-ол барлығына ортақ махаббат және өзара тиімділік. Мо-цзы тағдырды мүлдем жоққа шығарады. Оның ойынша, билеушілер жалпыға бірдей махаббатқа ұстанып, аспан асты әлеміне жәнеоныңбарлықадамдарынапайдаәкелукерек. Мо-цзы«Шицзин» –ніңбіршумағындаадамдардың өздерінің қиын жағдайымен, басшылық тарапынан қысым көріп жатқандарын, төмен деңгейдегі адамдардың билікке келе алмайтындарын өкінішпен оқыды.

Қандас туыстардың қарым-қатынастарын жақсарту, нығайту үшін Конфуций ата-баба аруағына құран оқытуға көп көңіл бөлген. Ол тек ақсүйек адамдардың ғана аруағы бар деп есептеген. Ал, Моцзы болса керісінше, осы Конфуций ұстазының талабын әділ емес санады.

Конфуцийдің ойынша, әркім өзінің міндеті мен әдет-ғұрпын қатаң ұстанса, және де өз деңгейіне қатысты болса өз деңгейінен жоғары көтерілмесе және төмен түспесе ол әділдік болып саналған.

Халық пен қоғамның арасындағы қарым-қатынас Мэн-цзы-ның идеясы бойынша басқаша болды. Ол: «билеуші өз қол астындағы халықты ойлауыкерек, оның күрделі мәселелерін шешіп, халықпен бір болу керек деген. Ал егер ондай болмаған жағдайда халық билеушісіне қарсы көтерілістерге шығуға құқы бар»- деп білген [2, 37б.].

Мэн-цзы«билеушікөктенбилігіналады, халықтыңсенімінекіргенненкейінғанакөктіңұлыболуға болады» деген Конфуцийдің ережесін толықтырады. Мэн-цзы де билеушісінің іс-әрекеті барлық оның

162

бағыныштыларына үлгі болатындай тәртіп орнатқысы келді. Билеушілер жел секілді, ал қарапайым халық шөпке ұқсайды. Себебі, жел қалай қарай соқса, шөп те сол жаққа қарай майысады.

Конфуцийдің көзқарасына қарсы тұрғандар Мо-цзы және оның жақтастары болды. Мо-цзы: «қарапайым адамдар өмірінің соңына дейін төмен, ал ақсүйектер, билік басындағы адамдар мәңгі атақты болмауы керек деген. Ол билікке мұрагерлік арқылы келуге қарсы болған. Тарихта бірінші болып ол Қытайда билікке бүкіл адамдардың ортақ келісімі бойынша келу теориясын алға тартқан, соғанқарайбилік«адамдардыңішіндегіеңдана» адамғаберілгенжәнеоныңшыққантегінеқарамаған»

[3].

Пайдаланған әдебиеттер:

1)Собрание текстов в двух томах. «Древнекитайская философия ТОМ1». –Москва, 1972г. 361б.

2)Л.Н.Мельникова, В.С.Колоколова «Мэн-цзы». 230б.

3)http://www.abirus.ru

Кайраткызы А.

КазНУ имени аль-Фараби 1 курс, факультет востоковедения Научный руководитель: Арзыкулов А.А

ТРАДИЦИОННАЯ СЕМЬЯ В СОВРЕМЕННОМ КИТАЙСКОМ ОБЩЕСТВЕ

Семья в Китае всегда считалась образцом построения всего государства, во главе которого стоял Сын Поднебесной, воспитывающий своих добропорядочных граждан. Модель государства должна соответствовать организации семейных отношений как своему эталону, некому идеалу,

— должна стремиться к нему. Таким образом, семья влияет на исторический процесс развития общества, на культуру всего населения. Не стоит забывать, что от поколения к поколению на протяжении нескольких тысячелетий переходили те традиции, обычаи, ценности, некоторые из которых существуют в китайском обществе и на сегодняшний день. Термин «семья» в китайской

грамоте обозначается иероглифом , который графически представляет собой сочетание знаков «крыша дома» и «свинья». Таким образом, идеографическая этимология хорошо передает экономическое и ритуальное значение семьи в Китае: редкий крестьянин не держал в своем доме свиней, и та же свинья была у китайцев главным жертвенным животным, благодаря которому в дни

семейных празднеств осуществлялось общение живых с умершими предками. Так в слове

отобразились важнейшие признаки семьи: родство по крови или браку, общность имущества, хозяйственная и культовая самостоятельность.

В Китае издавна преобладала малая семья. В императорскую эпоху, судя по данным официальной статистики, численность средней семьи составляла 5-6 человек. Обследование, проведенное в 1929 г., дало цифру в 5,2 человека, причем от 63 до 70 % обследованных семей включали в себя только родителей и их детей. Это несколько расходится с традиционным и освященным авторитетом конфуцианской мудрости идеалом семьи, в которой представителям по меньшей мере трех поколений полагалось, как говорили в Китае, «жить под одной крышей» и даже «питаться из одного котла».

Структуру и трансформацию китайской семьи определяла необходимость, с одной стороны обретения экономической самостоятельности, отвечавшей интересам супружеской пары, а с другой – сохранения преемственности по мужской линии. Традиционный уклад в Китае можно рассматривать в целом как набор средств, призванных обеспечить примирение этих двух противоречивых друг другу принципов семейной жизни. Двойственный характер семейной организации в Китае засвидетельствован, в частности, сосуществованием в каждой семье и культа предков, в котором воплощалась общность происхождения ее членов по мужской линии, и культа бога очага – Цзяо–шэня, отражавшего хозяйственную автономность семьи. Хотя поклонение предкам в дни больших праздников было прерогативой старшего мужчины в семье, рутинные подношения на домашнем алтаре – например, возжигания курительных палочек и свечей – были обычно обязанностью женщин, что объяснялось, вероятно, нежелательностью слишком тесны х контактов мужчин с душами их предков.

Основной формой семьи, какуже отмечалось, была двухпоколенная малая семья. Женитьба одного из сыновей влекла за собой образование сложной семьи, объединявшей представителей уже трех поколений. Наконец, при благоприятных обстоятельствах сложная семья могла разрастись в расширенную семью, состоявшую из родителей, женатых сыновей и внуков вместе с их потомством. Отдельные малые семьи в рамках такой семьи занимали различные секции родительского дома – так

163

называемые фан. Раздел расширенной семьи приводил к появлению нескольких самостоятельных малых семей, как простых, так и сложных. Эти семьи, однако, по – прежнему были связаны многими зримыми знаками единства. Их члены регулярно наносили друг другу визиты, оказывали материальную помощь, соблюдали траур по умершим родственникам, совместно праздновали встречу Нового года.

Таким образом, каждая семья, охватывавшая три поколения, испытывала действие противоборствующих тенденций – к распаду и сохранению единства. Внутренние противоречия семейного уклада отразились в некоторых особенностях общественного сознания китайцев. Так, в литературе пропагандировавшей конфуцианский идеал патриархальной семьи, невестки неизменно изображались разрушительницами семейного единства. Напротив, в старых романах и особенно художественной литературе ХХ века, показывающих изнанку традиционного семейного быта, подчеркивается напряженность в отношениях между отцом и взрослыми сыновьями. Противоречия и соперничество были присущи и отношения между братьями, поскольку в Китае существовал обычай раздела семейного имущества поровну между всеми наследниками. Вот почему традиционная семейная мораль подчеркивала необходимость быть «уступчивым» и «бескорыстным» в отношениях

сбратьями. Особая роль в семейных отношениях отводилась брату по матери, который, как незаинтересованное лицо, обычно улаживал конфликты, связанные с разделом имущества среди племянников. Распространенная в Юго-Восточном Китае поговорка гласила: «На небесах Небесный владыка, на земле дядя по матери» [1].

Отношениекбракукаккальянсусемейсовсейочевидностьювыражалосьвобычаедоговариваться о свадьбе, когда жених и невеста были еще детьми или даже младенцами [2]. Замужество означало не простопереездновобрачнойвдоммужа, ноееполныйбесповоротныйразрывсроднымдомом. Сэтого момента женщина принадлежала семье и роду мужа, была обязана беспрекословно повиноваться его родителям и могла навещать отчий дом лишь в качестве гостьи. Поскольку семья невесты как бы предоставляла женщину в распоряжение семьи жениха, за невесту непременно вносили выкуп. В то же время для невесты выделялось и немалое приданое, которое часто было богаче выкупа. Брачный возраст для девушек на Юге составлял 15, на севере – 16-17 лет. В любом случае девочка была «отрезанным ломтем». Если женщина умирала незамужней, ее поминальная табличка не могла стоять на семейном алтаре и в лучшем случае помещалась на отдаленном углу дома. На Юге во многих местностяхсуществовалиспециальные«домастарыхдев», гдепоживалисвоидниодинокиеженщины. Нередкородителидевушки, умершейвдевичестве, выдавалиеезамужпосмертно, послечеготабличку

сее именем переносили в дом «мужа», а дети последнего были обязаны почитать ее как покойную мать.

Исследователь раннего конфуцианства Александр Степанович Мартынов говорит, что сейчас многие государства находятся на более низкой стадии развития, нежели древнекитайское общество, поскольку совершенно необоснованно продолжают считать, что решение экономических проблем автоматически решит и все остальные [3]. Для достижения высокой степени нравственности,

Конфуций предлагал людям исполнять правила так называемых пяти великих взаимоотношений

(wǔlún) —

1.Доброе отношение отца к сыну и почтительное отношение сына к отцу.

2.Мягкое отношение старшего брата к младшим и уважительное отношение младших братьев к старшему.

3.Праведное отношение мужа к жене и послушание жены мужу.

4.Человечное отношение старших людей к младшим и почтительное отношение младших к старшим.

5.Великодушноеотношениеправителейкминистрамигражданамиверностьминистровиграждан своим правителям.

«Сяо» — сыновья почтительность, уважение не только к родителям но и к старшим. Согласно

Конфуцию, все отношения в обществе должны строго регулироваться определенными нормами, призванными обеспечить неукоснительное подчинение младших старшим и подданных государю. В связи с этим человек в своем поведении должен всегда руководствоваться сложным комплексом различных этических принципов. Этико-политическое учение Конфуция получило свое отражение в

(Lún Yǔ «Лунь Юй»), который, таким образом, является важнейшим источником наших знаний о

древнем конфуцианстве. Лучше всего сплочения общества можно достичь посредством укрепления положения семьи и всяческого поощрения уважительного отношения к родителям. Семья считалась сердцевиной общества, интересы семьи намного превосходили интересы отдельно взятой личности, которая рассматривалась лишь в аспекте семьи, сквозь призму её вечных — от далёких предков к отдалённым потомкам — интересов. Идеалом в конфуцианской традиции считалась обширная

164

патриархальнаясемья— многодетностьвоспринималаськакгарантияобеспеченнойстарости. Обычай жить нераздельными семьями ведет свое происхождение с очень давних времен. В высших классах китайского общества семьи доходили до ста и более человек, причем патриархальный образ жизни оставался незыблемым. «Служа отцу и матери, их увещай помягче; а видишь, что не слушают, их чти, им не перечь; а будут удручать, ты не ропщи», — учил Конфуций. Авторитет главы семьи всегда был абсолютным и выражался в полном подчинении его решениям всех членов семьи. Этому поклонению соответствует следующий конфуцианский принцип: «Установлением корня рождается и путь.

Сыновья почтительность (xiào «сяо») и уважение к старшим (dì «ди») — это и есть корень милосердия» . Фундаментальной чертой семейной организации в традиционном Китае была практически абсолютная власть отца — главы семьи, которая распространялась на всех членов семьи,

— сыновей, внуков, их жен, детей и наложниц, незамужних дочерей, младших по возрасту родственников по боковой линии, живущих в его домохозяйстве, а также слуг и рабов. Отец пользовался властью над своими потомками–мужчинами, даже если последние уже достигли преклонного возраста. Любая семья имела признанного главу семьи; в семье из двух поколений главой семьи был отец, в семье из трех поколений — дед не только в теории, но и в жизни власть китайцаотца над детьми была чрезвычайно велика. Он имел право посадить сына в тюрьму за непослушание, подвергнуть телесному наказанию, несмотря на возраст сына, его семейное и общественное положение. Сын был обязан платить долги отца и при жизни, и после его смерти. Если родители болели, то долг сына состоял не только в том, чтобы ухаживать за ними, но и в воздержании во время болезниотцаилиматериотсытнойпищи, винаиразвлечений. Дети, согласноэтикеКонфуция, должны были в случае необходимости жертвовать своей жизнью для спасения родителей и предлагать себя для наказания, дажееслиотецбылприговорёнксмертнойказни. Китайскимдетямнивкоемслучаенельзя было напоминать своим родителям об их преклонном возрасте. Ни один важный шаг в жизни благовоспитанный китаец не совершал без предварительного совета с отцом или со старшим членом семьи, если отца не было. Младший брат во всех случаях должен был показывать своё почтение и послушание старшему. В романе Ба Цзинь «Семья», автор повествует о распаде старой феодальной семьи, о поисках молодым поколением новых путей. Новая идеология, стремящаяся к демократии, новая культура завладели умами молодого поколения. Назревал большой конфликт между старым и новым поколениями в крупной феодальной семье. Ба Цзинь жил в такой семье, поэтому тема, которую он поднял в своем романе «Семья», была ему очень близка. В патриархальной семье, авторитет главы семьи всегда был абсолютным и выражался в полном подчинении его решениям всех членов семьи. Его решения не рассматривались, не могли быть изменены. Подросшего сына женили, дочь выдавали замуж по выбору ирешению родителей, причём это считалось настолько нормальным и естественным, что проблема любви при этом вовсе не стояла. В романе, старший сын Цзюе-синь хорошо учившийся и мечтавший продолжить своё обучение был женат по брачному договору и устроен на работу его отцом. Та же участь ждет и его братьев, Цзюе-синь знает, что их судьбу решат за них: «…у этой двустворчатой двери нет никакой силы и в смерти жены она не повинна, тут дело в другом — виной всему конфуцианская мораль, традиция, суеверия. Они много лет давили ему на плечи, отняли у него молодость, счастье, будущее, отняли двух любимых им женщин. Только теперь он почувствовал, как тяжела эта ноша. Ему хотелось сбросить ее…» [4]. На протяжении всего романа из-за решений главы семьипогибаютмного людей. МладшийбратЦзюе-хойисреднийбратЦзюе-миньпытаютсяпобороть уже устоявшиеся традиции патриархальной семьи. Ба Цзинь на примере совего романа показал недостаток конфуцианского строя, патриархальной семьи. Показал, как важен человек, его индивидуальность. Итак, в традиционном Китае государство на всем протяжении существования империи поддерживало и укрепляло патриархальную структуру семьи, усиливая и без того непомерно большую власть главы семьи. Наделяя главу семьи огромной, практически неограниченной властью, государство одновременно возлагало на него полную ответственность за выполнение семьей всех устанавливаемых властями обязанностей. Глава семьи как бы выступал в качестве своего рода агента, выполнявшего административные и полицейские функции в семье — первичной социальной единице общества, т. е. на самом низшем, базовом уровне административно-политической организации общества и государства. Отсюда можно сделать заключение, что в социальной организации традиционного Китая семья служила одним из важнейших инструментов контроля со стороны государства, который таким образом распространялся на все население страны.

В современном Китае изменились представления о гендерных ролях внутри семьи. Структурообразующими в традиционной китайской семье были отношения отца и сына (если жена не рожала сыновей, муж имел право расторгнуть брак или взять наложницу). В современной семье взаимодействие между родителями и детьми играет второстепенную роль, на первый план выходят отношения между супругами как между двумя равноправными партнерами. Молодое поколение не

165

разделяет традиционных представлений о том, что женщина должна заниматься исключительно домашним хозяйством и детьми, оно полагает, что эти обязанности лежат на обоих супругах. Кроме того, муж и жена должны иметь общие духовные интересы, проводить досуг и отдыхать вдвоем или с детьми, вместе решать важные вопросы и т.д. Согласно результатам исследования, в 52,6% китайских семей власть поделена между супругами, в 31,3% главой семьи является муж[5].

Сегодня все большее распространение в Китае получает семейно-родственная группа со структурой «4–2–1», называемой китайскими специалистами «сы-эр-и цзятин» или «сы-эр-и цзятин моши» (в ее состав входит ребенок, его родители и две пары прародителей по отцу и по матери). Это абсолютно новая для Китая форма семейно-родственной группы появилась вследствие государственной политики, поощряющей однодетные семьи. В современном китайском обществе функционирует и расширенный тип семьи, характерный для традиционной модели, однако ареал его распространения сузился.

Список использованной литературы

1.В. Малявин Москва «Издательство Астрель», «Дизайн. Информация. Картография» 2000

2.Дэн Чжичэн, 1935, с. 549

3.Мартынов А. С. Конфуцианство. Лунь Юй. — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2001. — 384 с.

4.Ба Цзинь. Семья. Перевод В. Петрова. — М.: Государственное издательство художественной литературы, 1956. —

406 с.

5.Сюй Аньци, Е Вэньчжэнь. Чжунго хуньинь яньцзю баогао. A research report of Chinese Marriages. Пекин, 2002. С. 91–

92.

Мақсут А.

қытайтану кафедрасының студенті ғылыми жетекшісі: Қалиолла А.

ҚЫТАЙ ХАЛҚЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ МЕРЕКЕЛЕРІ

Қытай– ғасырларбойымәденидәстүрлеріүздіксізжалғасыпкележатқан, тарихитамырытереңнен бастау алатын ел. Біздің ұлы көршіміз Қытай мемлекетінің тарихының қалыптасуы өте күрделі, әрі қызықты кезеңдерге толы. V ғасырлық тарихқа ие Қытай мемлекеті өте ірі тарихи оқиғаларды бастан кешіріп, мәдениетпенғылымныңтамашажетістіктерінеқолжеткізіп, тарихсахнасынашықты.Сондайақ, Қытай халқының ұлттық мерекелері қаншама ғасырлар бойы қалыптасқан халық мәдениетінен өшпес орын алады. Қандай да бір ұлттың ұлт деген атқа ие болуы үшін өзінің ұлттық салт-дәстүрін, мәдениетін, тарихын, тілін, дінін сақтауы қажет. Бұларсыз сол ұлттың өмір сүруі жойылады. Сонымен, мен осы ғылыми баяндамамда қытай халқының қаншама ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық мерекелеріне арнаймын.

Қытайлықтар мыңдаған жылдар бойы ай күнтізбесін пайдаланып келді, Қытай Халық Республикасы құрылғаннан кейін ғана христиандық жыл санау, яғни күн күнтізбесі енгізілген. Сол уақыттан бері Қытайда 1 қаңтарда – Жаңа жыл, 8 наурызда – Халықаралық әйелдер күні, 1 мамырда – Халықаралық еңбек күні, 4 мамырда – жастар мерекесі, 1 маусымда – Халықаралық балалар күні (балалар үшін демалыс күні), 1 шілдеде – Қытай Коммунистік партиясының құрылған күні, 1 тамызда

– Қытайдың халықаралық азаттық әскерінің құрылған күні, 1 қазанда – Қытай Халық Республикасының құрылған күні тойланады. Ресми мемлекеттік мерекелермен қатар Қытайдың көптеген аудандарында, көптеген этникалық топтар арасында өздерінің жергілікті мерекелері аталып өтіледі.

Қытай Жаңа жылы «көктем мерекесі», « » деп аталады. Бұл атау Еуропа халқының Жаңа жыл мерекесінен бөліну үшін берілген. Барлық қытай ұлты бұл мерекені жыл айын қыс аяғында өте үлкен қуанышпен қарсы алады. Себебі, бұл мезгілде қыс кетіп, көктем келіп, табиғаттың тірілуін қарсы алады. Ежелден Қытай елінде «Көктем мереесі» ең ұзақ әрі басты мереке болып есептеледі. Қытай Жаңа жылын тек Қытай мемлекетінің аумағында ғана емес, сондай-ақ, Гонконг, Макао, Тайвань, Бруней, Индонезия және т.б. өңірлерде тойланады. Мерекені атап өту екі аптаға дейін созылады, кейін Шам мерекесімен аяқталады. Қытай Жаңа жылы - ең әуелі отбасылық мереке. Тіпті, жалғыз тұратын жан бұл мереке күні ата-анасы мен бауырларының арасында болуы керек. Сол себептен де алдын-ала көпшілік қауым жолға дайындалып, мереке қарсаңында әуе және темір жол кассаларының алдында билетке үлкен кезек болады. Мерекелік дастархан молынан жайылып, берекелі болуы керек. Дастарханға міндетті түрде соя ірімшігін, тауық пен балық еттерінен жасалған тамақтарды қою керек,

166

себебі бұл азық-түліктің атауы «молшылық» пен «бақыт» сөздеріне ұқсайды. Ескі дәстүр бойынша Қытай елінің солтүстік аймағында дастарханға тұшпара қойылады. «Цзяоцзы», « » тұшпара атауы ескі жылмен қоштасып, жаңа жылды қарсы алу» деген сөздермен ұйқасады. Тұшпара пішінін алтын және күміс кесегіне ұқсатып жасайды, бұл - байлық пен молшылықтың белгісі. Үйлерді жыншайтаннан тазартып, жақсылық пен бақыт әкелетін түрлі тұмарлар, жамандықтан қорғайтын қасиетті жазулар жазылған қағаздар, үй есіктеріне «бақыт», «fu » иероглифі әдетте төмен қаратып ілінеді,

сенім бойынша «fu dao» «бақыт келеді» бақыт келеді деген мағынаны білдіреді, ал оның екі жақтауына «chun lian» деп аталатын халық даналық тілек сөзі жазылған қос қағаз, сәндік ақшалар ілінеді.

Ал оңтүстік аймақтарда дастарханға жабысқақ күріштен жасалынған няньгао « »тағамын

қояды. Бұлтағамжақсылықтыңнышаныболыпесептелінеді. ҚытайЖаңажылымерекесіндетүнібойы көз ілмеу дәстүрі бар. Бұл салт «жылды күзету» деп аталады. Жаңа жылдың алғашқы күні аспанға отшашулар ату керек. Наным бойынша, отшашулар жын-перілерді қашырып, шаңыраққа бақыт пен тыныштықшақырады. Қытайхалқыныңойынша, бұлкүніолараруақтарәлемінебарып, өткенжылдың қорытындысын жасайды. Содан кейін өткен ата-бабаларына құрмет көрсетеді. Жаңа жылдың алғашқы бес күнінде туған-туыс, дос-жаран, көрші-қолаң, тамыр-таныстармен кездесіп, мерекемен құттықтау

қажет, алайда, олар бір-біріне сый жасамайды. Тек кішкентай балаларға я-суй цянь « » сыйлайды. Я-суй цянь - арнайы қызыл конвертке салынатын майда ақша. Көне салт бойынша, Жаңа жылдың алғашқы он бес күнінде үйге келген кез-келген кішкентай балаға ақша берілуі тиіс.

Қытай Жаңа жылы – думанды мереке. Бірнеше күн қатарынан қала көшелерінде жәрмеңкелер өткізіліп, ән-биге толы думанды қойылымдар көрсетіледі. Жаңа жылдың он бесінші күнінде Шам мерекесі тойланады. Қала көшелерінде түрлі-түсті шамдар жағылады. Фольклорлық қойылымдар

көрсетіліп, көпшілікке күріш ұнынан пісірілген тәтті тоқаш «юаньсяо» « » дәстүрлі тағамы ұсынылады.

Мамырдағы «Қияқ күріш» мерекесі немесе «Айдаһар-қайықтар» мерекесі «Duanwu Jie

»ұлы ақын Чюй Юанды еске түсіру үшін белгіленген. Чюй Юан (шамамен б.з.д 340 жылдан 278 жылдарға дейін) «Соғысқан патшалықтар» дәуіріндегі Чу патшалығында өмір сүрген. Аңыз бойынша, өзінің саяси мақсаты жүзеге асыра алмай, Чу патшалығының күйреуіне төзе алмай, арқасы тас байлап, Моло көліне батып етеді. Бар халық оны ұзақ уақыт бойы қайықпен денесін іздейді Оның етін балық жеп кетпесін деп суға бамбукке салынған күріш тастайды.Сонымен, айдаһар-қайық есу, қияқ күріш

«zongzi » түю, ермен қадау мәңгілік ғұрыптық әдетке айналған.

Ай немесе егін мерекесі «Zhongqiujie » – ай күнтізбесі бойынша сегізінші айдың он бесінші

түнінде (қыркүйек) аталып өтілетін мереке.

Таң әулеті кезінен бастап белгіленіп, тойлана бастаған мейрам қытай күнтізбесінде аса маңызды орын алады. Бұл – Ай құдайына табынатын күн. Қытайлар осы күні айДәстүр бойынша бұл күні қытайлар ерекше тәтті тоқаштар пісіріп, бір-біріне ұсынып дәм татысады және айдың жарығымен өлең оқиды. “Ай шелпектері” қытай халқының моңғол шапқыншылығына қарсы көтерілісін еске түсіреді, өйткені бірнеше ғасыр бұрын осындай тоқаштардың ішіне салынған кішігірім хаттар бүліншілікке және басқыншыларға бойсұнбауға шақырған. Бұл күні ғашықтар құдайлардан өздерін ай сияқты бір бүтінге айналдырып қосуын сұрайды.Барлық жерде кішкентай түрлі-түсті шамдар сатылады: кешке қарай қала саябақтары мен егіс далаларында ата-аналар балаларымен бірге оларды жағады.

ҚосжетімерекесіжетіншіайдыңжетісікүнітойланатынҚытайдыңеңсүйіктімерекелерінің бірі. Жылына бір рет тек осы күні аспанда Аспан көлі арқылы өтетін Сиқырлы көпірде қос ғаашық жұлдыздар Бақташы мен Тоқымашы қыздың кездесуіне рұқсат етіледі. Ал қалған күндерде Аспан императорының әмірімен олардың кездесуіне тыйым салынған. Осы мерекенің шығу тарихы жайлы аңыздар да кездеседі.

Қорыта келе, менің осы ғылыми баяндамам қытай халқының ұлттық мерекелері туралы жеткілікті мәлімет бере алды деп ойлаймын. Қытай халқының мерекелерінің қатары өте көп. Әрқайсысы бірбірінен ерекше. Әрбір мерекенің өзіне тән тарихы, ерешеліктері бар. Осы мерекелер арқылы қаншама ғасыр бойы көршіміз болып, ірі держава ретінде қалыптасқан Қытай елінің рухани мәдениетіне үңіле аламыз .

Пайдаланылған әдебиеттер

1.Қытайдың ұлттық мейрамдары. https://kk.wikipedia.org/wiki/

2.https://www.qazaquni.kz/2010/11/29/4518.html

3.Қытай мәдениетінің тарихы. Н.Алдабек, А.Түргенбай - Алматы “Қазақ Университеті” 2011 жыл. 260-262 бет.

167

Есетова Ж.А.,

Абылай хан атындағы ҚазХҚжӘТУ шығыстану факультетінің 4 курс студенті Ғылыми жетекші: Кагазбаева Э.М., с.ғ.к., доцент

ОҢТҮСТІК КОРЕЯДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ НЕКЕЛЕР: ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Оңтүстік Кореяда шетелдерден келіп жатқан некелік иммигранттар санының жыл сайын қарқынды түрде өсіп жатыр. 2016 жылғы санақ бойынша неке иммигранттары Кореядағы жалпы шетелдіктердің 8% құраған. КүнібүгінгедейінмоноэтникалықмемлекеттердіңбіріретіндесаналатынКорея, елішінде мультимәдениет саясатын жүргізе отырып, туу деңгейінің төмендігімен байланысты демографиялық мәселені, халықтың қартаюы, қыз балаларға қарағанда ұл балалардың туылуын қалауына байланысты әлеуетті қалыңдықтардың тапшылығы сияқты әлеуметтік проблемалардың бірқатарын шешіп отыр. Алайда, осы саясаттың жүргізілуінде нақты процесс Кореядағы неке-иммигранттарының интеграциясы емес, ассимиляциясы болып отыр.

Оңтүстік Кореяда этносаралық жақындасу үрдісі халық дамуының қазіргі шындығына айналып, адам өмірінің түрлі салаларында көрініс тауып отыр. Этникалық топтар арасындағы өзара қарымқатынастарының көрінісі мен ұлтаралық жақындасу факторы болып табылатын белгі, халықаралық некеге тұру мен ұлтаралық отбасыларды құру болып табылады. Этносаралық қатынас,аралас отбасылардың саны мен халықаралық некелердің жиіліге байланысты. Сондықтан да аралас отбасылардың функцианалдылығын, олардың ұлттық қатынастардың әр түрлі аспектілеріне әсер ету деңгейін, халықтар арасындағы өзара байланыс үрдістерін терең түрде зерттеу өте маңызды.

Оңтүстік Корея өткен ғасырдың 60 жылдарына дейін әлемдегі ең кедей мемлекеттердің қатарынан «экономикалық ғажайып» арқылы үлкен секіріс жасай отырып, дамыған мемлекеттердің қатарына енді. Қазіргі күні Корея көптеген елдер қызыға қарайтын мемлекет, көптеген адамдардың өмір сүргісі келетін жеріне айналды. Осындай өзгерістер жылдан-жылға көбейіп жатқан неке мигранттары мен халықаралық некенің өсуінен көрінуде. Корей қоғамында «халықаралық неке» сөзінің орнына «көпұлтты отбасы» термині жиі қолданылады. Аталған терминді 2003 жылы Денсаулық сақтау және Әлеуметтік мәселелер Қоғамы «халықаралық неке арқылы құралған отбасы», «аралас қанды» және т.с.с. кемсітушіліксипаттағысөздердіжоюүшінұсынған, яғнихалықаралықнекедеперлі-зайыптылар ғана емес, сонымен қатар балалары да кәмелеттік жасқа толғанда әкесінің немесе анасының ұлт өкілі атанатын отбасын айтады. Ал заң бойынша қарасақ, «Көпұлтты отбасыларды қолдау туралы заңның» 2 тармағында жазылғандай, көпұлтты отбасына неке мигранты немесе корей азаматтығын қабылдаған басқа ұлт өкілі мен корей азаматынан тұратын отбасын жатқызады [1, 25 б]. Осындай өзгерістер жылдан-жылға көбейіп жатқан неке мигранттары мен халықаралық некенің өсуінен көрінуде. Ұзақ уақыттар бойы моноэтностық үлгіде өмір сүріп келген корей қоғамының көпұлтты отбасылардың көбейіп, мультиэтностық үлгіге дағдылануы оңай процесс емес. Сондай уақытты бастан кешіріп жатқан Корей Республикасында «халықаралық неке», «көпұлтты отбасы», «мультимәдеиет пен мультиэтностың» зерттелуі қажет нәрсе деп айтуға болады.

Кореядағы халықаралық некелердің пайда болу тарихына көз жүгіртсек, 1990 жылдан бастап қазіргі күнге дейін корей азаматшасы американдық немесе жапондық азаматқа тұрмысқа шығуынан пайда болды. Олар сол жылдары саны көп болған американдық немесе жапондық әскери жасақтарда отбасын құрып, сол жерде өмір сүріп, көп бөлігі күйеулерінің артынан шетел асып кетті. Корей азаматшалары халықаралық некеге тұруы әсерінен шетел асып кеткендерінің саны 1970 жылы 3700ден бастап 1979 жылы 6300-ге дейін көбейді. Бірақ 1990 жылдың ортасынан бастап 1,000 әйелге азая бастады. 1980 жылданбастапОңтүстікКореяныңэкономикалықжағдайыайтарлықтайжақсарабастап, мемлекеттің мәртебесі әлем алдында біршама көтеріле бастауының әсерінен елге келіп жатқан шетелдіктердің саны көбейіп, шетел асып жатқан корей азаматтарының саны азайды. Осылайша корей азаматы мен шетел азаматшасы арасындағы халықаралық неке көптеп орын ала бастады.

Қазіргі күні де сол жағдай өзгермеді деп айтуға болады. Бүгінгі күні де көпұлтты отбасында шетелдік қалыңдық өкілдері шетелдік күйеулерден біршама көп. Әсіресе Қытай мен Оңтүстік Шығыс Азия қыз-келіншектерімен жасалатын некелер саны басым болып, Кореяға табыс табу мақсатында келген шетел жұмысшыларымен құрылған халықаралық некелер саны да өсті. Ұлт жағынан қарайтын болсақ, Қытайдан келген әйел адамдардың саны көп болды. Оның бір себебі сол кезде үкімет ауылдық басы бостарды тез арада үйлендіру ісін ілгері жылжытуы болды. Халық саны өзгерісінің жыл сайынғы

168

статистикасына назар аударсақ та, жоғарыда аталған себептерден жыл өткен сайын шетелдік күйеуге қарағанда шетелдік әйелдің саны әлде қайда артық.

Корей қоғамындағы көпұлтты отбасылардың мәселесі. Ұзақ уақыттар бойы моноэтникалық үлгіде өмір сүріп келген корей қоғамының көпұлтты отбасылардың көбейіп, мультиэтностық үлгіге дағдылануы оңай процесс емес. Көпұлтты қоғамда тіл, мәдениет, өмір сүру үлгісі, жеке құндылықтардың айырмашылығынан әр түрлі дау-жанжал, түсініспеушіліктер орын алуы мүмкін.

Корей халқы қандас туыстыққа ерекше көңіл аударатындықтан өзге ұлттың мәдениетін қабылдауы да оңай емес. Осындай нәрселер көпұлтты отбасы өкілдеріне кемсітушілік жағдайлар арқылы әсер етеді.

2012 жылы жүргізілген зерттеулер бойынша көпұлтты отбасы мүшелерін кемсіту жағдайы 2009 жылға қарағанда 10% артқан. Кемсітушіліктер әр түрлі себеппен орын алады. Адам құқықтары жөніндегіҰлттықКомиссияның2011жылыжүргізгензерттеулерібойыншаакцент, елінкемсіту, өтірік сөз тарату, түр-түсі, қол жұмсау, сес көрсету себептерінен орын алады [2].

Көпұлтты отбасы өкілдерінің ішінде балалар кемсітушілікті бастан көп кешіреді. Әлі толығымен жетілмеген кішкентай балалар өзге түр-түс, тіл себептерінен көпұлтты отбасынан шыққан достарын кемсітуі әбден мүмкін. Көпұлтты отбасы балалары арасындағы жүргізілген сауалнама бойынша 13.8% бала көпұлтты отбасынан шыққаны үшін ғана кемсітушілікке тап болған. Шетелдік ата-анасының туып-өскен жеріне қарай Пәкістан, Қытай диаспорасы, Моңғолия, Филипин, Қытай, Камбодия, Жапония, АҚШ-пен сәйкес кезекте болған. Кемсітуші ретінде дос, мұғалім, туыс, көрші, бейтаныс адам анықталған. Кореяның болашағын бірге жасайтын жасөспірімдер ары қарайда осылай қорланса, қоғамға шығып, жеке тұлға болғанда да бейтаныс адам болып қалуы айдан анық [3].

БүгінгікүніКореяныңбілімжүйесіндекөптегенбөліктерқайтақаралыпжатыр. Оныңішіндеүлкен мәселе болып тұрғаны көпұлтты отбасы балаларына білім беру мәселесі болып отыр. Олардың ерекше мәселесі тіл меңгерудегі оқу/жазу/сөйлеу/есту қабілеттері дамуының баяулығы болып табылады. Күнделікті өмірде тіл мәселесі үлкен мәселе туғызбаса да, сабақ уақыты немесе ресми шараларда айтарлықтай қиындық туғызуда. Сонымен қатар оқу/жазу кезінде басқа оқушылармен салыстырғанда үлкен айырмашылық та бар.

Көпұлтты отбасылардың мәселесін шешу жолдары. 2000 жылдан бастап Кореяда көпұлтты отбасыларын қолдау мақсатында көптеген шаралар ұйымдастырылып, жұмыстар жасалынуда. Бірақ сол жұмыстар қазіргі күнге дейін жойылмаған мәселелерді шеше ала алатыны белгісіз.

Барлығынан дамаңыздынәрсеқарапайымхалықтыңкөпұлттыотбасыларындұрысқабылдайбілуі, яғни олардың ойындағы халықаралық неке туралы ұғымды дұрыс жаққа өзгерту. Осындай мақсатта ендерлік Теңдік және Отбасы Мәселелері Министрлігі 2014 жылы «Мультимәдени, білікті, дарынды Корея» деген ұранды ұсынды.

Сонымен қатар 2009 жылдың сәуір айынан «Данури» деп аталатын көпұлтты отбасылардың жылдам бейімделуі мен бейбіт өмір сүруі үшін қызмет ететін портал жұмыс істеуде.

Халықтың ойын өзгертуде жылдам көмектесетін жол телехабар екені сөзсіз. Корея бұл жолды да көпұлтты отбасылардың мәселесін шешуде қолданып көрді. Мысалы, бірнеше жылдар бұрын ұлттық арналардың бірінен «Ханойлық қалыңдық атты» телесериал көрсетілді. Онда вьетнамдық жас қызбен корейлік жігіттің махаббаты суреттелді. Одан кейін «Маған қарап күл» атты көпұлтты отбасының өмірін суреттейтін телесериалда халық арасында көп қызығушылық жинады. Телесериалдармен қоймай, көпұлтты отбасылар мәселесін қозғайтын телехабарларда жетерлік. Солардың ішінде ең белгілілері «Қошкөрдік, құдалар» және«Азиядағымахаббат» елдегікөпұлттыотбасылардыхалықпен таныстырыпқанақоймай, көпұлттыотбасымүшелерініңбір-бірінжақсытанып-білуінедеатсалысуда.

Көпұлтты отбасылардың дұрыс өмір сүруінде мемлекеттің көмегі сөзсіз қажет нәрсе. Мемлекет шетелдік қалыңдықтарды ұзақ мерзімді жұмыс орнымен қамтамасыз ету, жанжалсыз әрі тең жұмыс орны, корей ұлтының салт-дәстүрімен, мәдениетімен таныстыруда маңызды рөл атқарады.

Сондай мысалдардың бірі Сеулдің Содэмунгу аймағында жыл сайын өткізілетін шаралар. Онда әкімшіліктің ұйымдастыруымен көпұлтты отбасылармен бірге кимчи дайындау, шетелдік қалыңдықтарға ұлттық дәстүрді үйрететін шара, көпұлтты отбасылармен бірге өткізілетін жарыстар жыл сайын орын алады.

Білім жүйесінде әлі шешімін таба алмай отырған мәселе көпұлтты отбасы балаларына білім беру болып табылады. Қазіргі күні Кореяда көпұлтты отбасынан шыққан білім алушылардың 2 түрі бар, олар Кореяда туылып өскен білім алушы және Кореяға көшіп келген білім алушы. Осы білім алушыларды екі топқа бөле отырып, әр түрлі оқыту әдістерін қолданса мәселе бір жақты болатыны сөзсіз.

Көпұлтты қоғамның болашағы. Зерттеушілердің есептеуі бойынша Кореядағы көпұлтты отбасылардың саны ары қарайда артатын болады. Жылдан жылға халық санының азаюы жағдайында

169

көпұлтты отбасының артуы үлкен септігін тигізуі мүмкін. Сонымен қатар көптеген орындарда жетіспей тұрған жұмыс қолының орнын толтыруы тағы да бар. Ең маңыздысы корей мәдениеті кеңейе түсіп әлемдік деңгейде бәсекелестігінің артуына көп көмегін тигізе алады.

Нағыз қоғам деп құрамындағы барлық мүшесі бірдей бақытты ортаны айтады. Бір қоғамда өмір сүріп жатқан шетелдік күйеу мен қалыңдық немесе олардың балаларын түр-түсі, қанының өзгешелігі үшін ғана кемсітіп, бақыттарына кедергі жасауға ешкімнің құқығы жоқ. Бейбіт әрі бақытты қоғамда өмір сүру үшін, барлығының ыждағаты бірдей қажет.

Әдебитеттер

1.[ 2008.3.21 89 37 ]. -150 б.

2.Оңтүстік Кореяның статистика Агентігі // Электронды ресурс: https://www.kihasa.re.kr/ <

3.« » 33 1 . , ( ) < : >, 2016.8.31. 147~165 .

Нуржаева A.M.

PhD докторант 1 курса, факультет востоковедения Казахский национальный университет им. аль-Фараби Научный руководитель: Алдабек Н.А., д.и.н., профессор

СОХРАНЕНИЕ «КИТАЙСКОЙ ИДЕНТИЧНОСТИ» В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ

«В наше время «земной шар стал «меньше», а любые расстояния «короче». Путь, который раньше занимал много лет, сейчас преодолевается за несколько часов» [1]. Развитие средств коммуникаций, возрастание скорости и улучшение качества передачи данных привели к неизбежной глобализации всех сфер и областей человеческой жизнедеятельности: экономики, политики, нравственности, развлечений и т.д. И это одна из основных тенденций развития современного мира.

В конце 90-х годов ХХ века понятие «глобализация» стало широко употребляться во всем мире, его начали использовать ученые, политические деятели, экономисты, журналисты, средства массовой информацииидр. «Этословосодержитбуквальнопарадигму, включающуюпониманиепроисходящих в мире процессов, эпохальных изменений. Понятие глобализации — это краткое обозначение совокупности сложных процессов, суть которых в том, что они как бы «сжимают» мир во времени и пространстве и делают условными и проницаемыми все существующие территориальные границы»

[1].

Культурная глобализация характеризуется сближением деловой и потребительской культуры между странами и ростом международного общения. Если рассматривать ситуацию с одной стороны, то можно заметить популяризацию отдельных национальных культур и/или их элементов по всему миру. Но в то же время наблюдается возможность вытеснения национальных культур популярными международными культурными явлениями или превращения элементов национальных культур в интернациональные. Это часто и небезосновательно расценивается как потенциальная возможность исчезновения национальных культурных ценностей и возникает борьба за их сохранение и возрождение.

Рост интеграции в современном мире, характеризующийся углублением взаимодействия во всех сферах жизни общества, параллельно сопровождается устойчивым процессом противодействия глобализации экономической и духовной сферы в форме протестов тех или иных этно-культурных общностей в разных странах и регионах мира. Боязнь потери своей культуры и самобытности в этих условиях, общая практически для всех народов, проявляется и на уровне государств, отстаивающих свои национальные и государственные интересы.

Когда говорят о традиционной культуре, то имеют в виду «культуру обществ, социальная структуракоторыхоснованана традиционныхдуховныхценностях, имеющихдостаточнодлительную историю цивилизованного развития. Это общества с более или менее непрерывной и длительной традицией формирования национального менталитета и образа жизни. В группу обществ подобного типа входят и общества, достигшие на этой традиционной основе определенных успехов экономической модернизации. Это такие страны, как: Япония, Китай, Южная Корея, Саудовская Аравия, Кувейт, Индия» [2] и др. Остановимся подробнее на примере нашего соседа Китая.

«История китайского государства неразрывно связана с национализмом» [3]. Драматические события опиумных войн помогли патриотически настроенной и прозорливой части китайской элиты осознать, что изучение опыта западных стран и проведение реформ жизненно необходимо для Китая.

170