73

бар адамдардың да осыған келісетіндері де бар. Неге екнін түсінбеймін. Мүмкін, мен Корядан оралғанымнан көп уақыт өтпегеннен болар тым әсірелеп жібергенім бар шығар...Бірақ, осындай жағдайды естігенде, бұған қалай күн көруге болады деп ойлаймын. Мысалға, кеше мен ...

компаниясына жұмысқа орналасу үшін сұхбатқа бардым. Бүкіл салықтарды есептегенде, қолға 93 500 тенге. Осыны салыстыра келе, мен Қазақстанда шынымен де айлық төлемақының аз екенін түсіндім. Ертеңгі күнімді қалай көретінімді білмеймін.Кәрісітер қарапайым жұмысшыларға тым аз төлейді. Сол жағы өкінішті. Елімізде заңды түрде минималды төлемақы білгіленбегені жаман. Кез-келген кәсіпкердің белгіленген ақшаға келіссеңіз істеңіз, я болмаса жұмыс істемеңізБасшылқпен қарымқатынас өте жақсы. Олардың ұжымға деген лебіздері керемет. Бұл жағынан барлығы жақсы десем қателеспеймін. Компанияда 3 корей адамы және 10 жергілікті жұмыскерлер болатын. Түрлі бонустар : жол ақысы, тамақ ақысын төлейтін. Атап айтсақ, Қазақстан компанияларында ондай жоқ десек те болады. Сонымен қатар, 13 айлық төлемақы, мерекелерег байланысты премиялар да бар. Менің сәтсіз десем де болатын тәжірибем, Кореядағы ...... компаниясында болды. Ол жақта шетелдіктерді жұмысқа қабылдай бермейтін. Ал осы компания мені еш қиындықсыз жұмысқа алды. Қысқаша айтып кетсем, саяхаттап жүрген 8-15 адамдар келіп, бір бөлмеде түнеп кететін жерде. Жұмыс орным жақсы. Менің жұмысым шетелдіктерді қабылдап, орналастыру және олардан кейін жинастырып, төсек орнын ауыстыру болатын. Бастығым, 27 жасар жігіт болатын. Ол мені қатты жұмсайтын. Сонымен қатар, маған міндет білдіретін. Сіз шетел азаматысың, ал мен сізді жұмысқа алдым, сол себептен ынтамен жұмыс істеуіңіз керек деп. Ол жерде бар жоғы төрт күн жұмыс істедім, сол маған жеткілікті болды. Айырмашылықтарға келетін болсам, Қазақстандық компанияларға қарағанда Корей компаниялары жұмыскерлеріне көп көңіл бөледі. Сонымен қатар, айтылып кеткендей түрлі премиялар мен бонустар береді. Ол ең басты айырмашылық. Шынымен де, айлық төлемақылары жоғары. Және де оларға жұмысқа тұру әлде қайда оңай. Егер сіздің қабілетіңіз бар болса, жұмысқа тұра аласыз. Ал біздің елімізде, міндетті түрде сіздің таныстарыңыз, я болмаса қалың қалтаңыз болу керек. Корей компанияларының ең жақсы жағы.», 20 жасар жігіт.

«Корей компаниясында қиындықтар болды. Бірақ мен өз көзқарасымды ұстанып, өз ойларымды тік айта салатынмын. Сол үшін бастыққа онша ұнай қоймаған сияқтымын. Жұмысшылар жұмыс уақыты біткеніне қарамастан бастық кеткенше қорқып кете алмайтын. Жұмыс күні алты күн. Бастық қаласа жетінші демалыс күні де аудармашы қыздарды шақырып алатын. Сол жердегі аудармашы қыздар бастықтан қатты қорқатын. Сол үшін өз ойларын айтқанын көрмептім. Жұмысқа тек қазақтарды алатын...өйткені қазақтар үндемей жүре береді деп ойлайтын сияқты(менің жеке ойым). Жалақыны уақытылы бермейтін. Әдетте жарты ай кешіктіріп береді. Суббота күні жұмыс түске дейін, түстен кейін де қалып жұмыс істеңдер дейтін. Бірақ мен кетіп қалатынмын. Басқа қыздар жұмыс жоқ болсадабастықтыңкөңілінеқарапбекер уақытөткізетін. Әринежұмыскөпкездекеш қайтатынкездер де болды. Кешкі 8, 9-ға дейін отыратынбыз. Мемлекеттік демалыс күні де жұмыс істейтін.Қазақстандық компанияда қалай екенін білмедім. Бұрын осыдан 8-10 жыл бұрын мемлекеттік жұмыс істегем. Ол жерде өз жұмысынды тиянақты атқарсан ешқандай проблемалар болмайтын. Барлығы өз уақытысымен болатын.Мен істеген жердегі қиындықтар компанияның шағын компания болғанымен байланысты сияқты. Өйткені олар проектімен жұмыс істейді. Сондықтан тұрақсыз. Бірде бар бірде жоқ. Бірде пайдасы бар проект, кейде керісінше.», 24 жасар қыз «Бес саусақ бірдей емес дегендей, барлық Қазақстандық компанияларды жамандап жаза алмаймын. Біріншіден, өз көзіммен көріп, жұмыс жасағаным көп емес.Бірақ солардың өзі мен үшін жақсы жұмыс орындары болды. Ал корейлік компаниялардың отандық компаниялардан ең үлкен айырмашылығы қонақтар мен тұтынушыларда. Өз ойым егер шын ақпарат қажет болса, оны дәл осы сәтте компанияларда жұмыс атқарып жүрген адамдардан сауалнама алу керек.»

«Тапсырылатын жұмыс көлемі өте үлкен болғандықтан, үйде де жұмыстағы кейбір тапсырмаларды аяқтауға тура келетін кездер жиі болды.Жалпы алғанда, корей басшылығы мен жергілікті қызметкерлер арасында өте сыпайы қарым-қатынас орнады. Бір-бірлеріне деген құрметі өте жоғары болды. Айырмашылықтарға келетін болсам, жұмыс көлемінің үлкендігі, жұмыстан басшыдан кейін шығу,тапсырылатын есеп, кестелер форматтарында үлкен айырмашылық бар,жұмыстан кейін жиі әріптестер мен басшылардың бірге барып тамақтанып, ішімдік ішуі,басшының кез келген бұйрығын орындау, басшыға өз ұсынысыңды айтқан кезде өте абайлап сөйлеу...»

Қорытындылай келе, корей тілін үйреніп ғана емес, сонымен қатар, корей халқының мәдениеті мен ұстанымдарын үйренген, корей компанияларында істеп, өз тәжірибесінде басынан түрлі қиындықтар мен қызықты оқиғаларды өткізген факультет түлектеріміздің арқасында, компаниялардағы басшылық пен жұмыс істеп жатқан қазақ азаматжұмыскерлерінің қарым-қатынасы жайлы және ең қиын мәселелер бойынша сауалнама жүргізілді. Шығарылатын түйін, кез-келген адам қай жерде жұмыс істесе де, өз салт-санасын ұстанған жөн. Бірақ, өз қажеттілігі үшін басқалардың құқығын бұзбай және

221

жүрегінетиеріс-әрекеттер жасамағаныжөн. Алболса, корейкомпанияларындажұмысістегісікелетін, я болмаса корей қоғамымен байланысты істермен шұғылданғысы келетіндерге, барар алдында жалпы қоғамдағы сақталатын этикет пен мәдениет жайлы ақпаратпен танысып алып барғаны жөн.

Сілтемелер:

1.http://www.rusexporter.ru/business-etiquette/409/

2.https://yvision.kz/post/706091

3.https://inplacers.ru/articles/filosofiya-raboty-yuzhnaya-koreya

4.https://pikabu.ru/story/nemnogo_o_koreyskom_yetikete_4246575

Yoko Kubo

Peace and Conflict Studies,

The Department of Humanities,

Faculty of Letters, Soka University

Scientific advisor: Ninomya Takashi, PhD, professor

FASCINATING OF KAZAKHSTAN

It will be two months since I arrived at Almaty Airport. That makes me to feel like this, if I think “Two months have pasted already,” I’m amazing how time flies and if I think “Two months has not been so long,” I look forward to the rest of Almaty life. I met a lot of people and experienced many things.

In addition, I did to do some soul-searching and my minds grow. Although, there is nothing in my mind constant, the thought that I really like Kazakhstan and Kazakh people.

This paper writes about how I spend, how I thought in Kazakhstan and what I would like to do in the future. At first, I describe the reason why I came here; Kazakh National University named after Al-Farabi; to study abroad. I decided that last November. One of my friends came to Almaty two years ago and told me about her study abroad life. That gave me motivation to learn languages. However, more than anything, I thought “I

would like to stay again in Kazakhstan and furthermore, I would like to face myself there”.

For, I stayed in Astana last year for four months to work at International Exposition. I came to like Kazakhstan and Kazakh language when I was in Astana. Kazakh people are friendly and considerate for me. There are many places rich in nature in Kazakhstan. Moreover, I am drawn to cityscape and cuisine of Kazakhstan. All of them became good reasons I would like this country.

It has been on my mind for a while to go to study abroad in a country where using Russian language because I studied Russian language in Japan. In addition, the above reasons made me unforgettable about Kazakhstan. Therefore, I am here.

I am learning Kazakh language at Kazakh National University named after Al-Farabi, Faculty of preparatory. However, some people who I met frequently asked me, “why do you study not Russian, but Kazakh?” Each time, I answer like this, “Kazakh pronunciation is beautiful for me and I like Kazakh. Furthermore, I respect Republic of Kazakhstan and Kazakh language”.

Unfortunately, it still has not many opportunities to study Kazakh in Japan. There are not any class in my university in Japan. That is especially why I would like to tell the fascinating of Kazakhstan and Kazakh language to Japan and my university. I need to study hard here for that.

I have been surprised at high standards of students who are here. Many of my friends, study Japanese at Faculty of Oriental Studies, have helped me to use Japanese, since I arrived at Almaty. Additionally, I recognized that than I expected, there are a lot of people who know Japan in Kazakhstan. At the same time, that makes me very glad and I would like so many Japanese people to notice about. I again realized what I have to do.

It will be about one and a half months since I started Kazakh language. I am beginning to understand now, thanks to my Kazakh teachers. They are always hard teaching me. At the start Kazakh, I had a hard time studying pronunciation of that. This surprised me that there are many vowels in Kazakh and the difference in pronunciation Russian and Kazakh. In contrast, owing to sentence structure are very similar to Japanese, it takes not plenty of time to understand that grammar. I am very glad to be catching on Kazakh.

I have thought since I was in Astana, that some of Kazakh people speak two languages at the same time, is very interesting. We usually can see them all over city; for example, at restaurant, store, many signboards and medicine of manual. Most them don’t see in Japan. Russian expands their work and Kazakh expands their languages in Central Asia. That is fortune for me.

222

The two months gave me many good experiences. Encountering with various people taught me new thinking that have not experienced before. In addition, I feel to come to terms within myself now. I have already started writing Second Diary and it shows there have been affairs here. I appreciate for all of them.

The rest of my study abroad terms will be three months. Usually I go to university for classes from Monday to Saturday. Owing to this, I generally go to nearby café and park, I would like to visit to places away from Almaty; from Big City to Small City; when university goes on vacation. There are long histories of this country, and it is fascinated me. Visiting many places and meeting a lot of people will be expected to learn more deeply about Kazakhstan. Moreover, I really hope that.

I again write, Kazakhstan has many fascinating things. Some friends say Japan is convenient and comfortable to me. Nevertheless, to be honest, I was a bit tired to live in Tokyo. It has many people, many cars and many buildings in spite of small land. I guess that contents make some Japanese people have a lot on their plate and, that is feel like there is no room in their mind.

However, there are many things that I need in Kazakhstan. Everyday I can so hear birds singing that here is surrounded by beautiful nature. Kazakh people are generally friendly and thoughtful. It gives me even more of fascinating of Kazakhstan.

In the Future, I would like a job that allows me connect Japan to Kazakhstan, which uses Kazakh, Russian, English and Japanese. In order to make more good relations each other, I am really learning more things of Kazakhstan.

Ли В.

Студентка 4-курса специальности "Востоковедение" Кафедры Дальнего Востока КазНУ имени аль-Фараби Научный руководитель: к.и.н. Ем Н.Б.

РОЛЬ ОБЩЕСТВЕННЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ В СОХРАНЕНИИ ЭТНИЧЕСКОЙ ИДЕНТИЧНОСТИ НА ПРИМЕРЕ АССОЦИАЦИИ КОРЕЙЦЕВ КАЗАХСТАНА

В современных условиях глобализации и интернационализации социум, включающий в себя множество этносов сталкивается с трудностями сохранения идентичности. Учитывая многообразие национальностей в Казахстане, вопрос о сохранении этнической идентичности для каждой диаспоры является значимым. С обретением статуса национальных государств полиэтнические общности постсоветского пространства, которые не являлись титульными нациями, оказались в условиях этнического возрождения. В связи с этим, актуализировались вопросы этнической идентичности. Многие этносы выбрали политику миграции в страну этнического происхождения, так, немцы, украинцы, белорусы покидали Казахстан. Миграционное сальдо страны в первые десять лет после независимости оставалось еще высоким. Основные миграционные потоки сформировались между Казахстаном и странами ближнего зарубежья (преимущественно Россией, Украиной и странами Центральной Азии). Доля эмигрирующих в страны СНГ в 1996 году составила 63,5% (155,7 тыс. чел.), из них в Россию выбыло 89% (138,7 тыс.), в Узбекистан - 3,7% (5,8 тыс.), на Украину- 3,1% (4,8 тыс.), Кыргызстан и Беларусьпо1,7% (2,6 тыс.) и 1,4% (2,1 тыс.чел.), соответственно [1].

Однако корейская диаспора выбрала политику прорастания на казахстанской земле. Заняв определенные ниши в казахстанском обществе, корейцы обрели достаточно высокие социальные позиции и уровень общественного и политического доверия. Не последнюю роль в этом сыграла казахстанская общественность в лице представителей политической и научной элиты корейского этноса в Казахстане. В связи с этим, уже в первые годы независимости наряду с другими этнонациональными общественными организациями появляются объединения по культурноэтническому принципу. Деятельность таких организаций способствовала сохранению истории, культуры и языка этноса, а также понимания этнической принадлежности. В связи с этим, рассматривается положительная роль организаций в сохранении этнической идентичности, что является стимулом для активизации деятельности внутри своих диаспор ( объединений, этнических коммун). Уже на первых этапах этнического возрождения корейцы Казахстана создают этнокультурные центры по регионам. Основное предназначение которых лидеры региональных центров видели в сохранении корейского языка итрадиций. Позже эти центры объединяются в единый органРеспубликанскаяАссоциациякорейскихкультурныхцентровКазахстана. Насегодняшнийдень Ассоциация корейцев Казахстана известна своей активной деятельностью в интеграции корейского этноса на территории Казахстана и сохранении культурных ценностей. О том, что АКК добилась определенного уважения и почета среди организаций различных этносов свидетельствуют слова президента Республики Казахстан Н.Ә. Назарбаева:"…Ассоциация корейцев Казахстана стала

223

эффективным институтом гражданского общества, который активно работает в Ассамблее народа Казахстана по укреплению общественного согласия и единства нашего народа, обеспечивает развитие корейской культуры традиции и языка.." [2].

Понятие идентичности является объектом исследований в связи активными миграционными процессами, атакжеактуализациейвопросасамоидентификации, поискомсвоего"Я" представителями различных диаспор, корейцев в частности. Диаспора - это часть этноса, отколовшаяся от своего этнического ядра. Такие общности зачастую образовывались в результате добровольной или принудительной миграции. В результате таких процессов численность зарубежных диаспор постоянно меняется. Так, казахская диаспора на сегодня проживает в 39 странах и насчитывает 4 млн. 500 тыс. человек [3]. Корейцы проживают во многих странах. Количественный состав корейских общностей различный и не является статичным. Так, согласно данным Фонда зарубежных корейцев 2001 г., 5,6 млн корейцев проживают в 151 стране мира. На сегодняшний день корейская зарубежная общность насчитывает более 7 млн. человек за пределами этнической территории. Наиболее важные из них с точки зрения численности — четыре. Около 2 млн корейцев живут в Китае, 1,8 млн — в США, 800 000

—в Японии и 450 000 — в бывшем СССР, из которых 110 000 живут в Казахстане.,…. (ГН) Этническая идентичность является наиболее исследованным объектом в академической

литературе. Так в ряде работ Арунас Кастенас, Ирины Перски, Дины Бирман, Эльвиры Куун была рассмотрена этническая идентичность русских по всему миру [4]. Также большой интерес вызывала идентичность евреев в связи с чем было написано множество работ среди которых выделяются работы Майкла Робила, Марин Дави, Стюарта Мора[5]. Немецкая диаспора также стала объектом многих исследований. Изучением ее социальной адаптации и самоидентификации занимались Анна-Элизабет сам, Эмили Констант, Ленор Себульски [6].

Вопросами идентичности среди корейцев за рубежом интересовались многие академические эксперты. Наиболее многочисленной этнической группой корейцев за рубежом являются также корейцы Китая (чочонджок). Обзор проблем и вопросов, связанных c чочонджок, встречается во многих научных работах. Так, исследователем Чой Ву Гиль было рассмотрено изменение идентичности корейского меньшинства в Китае. Автор выявил существование «корейской китайской идентичности» или «двойной идентичности» корейского меньшеньства, его этническую и политическую идентичность[7].

Целью работы Ким Хе Джин было рассмотрение взаимодействия между корейцами и этническими корейцами, которые прожили в Китае на протяжении десятилетий (корейско-китайские) [8].

ВдругомисследованииавторЛиЧжеДжинделаетпопыткуактуализироватьпроблемысохранения этнической принадлежности той части корейцев, которая переехала в Китай. Особое внимание уделяется роли образования, так как образование является таким важным аспектом в корейской системе ценностей. [9]

Корейская диаспора является одной из самых больших во всем мире. Поэтому взоры многих исследователей устремлены на раскрытие вопросов, касающихся этнической идентичности представителей данной диаспоры. Самыми большими по дислокации местами проживания корейцев являются США, КНР, Япония. Вопросами миграции корейцев на Американский континент, исследование ее хронологического периода с начала пребывания на континенте занимался Ким ХенгЧан [10]. Первые исследования в аспекте корейской американской идентичности и влияние городских организаций корейцев по территориальному принципу изучал Ким Хе-Джунг [11]. Изучение проблем социокультурной и психологической адаптации, самоидентификации, а также моделей ассимиляции корейцев занимались Вун Му Ху, Ким Хе Чу, Ким Кван Чунг [12]. Анализировали жизненный выбор и стили жизни корейских иммигрантов по сравнению с другими этническими меньшинствами, особенно другими азиатами, в Соединенных Штатах такие исследователи как Чой Бонг-Ен, Ча Марн Дж [13].

Уделяли особое внимание социально-экономической адаптации корейцев, этнических ассоциаций, межгрупповых отношений исследователи Ким Илсу, Данико, Мэри Ю [14]. Исследования уникальной характеристики корейских американцев и их влияния на общество были найдены в работах Ким БенСух, Ли Сан Хе [15].

Особенностью исследований вопросов идентификации корейцев в США было выделение выборочных групп в исследовательских программах по мету проживания. Центрами наибольшей концентрации корейцев в США являлись крупные города, такие как Чикаго, Нью-Йорк, Калифорния.

При этом отмечается тот факт, что наибольшее внимание уделяется исследованию корейцев ЛосАнджелеса. Так, Нэнси Абельман, Джон Лай анализируют структуру корейской семьии ее влияние на сохранение языка [16]. Другие авторы Бонасич, Эдна, Иван Лайт проводят структурный обзор языковыхпроблем, затрагивающихкорейскоесообщество [17]. ЭдвардЧангиЛеонРасселС. считают,

224

что профиль деловых, социальных и добровольных организаций, предоставляющих услуги на корейском языке, является определенным стимулятором изучения корейского языка, а также поддержания этнических связей [18].

Таким образом на примере краткой выборки исследований на примере американских корейцев, было выявлено, что корейские американцы являются одной из самых быстрорастущих этнических групп в Соединенных Штатах. Хотя у них есть много сходных культурных характеристик с другими азиатскими американцами, но они уникальны с точки зрения их сильной этнической привязанности, широкого участия в христианских церквях, активного участия в малообеспеченных малогабаритных предприятиях и широкого географического расселения в поселениях. При этом организации, деловые, религиозные и общественные играют определенную роль в этнической коммуникации.

Правовые особенности пребывания на Японских островах имеют корейцы Японии (дзайниши). До сих пор сохранившийся за ними статус иностранных граждан рождает все больший интерес у исследователей. Таким образом, изучением правового статуса корейской диаспоры в Японии в различные периоды занимались Пак Сун Вун, Чон Ен Хван, Дэвил Кондо [19] .Исследованию социально-экономических позиций корейцев Японии, особенностям взаимоотношения с японским населением, проблемамадаптациипосвятилисвоиработыЧунЭрин, ЛиЧангСу ; ДжордждеВос; Чун Те Ген; Томас Ролен; Юзуру Сасаки; Хироши Вагацума; Уильям О. , Ким Бун Су [20].

Правовой статус корейцев Японии отодвигает на второй план вопросы сохранения этнической идентичности. Принятие гражданства Севера или Юга вызвало двойную идентификацию. Корейцы на японских островах не сохранили корейских имен, корейского языка и не считают этническое образование востребованным. С 1974 года в Японии насчитывалось около 640 000 корейцев, три четверти которых родились там. Эти люди представлены тремя группами: первые две взаимно антагонистическими организациями - Миндан (правым) и Сорен (левым), которые часто манипулируют японским правительством, а третья не принимающая ни ту, ни другую сторону. Сорен, основанный в 1945 году, связан с Севером и Минданом, образованным в 1946 году, тесно связан с Югом. То, что началось с того, что организации для корейцев, проживающих в Японии, быстро стало политическим пунктом для двух конкурирующих режимов на Корейском полуострове. Эти организации также имеют социальную функцию в качестве поставщиков социального капитала среди членов (финансовая поддержка, этнические школы, помощь в поиске работы и т. Д.) И как подавитель ассимиляции в японское общество.

До недавнего времени оба Сорена и Миндана принимали жесткую антиассимилационистскую позицию, подчеркивая, что корейцы Дзаиниши больше всего идентифицируют себя как заморских корейцев. Эта точка зрения исключает корейцев, которые стали натурализованными гражданами Японии, считающимися «чистыми» корейцами. Многие корейцы-покорители Дзаиниши считают натурализацию табу и предательством корейского наследия. Хотя этот сегмент корейской общины Зайничи по-прежнему имеет антагонистические отношения с японским правительством, они придерживаются того же предположения, что этническая принадлежность является основой гражданства и что политическая принадлежность (национальность) определяет этническую и культурную самобытность. Таким образом, Сорен и Миндан - это не просто политические организации, основанные на национальной принадлежности, но они стали основным источником социальной идентичности для многих корейских корейцев. [21].

Корейцы по сложной формуле могут иметь «статус постоянного жителя-иностранца», но права и ограничения, связанныесэтимстатусом, являютсячисленнымиисложными, взависимостиотистории личности

Исследователи утверждают, что, в то время как корейцы в Японии принуждены ко всему "японскому"-именам, поведению, распространенным предубеждениям, юридические недостатки усиливают их потребность в сохранении корейской идентичности, что, в свою очередь, усиливает японские предубеждения и дискриминацию.[22].

Вопросы роли общественных организаций в сохранении этнической идентичности, в особенности на примере диаспоры являются не раскрытыми в академических работах русскоязычной литературы.

Общественныедвижения иорганизации — это добровольныеобъединения людейнаоснове общих интересов и целей, возникающие в результате их свободного волеизъявления. Их назначение — выразить и представить интересы входящих в них людей в отношениях между собой и с государством. Как считает английский социолог Энтони Гидденс, с развитием политической культуры населения, демократии, гражданского общества социальные движения становятся столь же типичными, как и формальные бюрократические структуры, которым они противостоят.

Под общественной организацией понимается добровольное объединение граждан на основе общности интересов, имеющее относительно устойчивую организационную структуру,

225

фиксированное индивидуальное или коллективное членство. Для общественной организации характерны наличие устава, управленческого аппарата, относительная стабильность состава, материальное участие ее членов в создании имущественной основы (членские или целевые взносы).

Существует лишь малая доля работ посвященных изучению корейской диаспоры в Казахстане. Коресарам, каккорейцы странпостсоветского пространства, сталиобъектамиисследованиявработах Розы Джарылгасиновой, доктора исторических наук, академика РАЕН, которая освещала вопросы сохранения идентичности и адаптации корейцев в период СССР и после распада [23]. Также известны работы в области этнического предпринимательства на постсоветском пространстве исследователей

В.И.Дятлова, А.А.Санглибаева, Т.Нефедовой [24].

Хронологическим периодом исследования является период с начала независимости Республики Казахстан по настоящее время. Понимание своей этнической принадлежности казахстанских корейцев пришло в период развала Советского Союза или т.н. "парада суверенитетов". Образование вновь созданных независимых государств по этническому признаку создало условия для "этнического возрождения". Наряду с представителями более чем 100 этнических групп корейцы Казахстана стали искать собственную нишу. Наличие особой истории трагического вхождения на земли Казахстана параллельно возродило интерес к т.н. исторической родине. Южная Корея одновременно с началом периода независимости стала выстраивать дипломатические отношения с Казахстаном. Республика Корея стала привлекательным брендом в Казахстане, который ассоциировался бытовой техникой и другими элементами массовой культуры. В этот период корейцы Казахстана стали проявлять интерес к истории, культуре и языку, они начали еще больше идентифицировать себя по этническому признаку, осознавая себя частью этноса с Корейского полуострова, который добился ошеломительных экономических успехов, став одним из азиатских тигров.

С обретением независимости начался процесс интеграции Казахстана в мировое экономическое хозяйство. Постепенно, рост торгово-экономических отношений с Южной Кореей приводил к новым этапам сотрудничества. В Казахстан стали вливаться первые инвестиции со стороны южнокорейского капитала. Южная Корея стала узнаваемой в казахстанском обществе. Сотрудничество Республики Казахстан и Республики Корея в сфере культуры и искусства, образования и науки, туризма и спорта уже включали в себя не только визиты отдельных делегаций, эпизодических выставок, концертов, фестивалей и научных конференций, но и встали на уровень "динамично развивающегося культурногуманитарного сотрудничества".

Особую популярность приобрела массовая южнокорейская культура, т.н. "халлью"как популярная музыка, драмы, сериалы. Постепенно на рынке Казахстана стали заметными товары южнокорейского производства, популярность приобрела косметика, одежда. В последнее время медицинские услуги южнокорейских клиник стали приобретать доверие со стороны казахстанских граждан. В результате, имидж Республики Корея в Казахстане косвенно воздействовал на рост этнического самосознания.

ТакжеЮжнаяКореяактивноспособствовалаповышениюуровняобразованиясредиказахстанских корейцев, предоставляя не только возможность обучения в лучших университетах страны, таких как Сеульский Национальный Университет, Университет иностранных языков Хангук, Университеты

являются активными инвесторами в будущую грамотную молодежь.

Кроме того, активная помощь южнокорейского общества в лице правительственных и неправительственных организаций оказывала влияние на сохранение родной культуры корейцами Казахстана. Сначала помощь, а потом как равноправное сотрудничество с этническими корейцами была оказана во всех сферах жизнедеятельности, начиная с образовательной, заканчивая медицинской и экономической сферах. Так, предоставлялись образовательные гранты и стипендии, возможность посещения исторической Родины, денежный вклад в развитие культуры и.т.д.

Как сказал отмечает глава государства Н.А. Назарбаев, "..за годы проживания в Казахстане корейцы не только не превратились в пыль истории, не ассимилировались, но и, сохранив, во многом, даже обогатив свои национальные обычаи и традиции, внесли и вносят достойный вклад в социальноэкономическое и духовное развитие республики"[26].

Таким образом, автор выявил, что помощью активной политики консолидации корейцев Казахстана, ипостоянному стремлениюксохранениютрадиционнойкорейскойкультурыАссоциация корейцев Казахстана способствует сохранению этнического самосознания у корейцев.

Список использованной литературы:

1. Миграция в постсоветский период

//http://www.ciom.kz/upload/userfiles/files/Migratsiya_postsovetski_period.pdf/

226

Дата обращения: 18.02.2018.

2.Коре ильбо.

3.Казахская диаспора//https//tarikh.kz// Дата обращения: 18.02.2018 4. Elvira küün, trames, 2008, 12 (62/57), 2, 183–203

The ethnic and linguistic identity of russian-speaking young people in estonia] Irena persky, Dina birman(2005). A study of multiple identities of jewish refugees from the former soviet union | ethnic identity in acculturation research vol 36( 5)| Arunas kastenas (2012). National identity and ethnicity in contemporary russian war-related films ma thesis by (anr 563173) tilburg university

5.Stewart moore (2015) jewish ethnic identity and relations in hellenistic egypt with walls of iron? Brill (supplements to the journal for the study of judaism volume: 171| maureen davey, linda stone fish, mihaela robil (2001) ethnic identity in jewish familiescontemporary family therapy, 2001, volume 23, number 3, page 323

6.Cebulski, lenore, "constructing an ethnic identity: a study of the gravestones of catholic german-americans" (2008).undergraduate honors theses.paper 784. Http://publish.wm.edu/honorstheses/784|Thum, Anna-Elisabeth (2013) : ethnic identity and educational outcomes of German immigrants and their children, soeppapers on multidisciplinary panel data research, No. 622| Amelie F. Constant (2014) Ethnic Identity and Work George Washington University,Temple University and IZA Discussion Paper No. 8571

7.Choi, W.G. (2001). The korean minority in china:the change of its identity. Development and Society, 30(1), 119-141. Sunmoon University

8.Kim Hyejin. (2006). International ethnic networks and intra-ethnic conflict: Ethnic trust and its demise among koreans in china. Newark, New Jersey: UMI Press

9.Lee, J. C. (1988). China's korean minority:the politics of ethnic education. International Migration Review, 22(1), 160-161.

10.Kim, Hyung -Chan (1974). The Koreans in America, 1882-1974: A Chronology and Fact Book. Dobbs Ferry, NewYork :Oceana Publication, Inc.

11.Kim, Hyojung (ed.) (2005). Korean Americans Identities: A Look Forward. Seattle: The Seattle-Washington State Korean American Association

12.Won Moo Hurh, Hei Chu Kim, Kwang Chung Kim (1979) Assimilation Patterns of Immigrants in the United States: A Case Study of Korean Immigrants in the Chicago-area Washington, D.C.: University Press of America

13.Choy,Bong-Youn. (1979). Koreans in America. Chicago: Neison Hall./Cha, Marn J. (2010). Koreans in Central California (1903-1957): A Study of Settlement and Transnational Politics. Lanham, MD: University Press of America.

14.Kim Illsoo. (1981). New Urban Immigrants: The Korean Community in New York. Princeton, New Jersey: Princeton University Press./Danico, Mary Yu.(2004). The 1.5 Generation: Becoming Korean American in Hawaii, Honolulu: University of Hawaii Press

15.Kim, Byong-Suh, Lee Sang Hyun (eds.). (1980). The Korean Immigrant in America. Monclair,NJ: The Association of Korean Christian Scholars in North America

16.Abelmann, Nancy, & John Lie. (1995). Blue Dreams: Korean Americans and Los-Angeles. Riots. Cambridge, MA: Harvard University Press

17.Bonacich, Edna & Ivan Light. (1998). Immigrant Enterpreneurs: Koreans in Los Angeles, 1965-1982. Berkeley: University of California Press

18.Chang, Edward, & Russel C.Leong (eds.) (1994). Los Angeles-Struggles toward Multiethnic Community in Los Angeles and Beyond. New York: New York University Press

19.Soon Won Park (Sungkyunkwan University): Forced Labour to Japan / Young Hwan Chong (Meiji Gakuin University) The Legal Situation of Koreans in Japan and Colonialism after the World War II (1945-1952) Conde, D. (1947). The Korean Minoruty in Japan. Far Eastern Survey, 16(4), 41-45

20.Erin Aeran Chung (Johns Hopkins University): Korean Diasporic Citizenship: Two Tales of Political Incorporation in Japan and the United States, Kim, S. B. (2011). Changes in the socio-economic position of zainichi koreans:a historical overview. Social Science Japan Journal, 14(2), 233-245. Lee, Chang Su & George de Vos. (eds).(1983). Koreans in japan. ethnic conflict and accommodation. Pacific Affairs, 55(4), 703-705

21.Koreans in Japan (Zainichi Koreans) Kazuko Suzuki Department of Sociology. Texas A&M University (2004-2005 ExEAS Postdoctoral Fellow)// http://www.columbia.edu/cu/weai/exeas/resources/koreans-in-japan.html. Дата обращения: 02.11. 2017

22.Changsoo Lee; George De Vos; Daekyun Chung; Thomas Rohlen; Yuzuru Sasaki; Hiroshi Wagatsuma; William O. Wetherall. Koreans in Japan. Ethnic Conflict and Accommodation. Pacific Affairs, Vol. 55, No. 4 (Winter, 1982-1983), pp. 703-705. Pacific Affairs, University of British Columbia

23.Rosa Dzharylgasinova. Ethnicultural Development of Koreans of the Former USSR: Traditions and Innovations // Studies of Koreans Abroad (Seoul). 1993, № 3. Рр. 99–121; То же, на кор. яз. С. 291–305.

24.Dyatlov W.I. Modern shopping minority: the factor of stability or conflict? (Chinese and Caucasians in Irkutsk). — Moscow: Natalis, 2000. — 412p.

Nefyedova T. No Russian Agriculture // Domestic scraps. — 2004. — № 2. [in Russian] [Electronic resource] //country: [website] URL: strana-oz.ru/2004/2/nerusskoe-selskoe-hozyaystvo (date of 12.05.2012).

Sanglibaev A.A. Ethnic entrepreneurship as a competitive factor // Vestnik St. Petersburg University. — 2008. — Vol.6. — № 1.

—P. 181-188

25.КимГ.Н.ЮжнаяКореяглазамиКазахстанцев:сборникочерковизаметок.-Тараз-Алматы:ЖИЦСенім,2013.-228с., фото

26.Корейская диаспора в Казахстане //http://www.kondor-tour.kz/kaz_kore saram

227

Мошқал М. А.

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қиыр Шығыс кафедрасының 4-курс студенті

Ғылыми жетекші: доктор PhD, Ахапов Е.А.

ЖАПОН АЗАМАТЫН ТӘРБИЕЛЕУДЕГІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ ОРТАЛЫҚТАРЫНЫҢ ОРНЫ

Жапон қоғамында адамдар жеке ұмтылыстарға қарағанда топтық үйлесімге және сол топтардың мүдделеріне көбірек назар аударады. Олар өздері тиесілі қауымдастық құндылықтарына үлкен жауапкершілікпен қарап, өздерінің әлеуметтік мінез-құлық кодексін қалыптастырады. Топтық сана тұжырымдамасы жапондықтар өмірінің түрлі құбылыстарында көрініс табады да, қоғамның негізіне айналады. Ал қауымдастық мүдделерін қорғау, топқа қызмет ету принциптері жапондықтарға жастайынан, тіпті мектепке дейінгі білім беру орталықтарында үйретіле бастайды.

Key words: бірегейлік, мектепке дейінгі білім беру, әлеуметтендіру, топтық сана

Жапонияда білім беруге көп мән береді және ол тікелей ана рөлімен тығыз байланысты болып табылады. Аналарды әзілдеп немесе шын мәнінде kyoiku-mama немесе «education mommies (білімге көңіл бөлетін аналар)» деп атайды. Тіпті баланы мектепке бермес бұрын аналар санау, заттардың аттарын жаттау, түстердітани білу, және kanji (кандзи, Қытай иероглифтері) туралыақпараттар береді. Аналар баланың оқуына қатыса отырып, үй жұмысын орындауда репетитор және супервайзер (бақылаушы) ретінде көмектеседі. Ол мұғалімдер берген үй және сынып тапсырмалары туралы әдістемелелік есептеріне жауап береді [1].

Егер үй жағдайы мұндай қарқынды оқытуды қамтамасыз етсе, онда балабақшалар мен басқа мектепке дейінгі мекемелердің орны қандай? Оларды кім және не үшін қолданады деген сұрақтар туындайды. Sony корпорациясының негізін қалаушылардың бірі Масару Ибуканың «Үш жастан кейін кеш» атты бестселлер кітабында баланы формальды дамытуды бастаудың ең қолайлы уақыты ерте жастық кезең деп жазған [2]. Нәтижесінде ата-аналар балаларды мектепке дейінгі мекемелерде және арнайы бағдарламаларда қарқынды оқытып, білім беретін ойындар мен ойыншықтарға көбірек ақша жұмсап, өз балаларының танымдық дамуына деген ұмтылысын нығайтады [3].

Міндетті бастауыш білім мектептерінде оқу 6 жастан басталса, жапон балаларының 90% -ы ең болмаса 2-3 жастан мектепке дейінгі білім беру сабағына қатысады. Көптеген жапондық мектепке дейінгіоқыту мекемелеріндекөбінесе үшжастағы балалар жиі кездеседі. Бұндай мекемелердіңекітүрі бар: АҚШ балабақшасы сияқты yochi-en, және балаларға арналған күндізгі күтім орталығы hoikuen. Yochi-en-ді білім министрлігі және «Head Start (Бастау)» бағдарламасы, яғни жастарды академиялық мазмұнға және бастауыш мектептегі әлеуметтік атмосфераға дайындауға арналған бағдарламалр лицензиялайды. Ал hoikuen бала қараумен қатар жұмыс істейтін аналарға ыңғайлы болу үшін күндізгі бөлім ретінде жұмыс жасайды және Әлеуметтік қамсыздандыру департаментімен лицензияланады. Бұрын yochi-en негізінен бастауышқа дейінгі немесе қосымша білім беру мекемелерді іздейтін орташа санаттағы аналарды қанағаттандыратын. Hoikuen бастапқыда жұмыс істеу қажет деп есептеген аналар үшін кастодиалдық қызмет атқарған. Соңғы кездері бұл айырмашылықтар айқын болып табылмайды. Екі мекеме де әлеуметтану мен депортациялау саласындағы академиялық мазмұн бойынша оқытуды көздейді. Мектепке дейінгі оқыту кем дегенде екі-үш жастан басталады және алты жасқа толғаннан кейін бірінші сыныпта жалғасады. Қазіргі уақытта бес жасар жасөспірімдердің 92 пайызы мектепке дейінгі мекемелерде оқытылады, бірақ мектепке дейінгі білім алу бастауышқа қабылдаудың ресми шарты болып табылмайды [4].

Әлеуметтану тұрғысынан мектепке дейінгі мекемелер балаға негізделген amaeru мол болатын үй атмосферасынан сыныпта жиырма бестен отызға дейінгі балалар хаосына ауысатын кезең болып табылады. Әдетте, дидактикалықмазмұнқатаңболмайды, бірақмақсаттардылицензиялаушыоргандар мен мектептердің өздері белгілейді. Дегенмен, Пик (1988) көрсеткендей, барлық балаларға арналған басты міндеттер – топтағы жұмыс істеу, қатынас жасау және ойнау, жеке заттарына ие болу, тапсырмаларды орындауда жауапкершілікті болу, мектепке баруды ұнату [5]. Yochien және hoikuen бірдей негізгі оқу жоспары мен оқыту тәсілдерін қолданады. Алайда hoikuen көп уақытты талап етеді және топтарда әртүрлі жастағы балаларды орналастыру мүмкін [4]. Көптеген жағдайларда, әсіресе бес жасар балаларға, американдық балабақшалар сияқты мектепке дейінгі мекемелер бастауыш мектепке

228

күнделікті әлеуметтік кіріспе беру үшін ХХІ ғасырдың басында енгізілді, бірақ кейінірек білім беру жүйесінің міндетті бөлігі болып табылды [1].

Жапониядағы мектепке дейінгі білім берудің мақсаттары

Жапонияда 100 жылдан бері «моральдық тәрбие» жүйесі орын алуда. Ол өсіп келе жатқан буржуазиялық мемлекеттің мәселелерін шешу үшін күшті жұмылдырудың маңызды құралы ретінде жинақтала бастады.

Әуел бастан-ақ "моральдық тәрбие" қағидалары мемлекеттік саясаттың қағидалары ретінде құрылған болатын. Осыған байланысты 1886 ж. қарағандағы Жапонияның мәдениет министрі Мори Аринори мына бір сөзі өнеге тұтарлық болып саналды: «Әрбір ұстаз халық ағарту саласында жасалып жатқанның барлығы оқушылар үшін емес, мемлекеттің мүддесі үшін жасалып жатқандығын есте сақтауы тиіс». Содан бері Жапонияда көп нәрсе өзгерді. Дегенмен қазіргі кұнде де білім, ғылым және мәдениет министрлігінің құжаттарында қолданылып отырған «моральдық тәрбие» мектеп курсы, мемлекет көзқарасының қалауынан алып қарағанда, сапаны құруға бағытталған «тәрбие ісі» ретінде анықталады.

Бұл қандай қасиеттер, ол бала бақша тәрбиешілерінің назарларына бағытталғандарға қатысы бар ма? «Моральдық тәрбие» мектеп курсының негізгі мақсаты ретінде «Жапония азаматын қалыптастыру», «жастардың санасына моральдық құндылықтар түріндегі әлеуемттік нормаларды енгізу», тәртіпті және еңбек сүйгіш болудың қажеттілігі ретінде мойындалған «топтық сана» және «қоғамдық міндет» сезімін қалыптастыру бөлініп қаралады.

Жапон педагогикасының басты міндеті, «мемлекеттік мақсаттарды, балалардың бойында қандай жекебассапасыжәнемашықтарынқалыптастыруқажетжәнеолүшінқандайқұралдарбарыншатиімді болатындығында» болып отыр.

Білім, ғылым және мәдениет министрлігінің нұсқауларында бес әдістемелік ережелер, «Жапон азаматын табысты қалыптастыру» мақсаттарында өз кезегінде мұғалім сақтауы тиіс бес әдістемелік ережелер айқын қалыптастырылған.

Бірінші қағида. Тәрбие нормалардың бір жақты иландыру емес, өмір салты ретінде жүзеге асырылады. Мүғалімнің міндеті «оқыту» емес, «балалармен бірге өмір сүру». Мұғалім өзінің қатысуы және үлгі көрсетуі арқылы күнделікті өмірдің нақты шарттарында балалармен араласу процесін басқарады.

Екінші қағида. Тәрбие (shitsuke). Онсыз «Жапония азаматын» өсіру мүмкін болмайтын белгілі бір жеке бас қасиеттерді қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Бұл қасиеттер – өзінің мінез-құлқын, өзінің ойпікірлеріменөзініңсезімдерінқатаңтүрдеөзіталдайалатынмашық; басқаадамдарменқарым-қатынас жасау машығы; өз бетімен шешімдер қабылдау және әрекеттер жасай білуге бейімділік; олардың салдарлары үшін жауап беруге дайын болу.

Үшінші қағида. Мұғалім оқыту процесі кезінде бала қоғамның басқа мүшелерінің қатысуын және олардың мүдделерін сезінуін, олардың өзіне тәуелді болуы және өзінің оларға тәуелді болуын сезінуін қамтамасыз етуі тиіс.

Төртінші қағида. Тәрбие берудің негізгі формасы – топтық қызметті ұйымдастыру. Сонымен қатар тиімділіктің белгісі болып жекелеген оқушылардың жұмыстарының нәтижесі және сапасы емес, барлықдерлікбалалардыңортақ іскетұтастайдерлікқатысуыжәнеәрқайсыныңөзрөлінайқынсезінуі саналады.

Бесінші қағида. Балаларды топтың мәселесін өзінің жеке мәселелері ретінде қабылдай білуіне үйрету. Мектеп өмірінің жеке тәжірибесінде балалар топтағы және қоғамдағы заңдар мен өмір сүру нормалары, сондай-ақ олардың сақталуы, әрбір адам үшін міндетті түрде қажет болады.

Жоғарыда келтірілген әдістемелік ұйғарымдар бала бақша тәрбиешілеріне де белгілі екендігі және күнделікті жұмыстарында қолданылатындығы күмән тудырмайды.

Мынандай факті де өзіне назар аудартады - жапон мектептерінде қарапайым тәрбиешілер жоқ. Барлық болашақ мұғалімдер тәрбиелеудің теориясы мен әдістемесін үйренеді, және нәтижесінде олардың барлығы да білікті тәрбиешілер болып шығады. "Тәрбие" педагогикалық білімнің ерекше саласы ретінде әдістемелік жағынан мұқият дайындалған. Мұғалімдерде бағдарлама, нұсқаулықтар, оқулықтар, оқу құралдары, қосалқы оқыту материалдары бар.

Тәрбиелеу бағдарламасына 28 тақырып кіріп, оларды шартты түрде үшке бөлуге болады. Біріншісіне балалармен өзінің тобына, өзінің сыныбына, мектебіне тиесілігі сезімі ретінде

қабылдайтын және мойындайтын әлеуметтік конформдылықпен тәрбиеленетіндер жатады. Педагогикалық құрал болып кикілжіңсіз өзара әрекет ету машықтарын қолдану қызмет етеді. Балаларды кикілжіңдердің себептерін талдауға, кикілжіңді жағдаяттан шығу әдістерін іздеуге үйретеді.

229

Екінші топ "белсенді адамды" тәрбиелеуге бағытталған. Сонымен қатар оқушыларда өзінің қызметіне деген қызығушылық, қиындықтарды жеңе білуге дайын болу және жеңе білу қалыптасады. Жұмысқа осындай қатынастар кез-келген «шағын істі», «ортақ ұлы іске» қосар үлес ретінде қарауды қарастырды. Ойын мен еңбек бөлінбейтіндігін атап өткен жөн. Баланың кез-келген іс-әрекеті оның «ісі» - басында ойын ретінде, одан соң еңбекті ойын ретінде, ал содан соң оның жеке еңбегі ретінде қарастырылады. Бала немен айналысса да, ол - ауланы тазаласа немесе тығылмай ойнаса, - оны осы ісәрекетке деген белсенді, қызығушылық туғызатын, шығармашыл қатынасы ынталандырылады.

Үшіншітопжалпыміндеттіңбіріктірілуіменбаланықоғамдықнормалардыішкіқажеттінормалар ретінде қабылдауға үйрету. Ол үшін оған көп жағдайларда белгілі бір мінез-құлықтың қажеттілігіне өз бетінше ойлана алатын және жеке тәжірибесінде көз жеткізе алатын таңдау жағдаяты ұсынылады [6].

Тәрбиешілердің күштерінің басым бөлігі өз бетімен жұмыс істеу қабілетін қалыптастыруға беріледі. Бұл қасиет жапон мектебінде – «іс жүзіндегі еркіндік» деп аталатын ерекше атауға ие. Жапондықтар үшін, осыған дейін біз ол туралы айтып өткен «іс-қимылға деген еркіндік» деген бірқатар нақты машықтардан тұрады екен, - өзінің алдына мақсат қою, таңдау жағдаяттарында және оларды жүзеге асырғанда шешімдер қабылдау туралы өз алдына мақсат қояды. Сонымен қатар осындай машықтарды қалыптастыру мақсатында арнайы кезеңнің тәриелеу технологиясы дайындалған.

Бірінші кезең - кез-келген қасиеттің мақсатын анықтай білу. Оның мақсаттары топтық және жеке болуы мүмкін. Сонымен қатар жекелеген мақсаттардың топтарға бағыныңқылығы, сондай-ақ оның өзара үйлесімділігі аталып өтіледі. Балаларды мақсатты тартатын күш ретінде қабылдауға үйретеді. Мақсат «тек қиялда ғана қалып қоймай», ол іс-әрекеттің бастауы болуы тиіс.

Екінші кезең - шешімдер қабылдау. Бұл, ең маңызды және күрделі әрекет болып табылады. Оның қиындығы сонда, шешім - ол таңдау, ал таңдау - яғни соларды құрбандық ететін, бір мүмкіндікті екіншісінен артық деп санау.

Үшінші кезең - әрекет ету бағдарламасын жоспарлау және жасау. Бұл жерде алға қойылған мақсат туралы ұмытпау, өзінің көңілін басқаға ұруға мүмкіндік бермеу, бағдарламаның орындау мүмкіндігін немесе мүмкін еместігін анықтайтын нақты жағдаятты үнемі есепке алып отыру маңызды. Баланы мінез-құлықтың міндетті үшбірлігіне: соңғы мақсатты есте сақтауға, өзінің алдына оларға қол жеткізу кезеңдерін елестете алуға және жақын уақыттағы нақты қадамдарды байқауға үйретеді. Балалар алға қойған мақсатқа қол жеткізу үшін зейін, төзімділік және жігерлілік қажет екендігіне көз жеткізулері тиіс.

Төртінші кезең - қабылдаған шешімдердің орындалуы. Еріктің мәні өзін қандай да бір іске мәжбүрлеуде емес, ойға алғанды іске асыру үшін барлық ішкі мүмкіндіктерді (қабілеттіліктерді, зияткерлікті, жан толғанысын, ішкі сезімін) және сыртқы мүмкіндіктерді (көмек, басқа адамдардың кеңестері) жасампаздық түрде пайдалануда.

Жапондарда өз бетімен әрекет етуге қабылеттіліктің бекітілген әлеуметтік нормаларды қатаң түрде басшылыққа алуға ұштастыру қабылеттілігі бала жастарынан бастап адамның табиғи өмірлік қажеттілігі ретінде тәрбиеленеді. Оны сақтамау әркезде әртүрлі тектегі қиындықтардың туындауына алып келеді. Оқушы өзінің жеке ішкі қажеттіліктері ретінде мойындайтын, әлеуметтік қондырғылардың дәл осы психологиялық механизмінде жапондық мектепте тәрбиелеу қызметінің негізгі қағидасы жатыр; осымен сондай-ақ оны мемлекеттік саясаттың құралы ретінде пайдаланудың "табиғи" мүмкіндігі де қамтамасыз етіледі.

Топтық сана

Жапон мектепке дейінгі мекемелерінде «кооперативті мінез-құлықты» дамытуды зерттеу барысында Катерин Льюис (1984) эмпатияны нығайту, бақылауды интернационалдандыру және жекелеген артықшылықтар мен сыйақылардың орнына өзара іздестірудің бағыты ретінде анықталған кейбір құрылымдық және процедуралық факторларды сипаттады [4]. Бастауыш мектептің құрылымын белгілеу, жиырмадан отыз бес балаға дейінгі сыныптар алтыдан сегізге дейінгі шағын тіркелген топтарға бөлінеді (gurupu деп аталады). Мұғалім әртүрлі топтар арасында балалар өз активтерін теңестіру үшін қабілеті жоғары балаларды көшбасшы тобына, жеңіл атлетика, немесе қарым-қатынас топтарына бөледі. Топ мүшелерінің ынтымақтастығы академиялық және басқа жобаларға қатысуды белсендендіруге және оқушыларға шектеулі ресурстарға бөлуге үйрету арқылы бірлесіп жұмыс жасау арқылы жүзеге асырылады.

Жапондық тәрбиешілердің тәжірибесі «адамды топтық санада» тәрбиелеудің іс жүзіндегі әдістерін паш етеді. Жапонияда қандай да бір өмір құбылыстарын түсіндіре отырып, ғалымдар мен жазушылар өте көп жағдайда жапондық ұлттық мінезге сілтеме жасайды, оның басты ерекшелігі болып «топтық сана» саналады. Осы жағдайда бізәдетте«қаражәшіктің» ішіндегі депсаналатынпроцеспенбастапқы,

230