- •Ўқув-услубий мажмуанинг таркибий тузилиши
- •Мажмуанинг қисқача аннотацияси
- •Тошкент – 2019
- •I.Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни
- •II. Ўқув фанининг мақсади ва вазифалари
- •III.Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари)
- •IV. Амалий машғулотлар бўйича кўрсатма ва тавсиялар
- •VI. Мустақил таълим ва мустақил ишлар
- •VII. Асосий ва қўшимча ўқув адабиётлар ҳамда ахборот манбаалари* Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Интернет сайтлари
- •Асосий қисм Фан бўйича маъруза мавзулари ва уларнинг мазмуни
- •Амалий машғулотларнинг тахминий мавзулари
- •Лаборатория ишларини ташкил этиш бўйича кўрсатмалар
- •Курс ишини ёзиш кўзда тутилмаган Мустақил ишни ташкил этишнинг шакли ва мазмуни
- •Тавсия этилаётган мустақил ишларнинг мавзулари
- •Дастурнинг ахборот-услубий таъминоти
- •Фойдаланиладиган адабиётлар рўйхати Асосий адабиётлар
- •2019 Йил “_____” август
- •Тошкент – 2019 й.
- •1. Ўқув фани ўқитилиши бўйича услубий кўрсатмалар
- •2. Маъруза машғулотлари
- •3. Амалий машғулотлар
- •4. Мустақил таълим
- •5. Фан бўйича талабалар билимини баҳолаш ва назорат қилиш меъзонлари
- •Якуний назоратни “Ёзма иш” асосида ўтказиш
- •6. Асосий ва қўшимча адабиётлар ҳамда ахборот манбалари Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Интернет сайтлари
- •Маъруза машғулотлари режаси маъруза машғулотлари режаси
- •Мавзулар бўйича матн аннотацияси ва охирги янгиликлар
- •1. Инвестиция: моҳияти, асосий турлари ва таркиби
- •2. Макроиқтисод ва инвестициялар алоқадорлиги
- •3. Инвестициялар таҳлилида асосланиладиган асосий иқтисодий концепциялар
- •Фирма бойлиги ўкбқ мбқ
- •4 . Ўзбекистон инвестиция сиёсатининг моҳияти ва йўналишлари
- •5. Иқтисодиётни ривожлантиришни асосий йўли – лойиҳаларни яратиш ва амалга ошириш
- •1. Лойиҳа нима?
- •Лойиҳанинг асосий элементлари қуйидагилардир:
- •2.Лойиҳаларнинг классификацияси
- •3. Лойиҳа ҳаёт даврининг асосий босқичлари
- •4.Лойиҳа муҳити
- •5. Лойиҳа объектлари ва субъектлари.
- •6. Лойиҳалар таҳлилининг моҳияти ва вазифалари
- •7. Лойиҳалар таҳлили тузилмаси
- •8. Давлатнинг иқтисодий фаолияти ва инвестиция лойиҳалари
- •1. Лойиҳаларни тайёрлаш тушунчаси
- •2. Инвестиция лойиҳалари ҳужжатларини тайёрлаш босқичлари
- •3. Инвестиция имкониятларини қидиришни ташкил қилиш
- •4. Лойиҳаларни бирламчи тайёрлаш ва бизнес режаларни ўрни
- •Бизнес-режанинг таркиби
- •5. Лойиҳани якуний варианти ва унинг техник-иқтисодий ҳамда молиявий жиҳатдан маъқуллиги
- •Тиа бўлимларининг тахминий тузилмаси қуйида келтирилган:
- •1. Инвестиция лойиҳаларини танлашда молиявий-иқтисодий баҳолашнинг роли
- •2. Дисконтлаш ҳақида тушунча
- •Бугунги олинган бир сўм, келгусида олинадиган бир сўмдан қиймат жиҳатидан каттадир.
- •3. Аннуитетнинг келгуси қиймати
- •4. Аннуитетнинг жорий қиймати
- •5. Рента қиймати
- •1. Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг моҳияти ва усуллари
- •2. Инвестиция лойиҳаларини молиявий – иқтисодий баҳолашда пул оқимларини дисконтлашга асосланган услублари
- •3. Инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг содда услублари
- •Рои ебит( 1- т) [ ( c .Й.Б.-c.Й.О):2]
- •1. Рақобатлашувчи инвестициялар ҳақида тушунча
- •2. Муқобил инвестициялар.
- •3. Инвестиция лойиҳаларининг амал қилиш муддатларидаги фарқлар.
- •4. Харажатларга кўра самарадорликни баҳолаш усули.
- •5. Ускуналарни таъмирлаш ёки алмаштириш ҳақидаги қарорларни асослаш.
- •1. Лойиҳаларни техник таҳлил қилишнинг вазифалари ва таркиби
- •2. Лойиҳаларни ишлаб чиқишнинг техник муаммолари
- •3. Лойиҳаларни жойлаштириш ўрни
- •4. Харажатлардаги ўзгаришлар
- •5. Лойиҳани амалга ошириш ишлари графиги
- •1. Нима учун экологик таҳлил керак?
- •2. Экологик таҳлилнинг вазифалари
- •3. Экология бўйича лойиҳа-смета хужжатларини тайёрлаш
- •4. Экологияни молиялаштириш манбалари.
- •1. Ижтимоий таҳлилнинг моҳияти ва таркибий қисмлари
- •2. Аҳолининг ижтимоий-маданий ва демографик хусусиятлари
- •3. Лойиҳа ва маҳаллий маданият талаблар
- •4. Лойиҳалардан манфаатдорликни таъминлаш масалалари
- •5.Ижтимоий лойиҳаларда хотин-қизларнинг роли
- •6. Ижтимоий таҳлилда мутахассислар масаласи
- •1. Институционал таҳлилнинг моҳияти ва мақсадлари
- •2. Институционал таҳлил тузилмаси
- •3. Лойиҳа иштирокчилари фаолиятидаги доимий муаммолар
- •4. Бозор иқтисодиёти институтларни ташкил этишга таъсир этувчи омиллар
- •5. Лойиҳаларнинг инвестициялардан кейинги босқичига эътиборсизлик
- •1. Молиявий таҳлилнинг моҳияти ва турлари
- •2. Молиявий рентабеллилик таҳлили
- •3. Молиялаштиришга эҳтиёж таҳлили
- •4. Лойиҳани эксплуатация қилувчи ташкилотнинг молиявий таҳлили
- •5. Лойиҳанинг молиявий самарадорлигини фойда баланси ёрдамида аниқлашнинг оддий усули
- •1. Иқтисодий таҳлилнинг моҳияти. Иқтисодий таҳлилни молиявий таҳлилдан фарқли жиҳатлари
- •2. Иқтисодий таҳлилнинг йўналишлари. Лойиҳасиз ва лойиҳа асосида ривожланишни қиёсий таҳлили
- •3. Иқтисодий таҳлилда яширин баҳолар
- •4. Манфатлар ва харажатларни ўлчаш услублари ва муаммолари
- •1.Лойиҳаларда ноаниқлик ва қалтислик тушунчалари.
- •2. Қалтисликларни бошқариш усуллари.
- •3. Қалтислик учун мукофот.
- •4 Лойиҳаларнинг қалтисликка чидамлилиги таҳлили.
- •5. Инвестицияларда қалтислик даражаси.
- •6. Инвестицияларда қалтислик даражасини босқичма-босқич баҳолаш
- •Мавзуга оид адабиётлар, журналлар ва интернет тармоғидан олинган тарқатма материаллар
- •Мақолалар
- •Мавзулар бўйича тақдимот слайдлари ва видео роликлар
- •Фанга доир видео маърузалар, видео роликлар
- •Қўлланиладиган педагогик технологиялари шарҳи қўлланиладиган педагогик технологиялари шарҳи
- •Маъруза машғулотларнинг ташкил этишнинг асосий шакллари
- •Маърузалар турлари вауларга хос хусусиятлар
- •2. Амалий машғулотларни ташкил этишнинг асосий шакллари
- •Амалий машғулотлар турлари ва уларга хос хусусиятлари
- •3. Маъруза ва амалий машғулотларда қўлланиладиган педагогик технологиялар
- •График ташкил этувчилар
- •Кластерни тузиш бўйича ўқув топшириғигайўриқнома
- •«Нима учун?» схэмасини тузиш бўйича ўқув топшириғига йўриқнома
- •«Қандай?» диаграммасини тузиш бўйича ўқув топшириғига йўриқнома
- •«Нилуфар гули» схэмасини тузиш бўйича ўқув топшириғига йўриқнома
- •Мустақил таълимга оид топшириқлар мустақил таълимга оид топшириқлар
- •Глоссарийлар глоссарийлар
- •Интернет сайтлар
- •М.С. Касимов
2. Қалтисликларни бошқариш усуллари.
Қалтисликларни бошқаришнинг кўп қўлланиладиган аниқ усуллари қуйидагилар:
Қалтисликдан қочиш ёки инкор қилиш (Риск авоиданcе). Компаниялар ишида қочиш мумкин бўлмаган катта қалтисликлар мавжуд бўлади. Бундай қалтисликларни бироз камайтириш мумкин, аммо бу уларнинг таъсир кучини камайтирмайди.
Қалтисни ўзига олиш (Риск ассумптион). Унинг моҳияти – зарарларни хусусий молиявий имкониятлар асосида қоплашдир.
Қалтисликни олдини олиш (Лосс превентион). Бу усулда улар юзага келиши еҳтимолини камайтиришга қаратилган тадбирлар қилинади.
Зарарни камайтириш (Лосс редуcтион). Бу усулнинг моҳияти зарарларни камайтиришга қаратилган.
Суурталаш (Инcуранcе). Бу усул қалтислик бошқарувида энг кўп қўлланиладиган усуллардан биридир.
Ўз-ўзини суурта қилиш (Селф-инсуранcе) усули яъни зарарларни қоплашга қаратилган шахсий суурта фондларини тузишга қаратилган.
Қалтисликни бошқага ўтказиш (Риск трансфер) усули шуни англатадики фирма ўзидаги еҳтимолий қалтислик , зарарни бошқа фирмага ўтказади.
3. Қалтислик учун мукофот.
Лойиҳа қалтислиги қанчалик юқори бўлса, унинг даромадли бўлиш даражасига талаб ҳам шунчалик юқори бўлади. Чунки катта қалтисликни олишга фақат катта фойда сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун қалтислик лойиҳаларни баҳолашда дисконтлаш даражаси оширилади, яъни ҳақиқий фоиз ставкасига «қалтис учун мукофот» ҳам қўшилади. НПВ, ИРР ва бошқа кўрсаткичлар янги дисконтлаш даражаси бўйича ҳисобланади ва солиштирилади. Бу еса инвестиция лойиҳаларини баҳолашда қалтисликни ҳам ҳисобга олишга кўмаклашади.
4 Лойиҳаларнинг қалтисликка чидамлилиги таҳлили.
Лойиҳаларнинг қалтисликка чидамлилиги - бу лойиҳаниг зарар кўра бошлаш имкониятидан қанчалик узоқлигини кўрсатувчи кўрсаткичдир. Яъни лойиҳанинг режалаштирилган ёки мавжуд даражасидан аҳвол қанчалик ёмонлашганда ҳам лойиҳа зарар келтирмаслигидир. Демак, бу оралиқ қанча узоқ бўлса лойиҳаниг қалтисга чидамлилиги шунча юқори бўлади. Буни аниқлашда қуйидаги учта кўрсаткичдан фойдаланилади:
Зарарсизлик нуқтаси (бреак-евен поинт);
Хавфсизлик чегараси (маргин оф сафетй);
Ички даромад ставкаси (интернал рате оф ретурн).
Зарарсизлик нуқтаси миқдорда =ФC / П-ВCУ
П (приcе) –бир бирлик маҳсулот баҳоси;
ФC (фихед cосц) – доимий харажатлар;
ВCУ (вариабле cосц пер унит) – бир бирлик харажатга қилинадиган ўзгарувчи харажатлар.
5. Инвестицияларда қалтислик даражаси.
Инвестициялашда қалтис дэганда инвестиция даромадларининг кўзда тутилган миқдоридан камайиш ҳолати тушунилади. Даромадларнинг ўзгариши шкаласи қанчалик кэнг бўлса, инвестициялашда қалтислик даражаси шунчалик юқори бўлади. Инвестициялашда қалтислик манбаалари бир-бири билан жуда боғлиқ бўлганлиги сабабли уларнинг қайси бири даромадга қанчалик таъсир етганлигини аниқлаш жуда мушкул. Инвестициялашда қалтисликнинг асосий турлари: иш билан боғлиқ қалтислик , молиявий бозор тасодифи хавфлари, аҳолининг сотиб олиш қобилияти билан боғлиқ бўлган молиявий хавф, фоиз хавфи ва бошқалар ҳисобланади.