6. “Дзянніца” – першая савецкая газета на беларускай мове.

Газета «Дзянница» адыграла значную ролю у фармираванни дэмакратычнай свядомасци беларускага народа. У даступнай форме яна растлумачвала чытачам мэты i задачы авецкай улады, неабходнасць абароны рэвалюцыi, даказвала

непазбежнасць перамогi над iнтэрвенцыяй. Несумненна, што высокi аутарытэт газеты сярод чытачоу у першую чаргу стварау яе рэдактар, шсьменнж i публiцыст Змiцер Жылунович (Ц. Гартны). У цяжкiх умовах ён змог арганизаваць першую паслярэвалюцыйную газету на беларускай мове. Здзиуляла працаздольнасць гэтага чалавека. Асобныя нумары «Дзянницы» утрымливали па два-тры i болей яго артыкулау. 23 сакавика 1918г. 3. Жылунович надрукавау артыкулы «Партызан-ская вайна у Беларуси», «3 першых дзён рэвалюцыи», «3 Минску прыходзяць вестки», вершы «Землякопам Рэвалюцыи» i «Я люб лю». Рэдакцыя Дзяннніцы» разам са «Звездой» заклад вала асновы беларускай савецкай крытыкі i сатыры у перыядычным друку. Пад рубрыкай «Фельетон» друкавалiся вершаваныя i празаiчныя фельетоны i апавяданнi, «героямi» якiх былi нямецкiя акупанты, памешчыкi i буржуазiя. Фельетон «Беларусы» прысвечаны мясцовым магнатам, якiя красамоунымі прамовамi i паклонамi сустрэлi у Мінску нямецкiх захопнікау. Аутар з'едлiва i вобразна выкрывае

згоднікам i здраднікам, якiя разам з хлебам-соллю паднеслi кайзерауцам на продаж рабочых i сялян Беларусi. У фельетоне «Начальнiкi не паладзiлi» газета наказала чытачам, якая грызня за партфелi iдзе сярод «мiністрау»

Рады БНР. Яны былi гатовы поузаць на каленях перад нямецкімi генераламi, кааб уцерціся да iх у давер, а разам i атрымаць абарону сваіх «дзяржауных спрау». Журналiсты «Дзянніцы» далi слова кожнаму «мінiстру» у фельетоне «Чортава гульбiшча Беларускай рады», дзе яны прызнаюц-ца, як прадаюць інтарэсы народнай рэвалюцьп германскаму iмперыялізму. Актуальнасць тэматыкi, публiцыстычнасць матэрыялау, шырыня палiтычных поглядау рэдакцыi i яе высокi прафесiйны узровень зрабiлi газету «Дзянніца»

адным з адметных выданняу перыяду Грамадзянскай вайны. Акрамя Ц. Гартнага у ей друка валiся творы М. Дзяркача, М. Гарэцкага, Я. Коласа, што несумненна садзейнічала поспеху выдання. У кароткай гiсторыi газеты праявiлiся лепшыя традыцыі дэмакратычнай беларускай журналiстыкi. Яе iдэi аб адраджэнні беларускага народа, стварэннi нацыянальнай дзяржавы былi прадоужаны i атрымалi далейшае развiццё у беларускiм савецкім друку у час нямецкай акупацыi актывiзавалi сваю дзейнасць мясцовыя буржуазiя, меншавiкi, эсэры i іншыя партыi. Пад крылом нямецкіх захопнікау, за шырмай свабоды i незалежнасцi у гарадах рэспублiкi сталi узнікаць выданнi «незалежнай», «свабоднай» дума на самай справе - газеты, у якiх апаненты савецкай улады віталі германскiх захопнікау, пераконвалi чытачоу, што кайзерауская Германія з'яуляецца выратавальніцай беларускага народа: расстрэлы, пажары, руйнаванне гарадоу i сёл ставілі у віну бальшавiкам.

7. Беларускае пытанне і нацыянальна-дэмакратычны друк 1918- 1920 гг. Дзейнасць газет “Звон”, “Беларусь”.

У час белапольскай акупацыi актывiзавалi дзейнасць нальна-дэмакратычныя аргаюзацыi. У Мiнску з 25 жнiуня да 19 кастрычнiка 1919 г. выходзьла штодзённая палггыка-эк мiчная газета «Звон», а з 21 кастрычтка 1919 г. i да 9 лiпеня 1920 г. яе замяшла штодзённая палггыка-эканаьпчная 1 лггара-турная газета «Беларусь».

выданнi нацыянальна-дэмакратычнага кiрунку, якiя рас-працоувалi iдэалогiю беларускай дзяржаунасцi, што i падкрэсi-валася у першым нумары «Звона». Гэтыя iдэi былi грунтоуна развiты у газеце «Беларусь». Рэдакцыя ставiла сваей мэтай аб'яднаць дэмакратьгчныя сiлы дзеля стварэння суверэннай беларускай дзяржавы. Выкананне такой задачы бачылася у вызваленнi Беларусi ад акупантау i выбары варыянту дзяржаунага будаунiцтва: ад iснавання самастойнай БНР да стварэння дэмакратычнай канфедэрацыi з Украiнай, Польшчай i Прыбалтыйскiмi рэспублiкамi, адмауляючы усялякi саюз з Расгяй.

«Беларусь» выходзiла штодзённа. на старонка абмяркоувауся шырокi спектр палiтычных праблем. Пытаннi

уласнасцi i землеупарадкавання, выступленнi супраць акупацыйнага плебiсцыту i далучэнне Беларусi да Польшчы, мiжнародныя праблемы i падзел, уладкаванне у'нутранага жыдця (беларусiзацыя, развццё адукацыi, беларускай культуры), росквiт дзяржавы магчымы толькi пры апоры на сваю тэорыю i духоуныя традыцыi народа i iнш.

Газета «Беларусь» уяуляе сабой выдатны прыклад развiцця беларускай публiцыстыкi. На яе стронках друкавалiся Я. Колас, Зм. Бядуля, Я. Карскi, М. Гарэцкi, М. Чачот, А. Луцкевiч i iнш. У дзейнасцi рэдакцыi газеты атрымала пацвярджэнне аснова нацыянальнай iдэi: сабода, незалежнасць, справядлiвасць. Аутары газеты «Беларусь» прадоужылi традыцыi нашанiуцау у асвятленнi преблем бел мовы, гiсторыi i культуры.