18. Галоўліт і цэнзурныя абмежаванні ў друку. Закрытыя тэмы і «белыя плямы» ў беларускай перыёдыцы 70–80 гг. Хх ст.

Главлит зачастую препятствовал восстановлению правды, обнародованию фактов истории. В течение многих десятилетий представители Главлита – цензоры – тщательно прочитывали все выходившие в стране печатные издания, и убирали с их страниц любую, на их взгляд, неблагонадежную мысль.На старонках беларускіх газет і часопісаў не было праўдзівай інфармацыі пра сталінскія рэпрэсіі, пра палітычныя працэссы па справах “трацкісцка-зіноўеўскай апазіцыі”, “маскоўскага цэнтра”, “левай апазіцыі”, так называемага “саюза марксістаў-леніністаў”, “анцісавецкага праватрацкісцкага блока” і інш. Закрытай была інфармацыя аб дзейнасці беларускі нацыянальных адраджэнцаў, іх газет. Ніхто не ведаў, што 25 сакавіка 1918 года была абвешчана Беларуская Народная Рэспубліка. Імёны многіх дзеячоў беларускай культуры і навукі нельга было знайсці на старонках перыядычных выданняў. Долгое время неприкосновенной оставалась тема личности Ленина. Даже тогда, когда в 1988 г. в Москве вышел роман В. Гроссмана «Жизнь и судьба», из его текста были изъяты места, где высказывалась критика в адрес Ленина. Прошел лишь год и под воздействием гласности и нового политического мышления в печати стали появляться многочисленные документы, развенчивавшие миф о человеколюбивом Ленине, заботливом «отце народов» Сталине, добром «всесоюзном старосте» Калинине, «первом маршале» Ворошилове, «выдающемся» советском дипломате Молотове, обо всем сталинском окружении, причастном к репрессиям и гибели миллионов людей – узников гулаговских лагерей.Нельзя было прочитать и произведения творческой интеллигенции, покинувшей страну или изгнанной за ее пределы в годы советской власти: И. Бродского, А. Галича, Н. Гумилева, Е. Замятина, О. Мандельштама, В. Набокова, В. Некрасова, Б. Пильняка, А. Солженицына и многих др.

19. Беларускае кнігадрукаванне ў пасляваенны час (1944–2005 гг.).

У пасляваенны час аднаўленне выдавецкай дзейнасці ішло ў складаных умовах. Была амаль знішчана паліграфічная база Беларусі. З 200 даваенных прадпрыемстваў часткова ўцалелі Дом друку (Мінск), некаторыя абласныя і гарадскія друкарні. З 1944 г. у Мінску аднавілі работу Дзяржаўнае выдавецтва БССР (з 1963 г. выдавецтва “Беларусь”), Выдавецтва АН БССР (1947, з 1963 г. “Навука і тэхніка”).

У 1960-я гады працуюць такія выдавецтвы, як “Звязда” (1960, з 1992 г. “Беларускі Дом друку”), “Выдавецтва сельскагаспадарчай літаратуры (1961, з 1963 г. “Ураджай”), “Вышэйшая школа” (1961). У 1956 г. быў адкрыты Паліграфічны камбінат імя Я.Коласа – буйнейшае паліграфічнае прадпрыемства БССР.

На 1.01.1991 г. у Беларусі дзейнічалі 11 дзяржаўных выдавецтваў. Усяго за перыяд існавання БССР (1919–1991 гг.) імі было выдадзена 106 352 назвы кніг і брашур тыражом 1 426 164 тыс. экз.

У 1995 г. Дзяржкамітэт па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю быў перайменаваны ў Дзяржкамітэт Рэспублікі Беларусь па друку, які прадоўжыў кіраванне і кантроль за кнігавыдавецкай справай у краіне, а таксама норматворчую працу ў гэтай галіне.

На 2001 г. прадаўжалі дзейнасць 10 дзяржаўных выдавецтваў: “Беларуская навука” (з 1996 г.), “Беларуская энцыклапедыя імя П.Броўкі”, “Беларусь”, “Вышэйшая школа”, “Мастацкая літаратура”, “Народная асвета”, “Полымя”, “Універсітэцкае”, “Ураджай” і “Юнацтва”, а таксама “Беларускі Дом друку” і “Дом прэсы” (з 1996 г.). Зараз засталося 5 дзяржаўных выдавецтваў.