4. 7 Өндірістік жоспар көрсеткіштерін есептеу

Өнімнің өзіндік құнының базалық және жобалық варианттарындағы ерекшеленетін статьяларына ғана есептеу жүргіземіз.

Ағымды жөндеу шығыны жабдық құнының 4%-ы шамасында есептеледі.

Өндірістік жоспардың анықталған көрсеткіштерін 7-кестеге жинақтап, базалық және жобалық варианттар бойынша технологиялық өзіндік құнды есептеуді жүргіземіз

Кесте 7

Технологиялық өзіндік құнды есептеу

Технологиялық өзіндік құнның элементтері	Өлшеу бірлігі	Варианттар			Нәтиже + / –
		базалық	жобалық
Материал шығындары	мың теңге	79938,4	67708,0	– 12230,4
Энергия шығындары	мың теңге	0,00	2885,3	+ 2885,3
Еңбек ақы шығындары	мың теңге	10535,9	4564,4	– 5971,5
Жабдықтарды ағымды жөндеу шығыны	мың теңге	46,6	23,1	– 23,5
Амортизациялық аударымдар	мың теңге	1165,7	577,4	– 588,3
Технологиялық өзіндік құн	мың теңге	91686,6	75758,2	– 15928,4

Кесте 8

Өнімнің өзіндік құнының калькуляциясы

Шығындар статьясының атауы	Базалық вариант	Жобалық вариант	Нәтиже + / –
Қалдықтарды есептемегендегі негізгі материалдар	79938400,0	67708000,0	– 12230400,0
Энергия және технологиялық қажеттілікке арналған отын	0,00	288528,6,4	+ 2885286,4
Өндірістік жұмысшылардың негізгі және қосымша еңбек ақысы	10535874,2	456440,4,2	– 5971470,0
Еңбек ақыдан әлеуметтік қажеттілікке аударымдар	2739327,3	118674,5,1	– 1552582,2
Жабдықтарға күтім көрсету және пайдалану шығындары	46629,1	23096,6	– 235325
Учаске бойынша өзіндік құн	93260230,6	76367532,3	– 16892698,3

Сонда жоба бойынша өзіндік құн мынаға тең болады: C_ж= 4421,1 теңге.

Осыдан базалық вариант бойынша өзіндік құнды анықтаймыз:

C_б = 4421,1 + 4421,1 ∙ 0,05 ≈ 4642,2 теңге.

4.8 Экономикалық тиімділік (пайда, табыс)

Пайда – тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді сатудан түскен табыстың осы тауарларды өндіру мен сатуға немесе қызмет көрсетуге жұмсалған шығыннан асып түсуі. Пайда – кәсіпорын мен кәсіпкерлердің шаруашылық қызметі қаржылық нәтижелерінің аса маңызды көрсеткіштерінің бірі. Ол шаруашылық қызметтің өнімін сатудан түскен ақшалай түсім мен өндіріс факторларының осы қызметке ақшалай жұмсалған шығындарының сомасы. Пайданың алынуын немесе оның алынбауын екі нәрсе алдын-ала айқындайды, олар: өнімді өндіру мен өткізуге (жұмыстарды орындауға және қызметтер көрсетуге) жұмсалған жалпы шығын және негізгі қызметтен тыс жұмсалған шығын. Әдетте, табыс негізгі қызметтен алынған табыс пен негізгі қызметтен тыс қызмет түрінен алынған табыс болып бөлінеді. Кәсіпорынның негізгі қызметінен алынған табыс өнімді өткізуден (жұмыстарды орындаудан, қызмет көрсетуден) түскен табыстарды, сыйақыны, дивидендті, роялтиді, жалгерлік ақыдан түскен табыстарды, т.б. қамтиды. Негізгі қызметке жатпайтын қызметтен алынған табыстарда, мысалы, негізгі құрал-жабдықты сатудан алынған табыс, бағалы қағаздарды қайта бағалаудан немесе ұзақ мерзімді активтердың баланстық құнын көбейтуден алынған табыс, т.б. қамтылады.

Табыстар  дегеніміз - қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі, не болмаса пассивтердің азаюы түріндегі есепті кезеңдегі экономикалық пайданың үлғаюы болып табылады, бүл акционерлер салымдарының есебінен өсуден басқа жағдайдағы капиталдың өсуіне әкеледі.

Экономикалық көрсеткіштерін есептеу үшін ең алдымен күрделі қаржының мөлшерін анықтап алу қажет (7-кесте). Күрделі қаржы былайша есептеледі:

К_қ=НӨҚ+АҚ_н=252006400+1137227000=263378670 теңге

мұнда НӨҚ-негізгі өндірістік қор, теңгемен;

АҚ_н-айналым қаражатының нормативі, теңгемен.

Пайданың мөлшерін анықтау үшін мына формуланы қолданамыз:

Р=(П/Өтқ)·100

П=(Р/100)·Өтқ=(20/100)·230498580=46099716 теңге

мұнда Р-пайдалылықтың нормасы, пайыз;

П-пайданың мөлшері, теңгемен;

Өтқ-толық өзіндік құн, теңгемен.

Өндіріліп отырған өнімнің бағасы:

Б=Өтқ+П=230467962+46099716=276567678 теңге

Қазіргі уақытта бұйымдарды ақшаға айналдырған кезде мынандай салықтар салынады-қосылған құнға салық сату бағасынан 16 пайыз мөлшерінде, сұранысы мол бұйымдарға 10 пайыз шамасында. Сондықтан өндіріліп отырған бұйымдардың, тауарлардың толық бағасы:

Б_т=Б+16%Б=1,16Б=1,16·276567678=320818506 теңге

Сұранысы мол тауарлардың бағасы:

Б_с=1,26·Б=348475274 теңге

Есептік өндірістік пайдалылық (R_e) төмендегі формуламен анықталады:

R_e=П·100/(НӨҚ+АҚ_н)= 46099716·100/263378670 =17,5%

Салынған қаржының қайтарымдылығы

9 – кесте.

Кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштері

Көрсеткіштер	Көрсеткіштердің мағыналары, тг.
Еңбек ақы шығыны	10 535 874,2
Материалдар шығыны	513300
Энергия шығыны	5 215 179
Жабдықтарды ағымды жөндеу шығыны	69725,7
Амортизациялық аударымдар	577400

5. Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі