4. 2 С. М. Киров атындағы машина жасау зауытының тарихы

С. М. Киров атындағы машина жасау зауытының тарихы 1932 жылы Украина мемлекетінің Запорож облысының Үлкен Токмак қаласынан бастау алады. Ауылшаруашылық материалдарының базасында ауыл шаруашылығына қажетті дизельдi моторлардың жасалуы бойынша шағын зауыт ұйымдастырылды.

1934 жылдан бастап зауыт ауылшаруашылық техникасын дайындайтын кең профильді кәсіпорынға айналды, 1934 жылы желтоқсан айында оған С. М. Киров атауы берілді.

Ұлы Отан соғысы басталысымен 1941 жылы зауыт әскери өнiм дайындау үшін жедел түрде қайта бағдарланды, атап айтқанда миномет, снаряд және атқыш қару.

Үлкен Токмак қаласына соғыс қимылдары жақындауына байланысты зауыт Махачкала(Дағыстан) қаласына эвакуацияланды, Каспий теңізінің жағасындағы Теңіз-Әскери флотына қажетті теңіз қару-жарақтарын дайындау үшін тағы да жедел түрде қайта бағдарланды.1942 жылы желтоқсан айында Махачкала қаласынан Алматы қаласына эвакуацияланды.

Сонымен қатар зауыт теңiз флотының соттары үшiн механизмдер мен «гидравликаның» бұйымдар түйiндері және «Жану атоматикасының» түйіндерін шығарды.

Соңғы кезде зауыт «Темiр-жол» темiр жолы үшiн өнiмдi ойдағыдай игеріп жатыр, сондай-ақ мұнай өндiру салалары үшiн де.

Қазіргі уақытта зауыт Қазақстан Республикасының өнеркәсiбi үшiн «импорт алмастыратын өнiмдер» шығара және игере бастады.

4. 3 Кәсіпорынның негізгі қорлары

Өндіріс орынында соңғы жылдары көптеген жаңғыртулар жүргізілуде, әрине бұл өзгерістер өнімділікке және өнім сапасына оң әсерін тигізді. Сонымен қатар барлық өнімдер сапасы мемлекеттік стандарттарға сай жасалған және осы өзгертулер материал мен шикізаттар шығынын азайтуға да өз септігін тигізді. Қазіргі кезде қолданылатын жабдықтар: МР-71, ЕМ288, DS-3, 8A344, 1К62, 1К20Ф3С1, 3М151Н280, 2А125, 5С27П, 5Б525, 5350А, 3Б151, 3А228, 5725М.

2000 – шы жылдан бастап зауытта төмендегідей өнімдер өндірген:

• гидравликалық жүйелердің агрегаты;

• гидрожабдықтарға арналған гидроүлестірулер;

• гидроцилиндрлер;

• пневмосорғылар;

• гидравликалық жүйелер және сорғылар;

• автокөтергіш техникаға арналған гидроцилиндрлер;

• мұнай-газ кешеніне арналған қосалқы бөлшектер

1-кесте

Құрылғы атауы	Шығарушы ел	Пайдалану мерзімі	Бағасы, тг.
МР-71	Ресей	15 жыл	1600000
DS-3	Ресей	5 жыл	20000
1К62	Словакия	17 жыл	6000000
2А125	Ресей	15 жыл	50000
5С27П	Ресей	16 жыл	4500000
5Б525	Ресей	17 жыл	4700000
5350А	Ресей	17 жыл	5500000
3Б151	Ресей	16 жыл	6000000

4. 4 Негізгі қорлардың амортизациясы бойынша есебі

Амортизация - негізгі қорлар құнының бір бөлігін өнімді өндіруге кеткен шығындарға қосу арқылы негізгі қорлардың тозуын ақшалай төлеу. Содан, амортизация - негізгі қорлардың физикалық және моралды тозуларын ақшалай көрсету. Аммортизациялық қор келесі формуламен есептеледі.

Амортизация үрдісі – бұл негізгі қорлардың қызмет көрсету кезеңі ішінде өз құнын өндірілетін өнімге біртіндеп ауыстыруы және осы құнды пайдаланылған негізгі қорлардың орнын толықтыру үшін қолдану деп түсіндіруге болады. Өнім құрамына ауыстырылған негізгі қорлар құны өндіріс сферасынан өтіп, айналым сферасына түседі. Өнім өткізілгеннен кейін негізгі қордың ауыстырылған құнына сәйкес ақшалай сомасының бір бөлігі амортизациялық қорға түседі. Амортизациялық қор тозған негізгі қорлардың орнына жаңа негізгі қорларды сатып алу үшін пайдаланылады.

Амортизация шығындарын мына формуламен есептейміз:

А_а =(К_б ∙ Н_а ∙ t_i ) / (F_ж ∙ k_з ∙ k_в ∙100)=(38 ∙ 0,15 ∙ 4060)/(4060 ∙ 0,56 ∙ 1,2 ∙100)= 84,8

мұнда F_ж – жабдықтар жұмысының тиімді қоры, сағат;

К_б – жабдықтардың баланстық құны, теңге;

Н_а– амортизация нормасы,Н_а= 15%;

k_з– жабдықтардың жүктелу коэффициенті;

k_в– норманы орындау коэффициенті.

Есептеу нәтижелерін 2-кестеде келтіреміз.

A_r=Б·Бп/100

Кесте 2

Амортизациялық аударымдарды есептеу

Жабдық	ti, сағ	Кб, млн тг	На	Fж, сағ	kз	kв	Аа
1	2	3	4	5	6	7	8
Базалық процесс
МР-71	4060	38	0,15	4060	0,56	1,2	84,8
ЕМ288	8120	10	0,15	4060	0,68	1,2	36,8
DS-3	7780	12	0,15	3890	0,69	1,2	52,2
8A344	12180	16	0,15	4060	0,49	1,2	122,4
1К62	8120	10	0,15	4060	0,48	1,2	52,1
1К20Ф3С1	7780	11	0,15	3890	0,49	1,2	67,3
3М151Н280	20300	16	0,15	4060	0,76	1,2	131,6
2А125	4060	10	0,15	4060	0,84	1,2	14,9
5С27П	12180	25	0,15	4060	0,61	1,2	153,7
5Б525	12180	25	0,15	4060	0,62	1,2	151,2
5350А	8120	11	0,15	4060	0,47	1,2	58,5
3Б151	12180	12	0,15	4060	0,33	1,2	136,4
3А228	8120	14	0,15	4060	0,42	1,2	83,3
5725М	4060	11	0,15	4060	0,67	1,2	20,5
Жобалық процесс
МР-71	4060	38	0,15	4060	0,40	1,2	118,8
16К20Ф3	8120	11	0,15	3890	0,93	1,2	37,0
3К152ВФ20	11670	15	0,15	3890	0,90	1,2	75,0
2А125	4060	10	0,15	4060	0,50	1,2	25,0
5С27П	8120	25	0,15	4060	0,83	1,2	75,3
5Б525	8120	25	0,15	4060	0,33	1,2	189,4
5Б725	4060	10	0,15	4060	0,96	1,2	13,0
5350А	7780	11	0,15	4060	0,60	1,2	43,9