Көглтин дава

ХӘӘРТӘ УНДН

1.

«Усн аашиа, аангна! Ура!» — гиҗ хәәкрәд, (Мотоциклиннь залвр тәвн Махлаһан шивлдҗ хавлад, Дадмг колхозид бригадир, Ларлцҗ зогссн әмтнур Гуүлгәд күрч прәд һазрт һавшунар буув. «Альд? Альд?» — гиҗ Әмтн шууглдҗ сурв, «Боргч давв!» — гион

Бригадирин хәрү соңсгдҗ, Күләҗ тесҗ чадлго Колхозникүд ормасн көндрв. Теегт канал малтсн

трактормуд, эксковатормуд давад, демснстрацд йовх мет далңндин шаврин өөгүр, талвасн, байрлон чирәтә, тугмудан өөдән өргҗ, Тоомсрта гисн гиич — Усна өмнәс тосҗ Угтад дууллдад һарв.

Үулн уга, цеңкр, Үдин чилгр теңгрт, «Цаг ирв» гиҗ, Цог нарн цонв. Болв,

генткн,

шуугсн,

29

Баг улсин өмнәс, Серд гисн салькн Сержинсн чиигин үнр Авч ирәд иацад

Аһар дүүргж. кацкнулв' Шин малтсн каналин Шар моңһл шавр Йоралар

шурҗцнсн,

турглсн,

Ядсн,

күләсн,

усн, Мандлсн нарни тольд

Мөөлүрин герләр мелмлзәд, Цальград көлврж, 'альвлад, Цахрҗ, дольгарҗ делгрәд, Цәәһәд көөстрҗ асхрв!

2.

дугтуһасн һарсн у^£ дуршсн әмтн үзв, түрүн авгтан цугтан тагчгрж. ормдан менрв! Теегин 'күләсн күцл Хәврһәс, олнла хамдан,

Хәләҗ седкләрн байрлон,

Бичҗ, темдглж 'авх Блокнотан мартсн нанд: «Түрүн мана апут.ник Тальвҗах улс игж., т>еңгр өөдлсн однур Тагчгрҗ хәләсн болх, дарунь, цуһар шууглдҗ, Делкәд соңсгдад уга диилвр бәрсән медҗ, Эндр теегт хурсн Эн колхозникүд мет, Нег негән теврҗ

Ниргсн болх!» — гисн Ухан агчмд орв.

30

«Ура!» — гиҗ хәәкрлдҗ, Альхан шууртл ташлдҗ, Әмтн төгәлңдән бахтв.

Өвдглҗ сууһад кесгнь Өкәҗ, хойр һарарн Ааһ кеҗ, ус Амдҗ тосад утхв,

Ботьхагта бийнь тедн Байрлдҗ, инәлдҗ амсв. Толһаһан норһҗ, цацлдҗ, Тоомсрта көгшдин бийнь, Буурл орсан мартҗ, Бичкн күүкдшңг дөгәд Биилдҗ, тавшлдҗ, дуулв! Мана райкомин сегләтр Машинәсн адһҗ бууһад, Ботинктәһән уснд орад Бахтҗ урсхл өрәд Белкүсцә күртлән йовад Бүдрҗ, дөрв көлдҗ, Басл әмт инәлһв!

Күн бәәтхә мал Келсим нам иткшгот! |денткн теднд үзгдон гилвксн әмтәхн ус Цатлан ууҗ, тедүхнд,

Цаг зуур зогсчаһад, Эс итксәр хәрү Эргҗ ирәд хәләв.

Хәләцднь, андһарлсв, үнн, Ханлт герлтсн болв!

Хальмгин теегүр усн!

Хәәртә уон! ирв1

3.

Түрү, җирһл барон,

түмн җилмүдт, һаңгд,

Түңшҗ цаңһад зовҗасн

3!

Хальмг көдә тег, Халу дөрҗәх күүнә Хагсу урл мет

Көрсәрн шатад шуурла! Көөрк, аңзаон шуурхаһан, Аман мет аңһалһҗ, Аршан гигәд тосҗ, Хәәртә теңгрәс унсн Хурин дусал хавлла! Хотд генткн күрон Харһнҗах күн мет Хавдгар,

дусал болһниг, Холас, алдшгоһар, угтла! Хөн, үкр, мөрн, Хагшҗ, урлан долалдҗ, Әәмшгтә цонсн халунд

Әңклҗ худгур дарцлдҗ, Чинән угаһан түлкҗ Чидлтәнь өмәрән һарч, Шаврта йоралин ус Шавхҗ уудг билә. Төрәснә бийнь цөлдҗ Түүһәд ус хәәҗ Элс долаҗ, кеер, Эилҗ үкдг билә...

Мөрнә делин килһс Моһлцглж җаҗлад,

шүлсәрн, Ундан хәрүлхәр седҗ Уйдҗ борзңд зовсн; Утхиннь хурц үзүрәр, Х-алун нульмсан асхҗ, Хальюн күлгиннь суцц Хучлҗ нүкләд керчҗ, Хулсна нәрхн дурсар

Бүләкн цусинь сорҗ Бийән,

Цаңгллһна үкләс гетлһхәр седҗ, көөрк,

Гүдсн, хатурсн хальмг,— тууҗин хагта утд Түрүн болҗ ирсн

32

Көвкр цаһан өдмгәр Колхозникүдин столд тәвгдв.

Ж,өөлн бул нооснд Ж.ИЛӘ һазрар тарж., Москван уульнцар йовсн Маш гүн номтин Костюмд хүврж, захарн Күзүһинь таалад теврж,.

Хальмгин теегәс, маанрас

Халу-н менд күргв. Бүләкн цаһан үсәр

Бичкдип махмудт шингрж» Цагин ирх холур Цогиинь дахад зүткв. җирһлин бәәдл цугтнь Җигтә кевәр сольсн,

Кубань, орс һолин, Кинсн хәәртә усн Аврач мана ахии Алтн белг болв. Цогц, седкл, цаг,

Цөөһәс батар ниилүлсн Үрглҗд салшго иньгллһни Үзмжтэ залһлдан болв.

5.

Услурин һол канал Улңгтрж һоодан гүүнә.

теегин әмтә тоод Туста шимән өгдг һазрин цеңкр цусншцг һаңхад усн нүүнә.

Негт цогцин суцншңг Наласн теегәр тарҗ, Җирһлин дууһан дуулад Җирҗңнәд усн һооҗна.

Ноһан бачу шавшҗ Намчлҗ нииһәр бооҗна.

Цегәхн цальгрсн уонд Цогцарн булхҗ орад.

34

Цагнн холд геедрсн Цаңһсп өвкнрипнь унд Цатлнь хаңһаһад уух Седкл, гепткн, 1нанд Санандм, хәләхппь, орна.

Дольгарсн усна көвәг Дальндсн шавр тсегәр, Алтн татасн болҗ Алдл уга дахна.

Уха тунсн 'нанд Удан болзд уга,

Орчлцг догдлулҗ зовасн Өцгрсп цаг сангдна.

1'игхд, Алдр дәәнд, Төрскән харсҗ, бидн, Ипм далңндин ца Иньг үүрмүд ташрллавдн.

Зүркн болгсн Төрскнәннь За11<а соңсҗ босад, Зөрг дуран дуудад, Улан цусан асхад,

Уралан хортнур дәврләвдн.

җнрһлиннь үнәр, тигхд, Җилмүднн ирхиг батллавдн.

Үкл уга мөңк Үү.рмүдимм үнтә цусн, Үрглҗ үрлто, ширглго, Һазрим үрд теднә Терәс седклинь тевчҗ, Үзмҗ, җирһл болсн Уснд хөврәд, ода,

Түү.ртцәр бульглҗ дуулад Гүүҗ турглсн болна.

Урд, давсн жилмүдт, Ухаһарн күцсн олни Сарул седклиннь күцл Сәәхнәр бәәхд төрәд, Сергмжтә, байрта усар: «Әмдвдн! Әмдвдн!» — гиҗ Айрҗ келсн болна. тәрәнд, төгәлңгд, җирһлд, теднә дун соңсгдна!

3*

6.

Уульнцин хойр талаһур Урлдулад модд гүулгсн, Эвтәхн ши.н гермүдтә Элвг җирһлтә селәнәс Байн аһуһан шинҗлхәр Би кеерәгшән һарв. торҗ өмнм турглсн, торһа мет доңһдсн, Каналин урсхл дахҗ колхозиннь тег харв. тооста улан хаалһар Тоокас буудя зөөсн ТО уга машид тоорм татад торлзна. Комбаин ирмгин ца Күрҗңнсн ә соңсгдна.

Тедүхнд, колхозин сәәхләс теегән эңкрлҗ кеерүләд Гүрәд тәвсн шитмшңг һалвр, сүүдрән уңһасн, Ацмудасн темсән унҗулсн, Альмн кедмнә модд Аньр, тагчг зогсна.

Усн үзмин өөгүр Уралан һарад хәләхинь: Омун, асһрх һазрт Омглҗ өөдән өндәсн, Эрдни-шишә гиҗ

Эңкрлҗ хальмгуд нерәдсн, Орчлңгд цөн эрднин О.нчта иегнд тоолгдсн, Өлзәтә темсн өмям Ө модншңг сарҗңнна!

Бальчр бнчгдин таалмжта Баһлцг мет һурснь Ноһан торһн бишмүдәрн Нүд таалҗ нәәхлнә. Әмтнә седкл байсадг Әрүн шагшавдта сәәхләс, Күүкдшңг, эрдни-шишә

күзүдлдҗ хоор.ндан шимлднә.

36

Хүвин алтн дала Халхлҗ нигтәр урһсн Хан хулсн болҗ Хәләц тәвлго авлна. теңгр тег хойрин

'Тееҗ өскон урд Үндсәрн һазр теврҗ Үзүрәрн нар угтна!.. теегт үзгдәд уга тәрән, хол бишд, Делвң девәнцг царңгд

Дөрвлҗләд, арв-н гектар, Лелләд — делләд малтж Делгрүләд кевлсн һазрт, Нуурин зегсн мет Налаһад

тутрһ

шуугна!

тутрһ!

Кезәнә маднд: «теңгрәс

бурхна белг! Аршалтн!» — гиҗ гегәнд Альхнд гелңгүд түркҗ, Хальмгуд кезә чнгн Хагсу теегән үзшго Темснд тоолҗ харчудин Толһа ховргуд эргүлдг,

Тутрһ,

өвдгцә уонд, Тееглә таарҗ шуугна,

Сальк-на аю дахҗ Саржннад көкрҗ, һаңхна! Болшго гисинь болһдг Бахмҗта мана цагин диилһни герч болҗ даҗг уга урһцарн, Хальмгин һаңгта көдәд, Хәләтн:

тутрһ шуугна!

Тегш, өндр тутрһ Теегт

тутрһ шуугнаГ

37

Тедухнд, монтасп, алг тарзсмуд әрә тесҗ:

«таслтн! Шуурчанавдн!» — гиҗ түнгшсн бәәдл һарад, Бальчгт кевтх, тарлц, Босдг арһнь тасртл Бордсн шовшурмуд мет Бөгчиһәд оларн кевтнә...

Биндарья цеңкр теңгрт Бахтҗ нарн дуулна.

Байрар нартсн зүркм Баатршҗ өрчдм дуулна!

7

Кен .күү.нә һар, 'Кезә, ямр күрзиг, Ямр көләр дарҗ, /Ядсн хөврлт теегт,

Ясрулҗ, кеерүлж, байҗаж, •Кетркә кевәр, адһҗ, Кесн болхв? Тигҗәһәд Дашрун учр харһад Бийэн сәәхрүлсн болвзго? Биш. Талдая һазрур трактр, эскватр машид татлдад, күрилдәд һарв. Машид, соңсврч, чидлтә, •Мотор һал зүрктә, Машид һазр хаһлҗ, Малтҗ канал кевлв.

Урал, Беларусь, Ленинградин Урнь көдлмшчнр кесн Машид ;нааран ирәд Мана теегиг услв.

Болв, һанцхн машид, Болд махмудта көдлмшчнр, Теөгин бәәдл сольсмб? тигҗ келсн — буру!

Эн аһуһин эзн Эңгин эпл улс,

Коммунистнр, 'Комсомольцнр, цуг

38

Коммунизм кинҗ делдсн Колхозникүд чидлап нөөлго, Дашрун учрар биш, Долан җилә зураһарн Зака бийдән ксҗ Зөрмг кевәр көдлж, Түрүн җилдиь тедн Теегиннь бәәдл сольв!

Зун җилмүдт араһан Зууҗ наңһгсн һазран Услҗ, күцсн җирһлэн Угтҗ байран олв!

Мицһн җплә төрмүдиг Мана алдршсн цагин Алтн зүрктә баатрмуд Алдл уга хаһлв! Хальмгин теегин унд

Хацһасн каналмудпн урсхл, Үрглҗин улцгтрсн күрлһтә Үзх зах уга Цецкртсн мөңк далаһар, Цуг орчлңгин җирһл, Цагин урсхл залснь — Күмнн седкл авлсн

Күңкл Коммуна парть!

8

Коммунизм гиҗ бидн Келәд өмнкән санхларн Тууль биш, уга!

теегән иләр узхәр Тууҗдан эс зүтклүвдн? Эн хәләц хаңһасн Эңкр сәәхя бәәдлиг Иим лавта болхинь Иткҗ эс үзлүвдн?

Өвкнрин бурхнд даалһсиг, Өдгә цагт маанр Эврәннь эвтә һарар, Эрдмин хурц ухаһар, Цөлдсн хагсу көдәд Цальгрсн ус гүүлгж,

39

Хәкр җилм һазрт Халһрсн өвс урһаҗ, Бурхна ормд цугиг Бийсмдн эс кевү? тигхлә, бурхн лидгнь Теңгр заасн худлв? Аль цугиг кедг Арһта советии күнв?!

Үвлһнә үнртә, замгта, Үклин унл болсн, Үүс уга җирһлд Үрудҗ яахан медлго, Нег зовлңтин довңгас

Наадкурнь өсрҗ туссн Хальмг,

тер җирһлән, Хааяа цагта хамднь, Холд, тууҗд улдәҗ Хүвән эс олву? җирһл—байр гисиг җовас биш, бәәхәс Үзҗ һарарн бәрҗ Үнндән эс күрвү? Теегүр ирсн усн

Теңгрүр ниссн опутникшңг тууҗд темдглгдҗ

алдр туурсн көдлмшән кев...

'Кедү иим спутникүд, Космоси-н гүүнүр биш, күмни җирһлин гүүнүр Коммуна парть

нарар

Хүвәр

дүүргҗ,

делскҗ,

Хаалһинь

зааврарн герлтхж тәвсн болхв?

Санхинь— ТО уга болна.

Өдр ирвәс хәләхинь.

40