1. Кесте. Қаражанбас кен орны. Мұнайдың геологиялық қоры

фронт, қабат		Қор категориясы		2012 ж бағалау бойынша мұнайдың балансты қоры, тыс.т
				Игеріліп жатқан қабат				Игерілмеген қабат			Барлығы игерген+игерілмеген
				бастапқы		қалдық 01.01.2011		бастапқы			бастапқы		Қалдық 01.01.2011
А1		В С1 С2		13914 0 0		12779 0 0		0 43709 4102			13914 43709 4102		12779 43709 4102
А2		С1		0		0		2500			2500		2500
Б		В С1 С2		12473 0 0		11533 0 0		0 10987 8690			12473 10987 8690		11533 10987 8690
В		В С1 С2		10958 0 0		10630 0 0		0 5845 10819			10958 5845 10819		10630 5845 10819
фронт, қабат	Қор категориясы		2012 ж бағалау бойынша мұнайдың балансты қоры, тыс.т
			Игеріліп жатқан қабат				Игерілмеген қабат			Барлығы игерген+игерілмеген
			бастапқы		қалдық 01.01.2011		бастапқы		бастапқы			Қалдық 01.01.2011
І объект бойынша барлығы	В С1 С2		37345 0 0		34942 0 0		0 63041 23611		37345 63041 23611			34942 63041 23611

1.1-кесте жалғасы Қаражанбас кен орны. Мұнайдың геологиялық қоры

Г+Гп	В С1 С2	70904 0 0	5967 0 0	0 26251 14342	70904 26251 14342	59617 26251 14342
Д	В С1	7195 0	6352 0	0 552	7195 552	6352 552
І объект бойынша барлығы	В С1 С2	78099 0 0	65969 0 0	0 26803 14342	78099 26803 14342	65969 26803 14342
Ю-I	В* С1 С2	4532 0	3893 0	0 1753	4532 35425 1753	3893 1753
Ю-II	В* С1 С2	4465 0 0	4376 0 0	0 15967 6516	4465 15967 6516	4376 15967 6516
ІІІ объект бойынша барлығы	В С1 С2	8997 0 0	8269 0 0	0 51392 8269	8998 51392 8269	8269 51392 8269
Кен орын бойынша барлығы	В С1 В+С1 С2 В+С1+С2	124441 0 124441 0 124441	109180 0 109180 0 109180	0 141236 141236 46222 187458	124441 141236 265677 46222 311899	109180 141236 250416 46222 296638

1.3 Тектоникасы

Қаражанбас кен орны, тектоникалық тұрғыдан қарағанда Бозашы көтерілімінің күмбезді бөлігінде орналасқан және суб ендік жатыста тұрған антиклинальдық қатпарына жатқызылады. Тұйық изогипса контурындағы құрылым көлемі минус 330м көтерілу амплитудасы 90 м кезінде 23_*4.2 км құрайды. Қатпардың оңтүстік қанаты солтүстіктігіне қарағанда жазықтау және қанаттарындағы жыныстардың құлау бұрышы сәйкесінше 2^- 4^ құрайды.

Қатпар екі күмбезбен : батыс және шығыс, және түрлі ориентирдегі дизъюнктивті бұзылыс қатарымен: ендіктен меридиандыққа дейін.

1977 жылғы мұнай қорларн есептеу жұмысында көтеру әр түрлі қанығу сипаттамасымен толықтырылған өнімді қабат тілімі бар жеті тектоникалық блокқа бөлінген тектоникалық бұзылулармен көрсетілген. Көп жағдайларда шартты болып саналатын, бұзылулардың негізіне мұнай су жапсарысыныың байланссыздығы болады. 1993 жылы мұнай көтерудің анағұрлым қарапайым түрі қабылданды, ал көршілес ұңғылардағы бір гипсометрлік деңгейдегі аттас қабаттар қанығу сипаттамасының келісімсіздігі, мұнай су жапсарысының еңістігімен тусуіндіріледуі. Бұл екі вариантта да мұнаймен қанығу бағасы бірдей болады деп санағанда, 1997 ж қорлар есебінде ең қарапайым екінші вариант қабылданды.

Қаражанбастағы мұнай көтеруіне қабылданған варианттың құрылымы бойынша, структура тектоникалық жарылыыстармен жеті емес, төрт блокқа бөлінген. I Блок I I, II, III, V блоктарын біріктіреді, 1977 ж. схемасы, блок II IV-қа сәйкес келеді, блок III – VII блогына және блок IV – VI блогына.

Мел комплексінің көтеру құрылыстар блоктарн қарапайымдатумен қатар, юра дәуірінің шөгінділер құрылымына да көзқарас өзгерді, себебі 1977ж әр түрлі шөгінділер комплекстер арасындағы бұрыштық келісімсіздіктер есепке алынбайтын және орта юралық шөгінділер планы төменгі мел шөгінділер планымен сай келді.

Жаңа ұңғылар 5019 және 3175 (шығыс периклиналь) бұрғылау көмегімен алынған коллекторлардың қанығу сипаттамасы туралы ақпараттар, және 120 м жететін өнімді қабат горизонттар тереңдігінің күрт өзгеруі, Қаражанбас кен орнының IV блогын Солтүстік Бозашы кен орнынан бөліп тұрған жарылыс бұзылуының орнын өзгертуге ықпалын тигізді. Одан басқа 5109 скважинасындағы А, Б, В, Г, горизонттарының барлық коллекторлары су қаныққан болып шықты, және тәжірибеде де су алынып шықты. ГИС берген ақпараттар бойынша 3175 ұңғымада өнімді болып А(2,2 м), қабаттың тек үстінгі жағы еді, қалған горизонттар су қаныққан.

Тектоникалық жағынан Қаражанбас кен орны Бұзашы көтерілімнің жинақтауыш бөлігінде орналасқан және суб ауқымды жайылымның антиклинальды қатпарына ұштастырылған. Құрылым мөлшері тұйықталған изогипс контурында минус 330 м және амплитуданың 90 м-ге көтерілген кезде 234,2 км құрайды. Қатпардың оң қанаты солынан қарағанда төмен құлау бұрыштары қанаттарында 2º және 4º.

Қатпар екі күмбезбен күрделенген: батыс және шығыс, жанында әр түрлі дизъюнктивті бұзылымдар ендіктен меридианға дейін.

1977 жылы қорды есептеу кезінде көтерілім өнімді қиманың әр түрлі қанығу сипатты жеті блокқа бөлінгені берілген сумұнайлы байланыстың байланыссыздығы бұзылымдарға әкелген, ол көптеген жағдайда шартты. Болашақта құрылымның переклинальді бөлімдерін бұрғылағаннан кейін үш өлшемді сейсмиканы орындауды жер қойнауын пайдаланушылармен жүргізу 2001-2002 жылдары жоспарланған, ал үзілген бұзылымдардың орналасуы дәлірек жасалады.

Қаражанбас көтерілімнің келісілген нұсқасына сәйкес, құрылым жеті тектоникалық бұзылымдарға емес, төртке бөлінген. I-ші блок I,II, III, V блоктарды біріктіретін сұлба 1977 жыл, II блок IV-ші блокқа сәйкес, III-ші блок VII-ге, IV-блок VI-ға сәйкес.

Бор кешені бойынша блоктық құрылымдар қарапайымдылығынан кейін, юра шөгінділерінің құрылымы туралы көзқарас өзгерді, өйткені 1977 жылы әр түрлі шөгінділер арасында келіспеушіліктер ескерілмеді және құрылымдық жоба орта юра шөгінділермен төменгі борға сәйкес келген.

5019 және 3175 жаңа ұңғымаларды бұрғылаудың берілгендері бойынша алынған коллектордың қанығу сипаты туралы мәліметтер, сонымен қатар өнімді қабаттардың шоғырлану тереңдігінің 120 м-ге дейін шұғыл құлауы, Қаражанбас кен орнының IV блогын солтүстік Бұзашыдан ашыратып тұрған үзілісті бұзылымның орналасу жағдайын өзгертуге мүмкіншілік берді. Құрылымның шығыс переклиналындағы I және IV блоктарды ажыратып тұрған үзілісті бұзылым, 3601, 3607, 3611 ұңғымаларының солтүстігіне қарай жүргізілді. Оның орналасуының өзгеруінің себебі Ю-I және Ю-II қабаттары бойынша қабылданған сумұнай әсерлесуін (ВНК) коллекторлардың қанығу сипатының сәйкестігіне келтіруінің қажеттілігімен туындаған.

1.2 - кесте - Қаражанбас кен орнының геофизикалық сипаттамасы. Г қабаты

Параметрлер	Г қабаты
Орташа жатыс тереңдігі, м. Кеніш түрі Орта есеппен алынған қабат қалыңдығы, м. Мұнайлылық ауданы , га. Орташа өткізгіштігі, мкм2 Орташа кеуеутілік, % Бастапқы мұнайлылық, % Мұнайдың баланс қорлары, млн.т. Еріген газдың баланс қорлары, млн.м3 қабат қысымы, МПа.: бастапқы ағымдағы Қабат температурасы, 0С	366 пластовая 6 2677 160,1 28 67 12818 102 4,5 26

1.2 - кесте жалғасы

Параметрлер	Г қабаты
Мұнай сипаттамасы
Қабат жағдайларында: тығыздық, кг/м3 тұтқырлық, мПа*с Жер үсті жағдайларында: плотность, кг/м3 тұтқырлық ( t=323,2К),мПа*с Құрамындағы: күкірт, % вес Парафин, % вес	930 272 941 164,7 1,9 0,7

I топ. Қабат қалыңдығы 10м жоғары, бір текті құмтасты, өткізгіштігі жоғары [ (0,5-0,7)10м ] ұңғымалар бұрғылау. Олар қарапайым әдістермен игеріледі, мысалы мұқият жуылғаннан кеиін, қабаттың түпкі бөлігінде дренажды арнаны тазарту үшін поршенді интенсивтілік кезеңі жүргізіледі.Мұндай ұңғымалар әдетті меншікті қабылдау коэффициенті жоғары болады және жоғарғы тұрақты шығынмен жұмыс жасйды,700-1000м/тәул асады.

II топ. Ұңғымалар, сазды қабыршақты, құмтасты қабаттарды ашылады және олардың өткізгіштігі төмен болады.Әдетте кұмтасты қатпарлардың қалыңдығы 6 дан 12 м дейін.Орташа меншікті қабылдау коеффициенті, мұндай ұңғымаларда I топқа қарағанда 2есе аз болады. II топтағы ұңғымалар қиын меңгеріледі және арнайы меңгеру әдісі немесе бүтін кешенді әдіс қолданылады.

III топ . Ұңғымалар, сазды қатпарлы, құмтаспен кезектесіп,аз қалыңдықта және төмен өткізгішті.Меншікті қабылдау коэффициенті 0,1 м/(тәулМПа) төмен.

Мұндай ұңғымаларды меңгеру бірнеше айларға созылады және түп аймағына тиімді әсер қолдануды талап етеді,мысалға қабат аралығын сұйықпен жару, тұз қышқылымен өңдеу және үлкен қысыммен айдау.III топта ұңғыманың бітелуі тез және 2-3 айдан соң қалпына келтіру туындайды.Мұндай ұңғымаларда айдалатын суға талап жоғары болады,судың құрамында темір гидроокисі болмауы тиіс. Немесе диференциялды түрде үлкен болған жағдайда қабаттағы қысым аз болғанда, қабатқа мөлшер-мен су айдалады. Бұл қабат қысымын ұстауға керекті энергия шығынын,қосым-ша айдау ұңғымаларын азайтуға әкеледі.