karmanov_munaigaz_umk_kz

d)айқасқан тізбектер;

e)айқасқан тізбектер, фонтанды жəне айдау арматурасы жəне фонтанды арматура манифольді жатады.

17. Айыратын клапан (клапан-отсекатель) неге арналған:

а)түпті жуған кездегі құбыр аралық кеңістіктегі аймақтың орталық тізбектен өтуін уақытша қию;

b)ұңғыманы аппараттың тиекіті (запорного) құрылғыларынашу бойынша қысымды реттеу;

c)фонтанды мұнай газ ұңғымаларындағы, көтеру құбырларын жабу;

d)пакерді отырғызу;

e)тізбек құбырларында қысыды жасау үшін өту бөлімін жабу;

18.Шарлы тиекті айыру-клапанындағы құрылғының негізгі элементі болып не есептеледі?

а) штив;

b)пружина;

c)тарелкалы клапан;

d)шарикті клапан;

e)покер;

19.Қазақстандағы алғашқы мұнай фонтаны жылы Ембінің Қарашұңғылында атқылады.

а) 1999;

b)1980;

c)1800;

d)1991;

e)1899;

20.Фонтанды өндіру тəсілі кезіндегі мұнайды сұйықты көтеру қалай жүзеге асырылады?

а) гидростатикалық энергия арыны;

b)газды кеңейту арыны;

c)механикалық энергия;

d)a жəне b жауаптары дұрыс;

e)барлық жауап дұрыс емес;

21.Фонтанды тəсілде соғалы арматура нені қосады?

а) СКҚ, құбыр басы, фонтанды шырша,, тиекті жəне реттеу құрылғысы;

b)фонтанды шырша жəне СКҚ;

c)құбыр басы, фонтанды шырша, тиекті жеке реттеу құрылғысы, өлшеу құрылғысы;

d)құбыр басы;

e)құбыр басы жəне өлшеу құрылғысы;

23. Фонтанды арматура дросселін ауыстырғанда не қажет? а) ағымды əкету қорға ауыстыру;

b) əкетудегі қысымды атмосфералыққа дейін төмендету;

c)əкетудегі қысымды атмосфералыққа дейін төмендету жəне ағымды əкету қорына ауыстыру;

81

d)тиекті құрылғылардың барлығын жабу;

e)дросселдін төмен тиекті құрылғылардың барлығын жабу;

24.Шарлы тиекті айыру-клапанындағы құрылғының негізгі элементі болып не есептеледі?

а) штив;

b)пружина;

c)тарелкалы клапан;

d)шарикті клапан;

e)покер;

25. Ұңғымадағы құбырды көтеріп түсіру операцияларындағы өлше аспаптарын депоррфиндеуге қызмет көрсету жабдығы:

а) лубринатор;

b)дроссель;

c)бұранда (вентиль);

d)штуцер;

e)трап;

26.Фонтанды арматураның негізгі көрсеткіштеріне не жатады? а) тарту күші;

b)дөңгелек төсегішінің (кольцевой прокладки) диаметрі;

c)төсегіш кеңдігі;

d)арматураның оқпанды бөлімінің сыртқы диаметрі;

e)ортаның жұмыс қысымы;

27.Қандай тиекті құрылғы құбырдың тез ашылып жабылуын қамтамасыз етеді? а) сыналы ысырма;

b)тығынды кран;

c)жалпақ шиберлі ысырма;

d)жалпақ шиберлі жəне сыналы емес;

e)көрсетілген құрылғылардың біреуде емес;

28.Қандай құрылғы сатылы жұмыс қысымының төмессыз жүйесін реттелді?

а) инелі (игольчатые) дроссель;

b)тарелкалы дроссель;

c)штуцерелер;

d)тарелкалы жəне инелі дроссель;

e)көрсетілген құрылғылардың біреуде емес;

29. АҚБ-ны қалай бөлуге болады?

а) қалалық, ауылдық, жол бойы жəне жылжымалы;

b)ауалық жəне майдық;

c)газды, сулы;

d)бір жақты жəне екіжақты;

e)бір жақты жəне көпжақты;

30.Ең қымбат тасымалдау жолы: а) су;

b)құбыр;

c)су;

d)автокөлік;

82

e) темір-жол;

2.7 Емтихан билеттері сұрақтары.

1.Пайдалану жабдықтарының монтажын ұйымдастыру нелерден тұрады?

2.Қолдық аспаптарға не жатады?

3.Пайдалану жабдықтарын монтаждау кезіндегі дайындық операцияларын монтаждау кезіндегі дайындық операцияларына не кіреді?

4.Пайдалану жабдықтардың монтажының жалпы сұрақтары.

5.Қазақстанның негізгі құбырөткізгіштерін атаңыз.

6.Қазақстанның негізгі мұнай жəне газ өңдеу зауыттарын атаңыз.

7.Болашақта Қазақстанда қандай құбырөткізгіштер салу жоспарлануда?

8.Болашақта Қазақстанда қандай газөткізгіштер салу жоспарлануда?

9.Атасу бас айдау станциясының ерекшеліктері қандай?

10.Қандай газдарды білесіз, олар қалай бөлінеді?

11.Табиғи газдар қалай бөлінеді?

12.Газ қоспалары қалай есептеледі?

13.Үрлегіш свечалар не үшін керек?

14.Компрессор станцияларының қызметін айтыңыз.

15.Газ үлестіру станцияларының қызметін айтыңыз.

16.Компрессор станциялары мен газ үлестіру станцияларындағы қысым айырмашылықтары?

17.Ұңғыманы жұмысқа қосар алдында оған қандай жабдықтар орнатылады? 18.Қалыпты қатардағы тербелгіш станоктар үшін фундаментті қалай

орнатады?

19.Тербегіш-станокты орнатар алдында котлованды не үшін қазады? 20.Бетонды қандай əдіспен құяды?

21.Фундаментке машиналарды орнату процесі.

22.Терең сораптық штангалық қондырғыны монтаждау

83

56.Тиекті құрылғының тағайындауы?

57.Тиекті жəне реттеуіш құрылғылардың тағайындалуы?

84

58.Ысырма кемшілігі?

59.Қосқыш тесіктің топтастыру?

60.Фланецті қосысылыстардың эксплуатациялық күші қандай күштерден тұрады?

61.Манифлоьдтың қызметі?

62.Тройник типті фонтанды елканың артықшылықтары?

63.Крест типті фонтанды елканың кемшіліктері 64.Мұнай жəне мұнай өнімдерін жинау жəне сақтау кəсіптік жүйесінің

негізгі элементтері қандай? 65.Понтондар деген не? Құрылысы.

66.Темірбетондық цилиндрлік резервуарлар қай жағдайларда қолданылады?

67.Резервуар монтажын неден бастайды?

68.Резервуарлары ішкі бетін монтаждау реті қалай?

69.Резервуарлардың жіктелуі.

70.Сығылған дөңгелектің бірліктік ені мен қалыңдығын есептеу.

71.Төменгі қысымды тік цилиндрлі резервуарлар ерекшеліктері. 72.Резерваурдың тиімді өлшемі қандай факторларға тəуелді? 73.Мұнай жəне мұнайөнімдерін қабылдау– жіберу түрлері. 74.Цистерна-термостар деген не?

75.Мұнай мен мұнайөнімдерін тасымалдауға арналған цистерналарына тəн негізгі параметрлер.

85

Глоссарий

Монтаж – құрал-жабдықтарды жинау.

Ұңғы – тереңдігі 100-950-ден 5000-6000 м-ға дейін жəне одан да көп болатын, көлденең немесе көлбеген-көлденең дөңгелек қималы аз диаметрлі тау қазбасы. Ұңғыма көденең немесе көлбеген-көлденең болады.

Өндіруші (қолданылатын) ұңғы – мұнайды, газды немесе конденсатты өндіру үшін арналған ұңғы.

Айдаушы ұңғы – қабатқа суды (сығылған газды, ауаны) немесе басқа сұйықтарды айдау үшін арналған ұңғы, жəне де көтергіш құбырларда газды сақтау үшін арналған.

Барлаушы ұңғы – мұнайгаз беруші немесе басқа кен орынды (қабат, горизонт) аңықтау үшін арналған ұңғы.

Бақылау ұңғысы – бақылау жүргізу үшін жəне қабат жəне қабат сұйықтарын зерттеу үшін арналған ұңғы.

Пьезометриялық ұңғы – қабат қысымын ұстап тұру процесін жəне əсерлердің басқа əдістерінің жүргізілуін бақылау үшін арналған ұңғы.

Бағалау ұңғы – мұнай-қандырғыш қабаттарды бағалау үшін жəне мұнайлылық контурларының орналасуын дəлдеу үшін арналған ұңғы.

Тұтандыру (жандандырушы) ұңғы – игерудің жылулық əдістерін қолданғанда мұнайдың жер асты жану ошақтарының пайда болу ұңғылары.

Кен – бір немесе бірнеше гидродинамикалық байланысқан қабаттардың (коллекторлардың) ловушкасында (мұнайдың бір жерінде жиналуы) мұнай мен газдың жиналуы.

Кен орны – бір территорияда орналасқан бір кен немесе кендер тобы.

Қабат қысымы – қабаттағы сұйық жəне газға əсер ететін қысым.

Кендерді игеру жүйесі – кендердің игеру процесіне əсер етуге болатын жəне онымен басқаруға болатын шаралар жиынтығы.

Игеру жүйесін реттеу – бұл жүйені жақсартатын жедел шаралардың кешені.

Торпеділеу - ұңғы түбінде мұнай мен газдың ағындарын көбейту үшін жарылғыш заттардың зарядын жару.

Дросселдеу – ағындағы қысымды жоғарылату үшін жергілікті гидравликалық кедергіні қолдану .

3

Абсолютті ылғалдылық – қалыпты жағдайдағы газдың м-дағы су буларның мөлшері.

Абсорбция – газдың, сұйықтың абсорбентке жұтылуы.

Адгезия – жабысу, беттік созылудың күштерін пайдалану.

86

Шлам – кішкентай қатты бөлшек түріндегі тұнба, ол сұйықтың фильтрациясы немесе тұну кезінде бөлінеді.

Сепарация – фазалардың бөлінуі, мұнайлы ұңғылардың өнімінің газдық жəне сұйық фазаларына бөліну процессі.

Ұңғылық өнім – ұңғыдан шығатын көпқұрамды зат, ол мұнайдан, қабат суынан, əр түрлі қоспалардан жəне еріген газдан тұрады.

Тұрақтану (стабилизация) – тұрақты мұнайды алу процессі, олар қалыпты жағдайда буланбайды.

Шикі мұнай – ұңғыдан дайындау қондырғысына берілетін мұнай.

Мұнайлы эмульсия – тұрақты дисперлі жағдайда болатын мұнай жəне қабат суларының механикалық қоспасы.

Коррозия – сыртқы жəне ішкі орта əсерінен жабдықтар мен құбырлар металдарының бірте-бірте бұзылуы.

Конденсат – будың сұйыққа айналуы.

Конденсация – заттың газ күйінен сұйыққа айналуы.

Конвекция – жылудың сұйық немесе газ күйіндегі бөлшектермен кеңістіктің бір нүктесінен екінші нүктесіне тасымалдануы.

ағынының немесе газдың жылдамдығы азаяды жəне кинетикалық энергия потенциалдық энергияға айналады, жəне бұл кезде қысым төмендеуі болады.

Дисперсиялық орта – құрамында қатты заттың кішкентай бөлшектері орналасатын сұйық.

Дисперсиялық фаза – құрамы қатты зат түйіршіктерімен тұрақты тұнба түзген сұйық орта.

Сағалық тізбек басы– екі немесе одан да көп шегендеу құбырларын байланыстыруға, тізбек сырты жəне арасы кеңістіктеріндегі қысымды бақылау үшін қолданылатын сағалық жабдық.

Сағалық жабдық ұңғыны құрылымдау кезінде, қолдану жəне жөндеу кезінде ұңғы сағасына орналастырылатын, оның сағасын тығыздайтын, тағы да бір немесе бірнеше жеке функциялары болатын техникалық құрылым.

Біркорпусты тізбектік байланыс шегендеу тізбектері бір корпусқа байланған сағалық байланым.

87

Көп корпусты тізбектік байланыс шегендеу тізбектері екі немесе одан да көп корпустарға байланған сағалық байланым.

Cағалық фонтанды арматура фонтанды ұңғының сағалық арматурасы.

Сағалық айдау арматурасы айдау ұңғысының сағалық арматурасы.

Біроқпанды екі қатарлы сағалық арматураостері бір біріне жəне сағалық шыршаға сай келетін екі құбырлар тізбегінің байланысын қамтитын арматура.

Сыналы құбыр басы құбыр бекуін сынамен қамтамасыз ететін құрылым.

Бұрандалы құбыр басытізбек құбырлар басын бұранда арқылы бекітетін құрылым.

88

89

Қарманов Тоғыс Досмурзаевич

Қамысбаева Райша Өксікбайқызы

Мұнайгаз кəсіпшілігі жабдықтарын монтаждау технологиясы

Пəннің оқу-əдістемелік комплексі (5В072400 -Технологиялық машиналар мен жабдықтар)

мамандығы үшін

«Мұнайгаз өндірісі машиналары мен жабдықтары» кафедрасы отырысының хаттамасы

Қ. Тұрысов атындағы геология жəне мұнайгаз ісі институты оқу-əдістемелік секциясы отырысының хаттамасы

№ _____«_____»_____2012г.

Басуға ____________ 2012ж. қол қойылды.

Пішімі 60х84 1/16. Кітап-журнал қағазы Көлемі _____ес.-б.т. Таралымы___дана.

Тапсырыс №___

Бағасы келісім шарт бойынша

Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті баспаханасы

КазҰТУ информациялық-баспаханалық орталығы Алматы қ, Сатпаева көш., 22

90