karmanov_munaigaz_umk_kz
.pdf2.2 Дəрістік сабақтар конспектілері
Дәріс №1. Кіріспе. Кәсіпшілік жабдықтарды монтаждаудың жалпы сұрақтары
Кəсіпшілік жабдықтарды монтаждаудағы жалпы сұрақтар.Ұңғы жұмысын |
|
||||||||
жүргізу |
оларға |
жабдықтарды, сорапты -компрессорлы |
құбырды, терең |
|
|||||
сораптарды |
сораптық |
штангілерді |
түсірумен |
байланысты. |
бол |
||||
Пайдаланудың анықталған периодынан соң ұңғы пайдалану режимін ауыстыру |
|
||||||||
қажеттілігі туындайды немесе бұзылуға ұшырған жабдықтарды ауыстырады. |
|
||||||||
Жерасты жабдықтарын түсіруден басқа, пайдаланудағы ұңғыма сағасын жер |
|
||||||||
үсті жабдықтарын монтаждайды. |
|
|
|
|
|
|
|||
Кəсіпшілік |
|
жабдықтарының |
монтажын |
ұйымдастыру |
бригадасының |
||||
қолында мынадай кұралдар болуы қажет:
1.Ұңғыманы жерасты жөндеудегі автомат, комплексті құрылғысымен
(АПР-2).
2.Сорпаты-компрессорлы құбырларын кигізу жəне шешу автоматы.
3.Автоматтық штангалық кілт.
4.Тəл блогы БТН3-25, БТН4-35.
5.Трубалық ілмек КН-15, КН-25.
6.Штангалық ілмек КН-5, КН-10.
7.Тартпалы ролик қоршаумен.
8.Штроптар ШЭ-10, ШЭ-25.
9.Жартылай автоматы спайдер.
10.Құбырлық элеваторлар ЭН, ЭВН (бір жəне екіштропты). 11.Фикса элеваторлары.
12.Штангалық элеваторлар ЭЖН, ЭШН-10.
13.Тəлдік арқанның қозғалмайтын ұшын бекітуге арналған құрылғы. 14.Құбырларды тасуға арналған тележкалар.
15.Құбырлар жəне штангаларға арналған подставкалар.
16.Тербелмелі қондырғы балансирі басының (головкасының) дұрыс жұмыс жасау тəсілдеріне арналған құрылғы.
17.Прожекторлар.
18.Салмақ индикаторы.
19.Арқан жəне штанга шабуға арналған кұрылғылар.
20.Сұйықтың шашырауына қарсы амалдар жасау құрылғылары. 21.АПР-2 қондыру жəне шешуге арналған құрылғылар.
22.Тəлдік арқанның еркін дуплиндерін бекітуге арналған башмақ.
23.Тəлдік арқанның тасымалдауына арналған жəне оны механикалық орауға арналған барабан.
24.ЭПН кабеліне арналған аспалы ролик.
25.Фонтандық құбылысты болдырмауға арналған комбинирленген келте құбыр.
Осыдан басқа бригадада келесі қолдық аспаптар болуы қажет: 1) штангалық кілттер.
11
2) штангалық қауіпсіз дөңгелек кілті.
в) штангаларды 60, 73, 89мм-лік диаметрдегі бағыттайтын воронкалар.
4)диаметрі 60, 73, 89мм болатын құбырларға арналған шаблондар.
5)құбырлық шынжырлық кілттер КЦО-1.
6)Халиловтың құбырлық кілттері КТН-1, КТН-2.
7)құбырларды бағыттайтын воронка.
8)құбырды ұстап тұруға арналған ілмек.
9)құбырды тасуға арналған вилкалар.
10)құбырларды пісіру құрамы.
11)планшайбалы қондыруға арналған орталықтандырғыш.
12)келте құбырлар (көтеру жəне монтаждық) диаметрлері 60, 73 жəне 89мм болатын құбырлар үшін.
13)төсем вилкасы.
14)шприц-майлағыш.
15)20м рулетка (орама).
16)тілікті штангаұстаушы.
17) сорап қо ндыруына арналған полуштанг құралдары (футовка).
18)8кг-дық мысталған (мыс жалатқан) кувалда.
19)мысталған балға.
20)секач, зубило, лом.
21)ұруға, соғуға арналған кесу құралдары.
22)14х17, 17х19, 24х27, 32х27, 32х36, 42х55, 22х27 өлшемдердегі бұрандалық кілттер.
23)істік күрек.
24)графиттік қабаты бар шелек жəне бұранда тазалауына арналған металдық шөткелер (щеткалар).
25)ЭОТС(Электрлі орталықтан тепкіш сорап)кабелінің белдігін бекітуге арналған жапсырушы құралдар.
26)ЭОТС кабелінің белдігін шешуге арналған кілттер.
27)ЭОТС-демонтажына жəне монтажына арналған қамыттар (хомуттар).
28)жазық кабельдің қорғауға арналған қаптағыштар.
29)коррозия өнімдерінен СКҚ-ды тазалауға арналған скребкалар
(қыстырғыштар).
Жабдықтар жəне оларды ыңғайлау, аспаптар ұңғыға ВНИИБТ конструкциясындағы ТНМ-3 тележкасымен (тасығышымен) тасымалдануы мүмкін.
Кəсіпшілік жабдықтарын монтаждау кезіндегі дайындық операциялары болып табылады: жұмыстық ауданды дайындау, фундаменттерді жабдықтау, монтаждау орнына жабдықты апару жəне оны алаңда орналастыру, электр жəне байланыс желісін тарту, су желісін тарту. Егер құрылыс алаңы ойтаң жерде
орналасса, жер үсті, жер асты суларын аластайтын дренаж жүйесін салу. |
|
|||||
Жер қазу жəне өңдеу жұмыстарына бульдозерлер, скреперлер, грейдерлер, |
|
|||||
жер қопсытқыш тракторлар қолданылады. |
|
|
|
|||
Электр жүйесі тіректеріне арналған, мұнара айналасындағы қазықтарына |
|
|||||
арналған |
шұңқырларды |
қазу |
үшін |
тракторға |
орналастырған |
бұрғыла |
12
қондырғысы қолданылады. Траншеялар мен ұраларды, шұңқырларды қазу үшін |
|
||||||||
экскаваторлар қолданылады. Қатты жер қыртысын |
қазу |
жұмыстарында жару |
|
||||||
əдістері қолданылады. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тербелмелі сорап қондырғысын тасымалдау құбыр тасымалдаушылармен |
|||||||||
іске асырылады. Құбырлар жəне штангілер ұңғымаларда арнайы стеллаждарда |
|
||||||||
орналастырылады. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Дайындалған құрылыс алаңына |
жабдықтар |
мен |
механизмдер, құрылыс |
|
|||||
жəне монтаждауда қолданылатын материалдар, мұнара мен көтергіштердің |
|
||||||||
бөлшектері |
тракторлардың |
көмегімен |
жеткізіліп, крандар |
көмегімен |
|||||
орналастырылады. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Монтаждау жұмыстары басталардың алдында құрылыс алаңына керекті |
|||||||||
жабдықтардың 75% жеткізілуі |
тиіс, қалған |
25% |
монтаждау |
процессінің |
|
||||
барысында жеткізіледі. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ұңғыманы пайдалануға берудің соңғы операциялары болып: жабдықты бос |
|
||||||||
түрінде тексеру жəне сынау, қажетті реттелу, пайдаланудың берілген режимін |
|
||||||||
анықтау. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кейін |
пайдалану |
мұнаралары |
мен |
мачталарын |
монтаждау |
əдістер |
|||
қарастырылады.
Негізгі əдебиеттер: нег. 1, 2. Қосымша əдебиеттер: 8. Бақылау сұрақтары:
1.Кəсіпшілік жабдықтарының монтажын ұйымдастыру нелерден тұрады?
2.Қолдық аспаптарға не жатады?
3.Кəсіпшілік жабдықтарын монтаждау кезіндегі дайындық операцияларын монтаждау кезіндегі дайындық операцияларына не кіреді?
4.Кəсіпділік жабдықтардың монтажының жалпы сұрақтары.
Дəріс 2 Жабдықтарды тасымалдау
Кəсіпшілік |
жабдықтарды |
тасымалдау |
елдің |
мұнай |
өндірет |
|||
аудандарында жүргізіліеді. Құрылыс, монтаждау жүргізілетін жерлердің |
|
|||||||
теміржол желісінен алыс болуынан, тасымалданатын жүктердің мөлшері |
|
|||||||
жəне салмағы өте үлкендігінен, жүктерді тасымалдау жолсыз жерлермен |
|
|||||||
өтетіндіктен, тасымалдайтын көліктердің дұрыс таңдалғаны талап етіледі |
|
|||||||
жəне бұл бүкіл монтаждау жұмыстарының жеңілдеуіне əсер етеді. Тасымал |
|
|||||||
көлігін таңдаған кезде мынаны ескеру керек: |
|
|
|
|
|
|||
-ортажолдағы түсіріп тиеу пункттеріне кідірместен қандай жабдықтар мен |
|
|||||||
материалдарды |
жəне |
өнімдерді |
|
монтаждау |
жеріне |
тура |
жетк |
|
болатындығын; |
|
|
|
|
|
|
|
|
-жабдықтарды |
тасу |
кезінде |
тиеу-түсіру |
жұмыстарын |
кешенд |
|||
механизациялануын; -ара қашықтық, жол жағдайы, тиеу-түсіру жұмыстарының əдістерінің қай-
қайсысынан да жұмыс уақытын үнемдеуге мүмкіншілі қарастырылуын.
13
Қазіргі жағдайда технологиялық жабдықтарды тасымалдаудың əртүрлі əдістері бар.
Жүккөтергіштігі 4,5 т. дейінгі автомашинамен тасымалданатындарға жататындар: кронблоктар, тəл блоктары, ілмектер, ілмекблоктар, вертлюгтер, компрессорлар, редукторлар, электроқозғалтқыштар, генераторлар, жылжымалы электростанциялар, қозғалтқыштардың барлық түрлері, май
регенерациялау қондырғылары, жетектер. |
|
|
||
Салмағы |
ауыр |
жабдықтарды, қозғалтқышымен |
бірге |
дайындалған |
шығырларды (12 т дейін) арнаулы автокөліктермен тасымалдайды.
Жабдықтарды арбалармен тасымалдау. Күш агрегаттарының мотор
блоктарын |
беріліс |
қорабтарымен бірге қосарлап жүккөтергіштігі20 . |
||
гусеницалы арбалармен тасымалдайды. |
|
|||
Салмағы |
өте |
ауыр |
жабдықтарды(шығырлар, сораптар, |
дизелдер, |
электроқозғалтқыштар, |
трансформаторлар, сораптың байламдары) |
тасымалдау |
||
үшін автошиналы пневмомашиналардың платформалары қолданылады. Кей жағдайда жақын ара қашықтыққа сүйреп тасымалдау əдісін қолданады. Ауыр жабдықты сүйреп тасу.үшін арнаулы алды артында тіркеуге болатын ілмектері бар шаналар қолданылады.
Тасымалға ауыр жүккөтергіш ТК-40. қолдану Бұған дейін қолданылып келген қабырғалы лафеттерден ТК-40. ауыр жүккөтергіштің айырмашылығы, онда қозғалмайтын тіректерге бекітілген екі жүккөтергіш белдіктің орнына көліктің шоқалақ жерлерде еркін қозғалуын қамтамасыз ететін біршарнирлі тірек қолданылғанның арқасында жүк тасымалы апатсыз өтуіне мүмкіншілік жасалды.
Шар тəріздес тіректері бар бағыттаушы шанатабандармен жабдықталған екі ауыр жүккөтергіш ТК-40 іріблокты фундаменттерді түсіруге, көтеріп алып жаңа нүктедегі фундаменттің үстіне орналастыруға пайдаланылады.
Ауыр жүккөтергіш ТК-40 төмендегідей |
бөліктерден |
тұрады(2.1- |
|||
сурет): 1-рамадан, 2-гидропневможүйеден, |
3-екі |
кронштейннен, |
4- |
||
фиксаторлардан, 5-екі |
гидродомкраттан, |
6-форкоптан, |
7-жартылай |
||
тіректен, 8-жүккөтергіштің |
екі рамасынан, |
9-төсеніш |
тіректерден, |
10- |
|
сақина |
жəне |
қосарланған |
гусеницалық |
доңғалақтардан, гусеницалы |
трактордың ТГТ-20 «Восток» атты арбасынан. |
|
|||
Жүккөтергіштің рамасы |
тасымалдайтын |
жүкті екі гусеницалы ауыр |
||
жүккөтергішке теңестіріп бөліп ұстап тұруға арналған. Рама бір бірімен бұрылмалы шкворнялары бар цилиндрмен байланысқан №55а екі двутаврлық балкадан құралған.
Екі балканың аралығында гидропневмосистеманың құбырлары мен
жабдықтарды |
|
бекітетін |
арнаулы |
қаорындарастыылған. |
|||
Гидропневмосистема гидродомкраттарды іске қосады. Ол май құйылатын |
|||||||
бачоктан, жоғары |
қысымдағы |
екі |
баллоннан, қолмен |
қосылатын |
|||
гидравликалық |
|
сораптан, |
манометр |
жəне |
ауасы |
бар |
баллондарды |
жалғастыратын |
құбырлар |
жүйесінен, қол сорабы бар |
гидродомкраттан |
||||
тұрады. |
|
|
|
|
|
|
|
14
2.1-сурет- ауыр жүккөтергіш ТК-40 |
|
|
|
|
|||
2.2-суретте |
ауыр |
жүккөтергіш |
-40 |
ТК |
|||
гидропневматика |
|
жүйесінің |
принциптік |
сұлбасы |
|||
келтірілген. |
|
|
|
|
|
|
|
2.2-сурет |
-ТК40 |
гидропневматика |
|
жүйесінің |
|||
принциптік сұлбасы |
|
|
|
|
|
||
Жоғары қысымдағы баллондардан 10 вентильдері |
|
||||||
бар екі құбыр1 |
жəне 2 ауа айдайтын, манометр 11 |
|
|||||
орнатылған, |
ауаны |
атмосфераға |
шығару |
үшін |
|||
жабдықталған |
|
|
вентилдері 3 |
бар |
|
жүйемен |
|
жалғастырылған.
Ауа құбырының айдау жүйесі, пневматикалық жүйенің коммуникациясы бітетін жері, май бачогы 12-мен жалғасқан жəне осы жерден гидравликалық бөлімнің коммуникациясы
басталады.
15
Бачоктан шығатын екі май құбырының 14 біреуі вентиль 4 арқылы сол жақ
үстінен, екіншісі |
вентиль 6 арқылы оң жақ үстінен домкраттың9 |
цилиндріне беріледі. |
Бачоктан шығатын үшіншісі қол сорабымен 13 жалғанып, |
қабылдаушы желі болып саналады. Қол сораптан шығатын айдау желісі екіге бөлінеді де бірі вентилмен8 айдау желісі болып, екіншісі екіге айрылып, бірі вентиль 5 арқылы сол жақ домкратпен, келесісі вентиль 7 арқылы оң жақ домкратпен жалғанады.
Жоғарыда баяндалған жүйе, қысыммен берілетін ауаның жəне қол сорабының əсерінен бачоктағы майды вентилдерді ашып жабу əрекетімен, домкраттың көмегімен ауыр жүккөтергіштің рамасын көтеріп түсіріп, бір қалыпта ұстап тұруға мүмкіншілік тудырады.
Ауыр жүккөтергіштің рамасы бұрғылау қондырғысының фундамент блоктарын алып, қойып, орнатуға арналған.
Кронштейн мен фиксатор гусеницалы жүккөтергіштің өздігінен бұрылып кетуінен сақтайды.
Форкоп пен сырға блоктарды тасып монтаждау кезінде жүккөтергішті тарқыш жəне тежегіш тракторларға тіркеуге арналған.
Үлкен тірек тасымал кезінде жүккөтергіш белдіктің асты мен раманы байланыстыратын байланыс бөлігі болып табылады.
Шаңғы немесе шанатабанның өлшемдері5070х1200 мм (2.2-сурет), болып жасалып, тасымал кезінде үлкен фундаменттік блоктың үшінші тірегі болып саналады. Шана табанның қаңқасы үш ұзынынан, бес көлденеңінен біріктірілген №36 двутавр балкадан жасалған. Ортадағы ұзынынан жəне көлденең орналасқан балкалардың қиылысына жартылай шар өкше пісіріліп бекітілген. Жартылай шар өкшенің сыртқы түрі, табанының диаметрі 300мм, кесілген конус тəрізді, ішінің беттері диаметрі 150мм жартылай шар тəрізді. Тасымалдайтын блоктың шар тəріздес тірегі жоғарыда айтылған жартылай шар өкшеге төсенішпен, сақинамен жəне төрт шпильканың көмегімен бекітіледі.
2.3-сурет. ТК-40 жүккөтергішінің тіркеме шанасы:
1-шар тірек; 2-тақтай брус; 3-фиксатор.
Шананың алдыңғы бөлігінің үстіңгі жағына бекітілген ағаш ,брус жүксүйрегіш форкоптың екі ашасының шанаға соғылуы кезін
16
амортизатордың жұмысын атқарады. Шананың табаны тұтас қалыңдығы 12 мм металмен жабылған, ал үстіңгі жағынан қалыңдығы 3 мм темір бетпен жабылған. Шананың көлденең орналасқан двутавр балкаларына диаметрі 268-мм құбыр пісіріліп бекітілген, оның шығып тұрған ұштарына тартатын арқандар бекітіледі.
Тарту |
арқандарының өздігінен ағытылып кетпесі үшін құбырдың |
|
ұштарына |
пластина темірлер пісіріліп, оның ішіне |
фиксаторлар3 |
орнатылады. |
|
|
Шананың салмағы 1944 кг. Жаз уақытында шананың |
орнына -ТК40 |
|
жүккөтергішке ұқсас жүккөтергіштігі 20 т гусеницалы арба қолданылады.
Əдебиет: нег. 1, 2. қос. 8. Бақылау сұрақтары:
1.Монтаждауға керекті жабдықтарды тасымалдау кезінде, көл тасымалдау əдісін таңдау кезінде нені ескеру керек?
2.Ауыр жабдықты тасымалдау қалай жүзеге асады?
3.Жабдықты сүйрелеу қандай жағдайда қолданылады?
3-дəріс Такелаж жұмыстары
Монтаждау бригадаларының өнімді жəне тоқтаусыз жұмысы көбіне
еңбектің механизациялануына байланысты. |
|
|
|
|
|
|||
|
Монтаждау |
кезінде |
қолмен |
жасалатын |
жұмыстарды , |
электр |
||
пневматикалық |
жартылай |
автоматты |
|
саймандарды |
қолдану |
арқы |
||
жеңілдетуге болады. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1- кестеде монтаждау жұмыстарын өнімді жүргізуге арналған механизмдер |
|
||||||
мен саймандар келтірілген. |
|
|
|
|
1- кесте |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Механизмдер мен саймандар |
|
|
|
|
Саны |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Электрара немесе бензинді қозғалтқышымен«Дружба» |
|
1 |
|
||||
|
арасы. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Электродрель |
əртүрлі |
диаметрлі |
ағаш |
|
тесетін |
|
|
|
бұрғыларымен 3/4" нен 5/8" дейін (əр түрінен 3 дана), компл. |
|
1 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
Электродрелге шлангокабель, м |
|
|
|
75 |
|
||
|
Жылжымалы электростанция |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
Автогендік аппарат |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
Домкрат жүккөтергіштігі 40-20 т |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Газбен пісіргіштің саймандары, компл. |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Параллелді іскенже. |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
Бірроликті блоктар жүккөтергіштігі 3 т, диаметрі 150 мм. |
|
|
2 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шарнирлі кілттер |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
17
Гайка кілттерінің жиынтығы: |
|
3(əр түрінен) |
50X55, 46x50, 55x60, 46X41, 41X36, 36X32, |
32X27, |
|
27X22, 22X19, 19X17, 17X14, 14x12, 12x10 |
|
|
|
|
|
Накидной кілттер өлшемдері 46x50 |
|
6(əр түрінен) |
Мұнаралы көтергіш ПВК-1 (41-м мұнараны жинау үшін), компл. |
3(əр түрінен) |
|
|
|
|
Мұнаралы көтергіш ПВ2-45 (53-м мұнараны жинау үшін), компл. |
3 |
|
|
|
|
Тіркемелі жерқопсытқыш |
|
1 |
Автобетоноараластырғыш |
|
1 |
Соққыш балғаларымен пневмокомпрессор |
|
1 |
|
|
|
Жүккөтергіш Т-40 немесе ТК-40, ТПМ-40 |
|
10-15 |
|
|
|
«Восток» арбасы |
|
4-5 |
|
|
|
Бағыттағыш шаналар |
|
2-3 |
|
|
|
А-тəріздес мұнараны жиннауға арналған монтаждау сырығы |
1-2 |
|
|
|
|
Жүккөтергіштігі 50 немесе 100 т домкрат. |
|
1 |
|
|
|
Пісіру агрегаты |
|
2 |
Саймандар, өндірістік құралдар мен механизмдерге қойылатын негізгі талаптар
Барлық жүккөтергіш механизмдердің мүмкіншілігі агрегаттар мен
бөліктердің |
шектік |
жоғары |
салмақтарына |
сай |
келу. |
Егеркерек |
монтаждалатын жабдық бөлшектенетін болса, жүккөтергіштің мүмкіншілігі |
||||||
ең ауыр бөлшекті көтеруге мол болуы керек. |
|
|
|
|||
Мүмкін |
болатын |
жүккөтергіштік механизмнің |
өзінде |
көрсетіледі. |
||
Барлық жүккөтергіштерге техникалық паспорт ашылып, соған олардың жөндеулік жəне айқындаулық тексерістері жəне сынақтары көрсетілуі керек.
Көтеру шығырлары мен крандары сенімді тежегіштермен жабдықталуы, көтерілетін жүктің өздігінен түсіп кетуінен сақтайды. Көтеру шығырлары оларды жұмысқа қоспас бұрын астындағы тіректеріне сенімді етіліп бекітілуі немесе баланс ретінде жүктемемен бастырылуы керек. Жүк ілетін стропалар жыл сайын жүктемемен сынақтан өткізілуі керек. Егер стропаға механикалық бүліну, майысу, кесілу т.с.с. болса оны бірден ауыстыру керек.
Көтерілетін жүк жақсы байланып, керегінде тез шешілетін болуы керек.
3.1. -суретте көтеру, тарту кезінде жиі қолданылатын байлау |
əдістері |
көрсетілген. |
|
Электрлік саймандармен жұмыс жасау электр тогымен |
зақымдану |
мүмкіншілігі бар болғандықтан, олардың дұрыстығы мен түзулігіне |
көңіл |
аудару керек. |
|
Токтың қаупті кернеуімен жұмыс жасаған шақта электрлік сайманның қорабы арнаулы тоқөткізгішпен жерге қосылуы керек. Қолға ұстайтын, ток көзіне сұғылатын жерлерінің изоляциясы сенімді болуын тексереді. Тоқөткізгішті зақымданудан сақтау үшін іліп қояды немесе қораптардың ішімен тартады. Элетр саймандармен жұмыс жасайтын жұмысшылар резиналық қолғаптармен, галоштармен жабдықталады.
Көтеру механизмдері мен құралдары
18
Монтаж, демонтаж жəне жабдықтарды жөндеу, такелаж жұмыстарын орындау үшін жүккөтергіш механизмдер қолданылады, мысалға көпірлік жəне басқа да крандар мен арнаулы монтаждалатын механизмдер(козелдар, үшаяқтар, монтаждық діңгектер, шығырлар, тəлдер жəне домкраттар ж. б. с.), тағы да автокрандар, автотиегіштер мен кейбір арнаулы жүккөтергіш құрылымдар.
3.1. –сурет. Көтеру, тарту кезінде жиі қолданылатын байлау əдістері
Домкраттар. Жүктерді көтеру, азғантай арақашықтыққа жылжыту |
|
||||
үшін өз алдына көтеру механизмі болып есептелетін, салмағы мен көлемі |
|
||||
шағын, бір орыннан екінші орынға апаруға жеңіл, уақытша жұмыстарда |
|
||||
қолдануға ыңғайлы домкрат қолданылады |
|
|
|
||
Домкрат монтаж бен демонтажда əртүрлі қолданыс табады. Домкратпен |
|
||||
жабдықтардың дөңгелектерін ауыстыру кезінде көтеріп қояды; шығырдың тісті |
|
||||
дөңгелектерінің арасына қойып, дөңгелектерін |
керекті жеріне |
жылжытуға |
|
||
болады; қалыпты |
жағдайда |
домкратпен |
фундаментке |
жабдықты |
тура |
орналастыру үшін қолданады. ж. о. б. |
|
|
|
||
Механикалық домкраттар екі түрлі болады: рейкалы жəне |
|
||||
винтті.
3.2-сурет Рейкалы домкрат. Рейкалы домкрат ағаш немесе метал корпусқа орнатылған тісті рейкадан оның жоғарысында жақша темірі болады, ал төменінде башмак бекітілген Рейканың осындай құрылымы жүкті башмакпен тіреуіне немесе ұзын бөлшекті
жақшамен тіреуіне мүмкіншілік береді. |
|
|
||
Винттік |
домкрат винттен, |
гайкадан |
жəне |
|
корпустантұрады. |
Корпус |
болаттан, |
немесе |
шойыннан |
жасалады. Гайка корпуспен біріктіріліп қозғалмайтын қылып жасалған, сондықтан винт бұралғанда одан шыға бастайды да
19
жүкті |
көтереді. Жүкке айналу моменті |
берілмес |
үшін винт |
жоғарғы |
|||
жағынан арнайы, бос айналып тұруға мүмкіншілігі бар кесе тəрізді, 3.3в.- |
|||||||
|
суретте |
|
көрсетілгендей |
|
бөлшекпен |
||
|
жабдықталған. |
|
|
|
|
|
|
|
3.3-сурет Винттік домкрат |
|
|
||||
|
Гидравликалық домкраттар қолмен |
||||||
|
іске қосылады жəне салмақтары3-200т |
||||||
|
аралығындағы |
|
жүктерді |
|
көтеруге |
||
|
қолданылады. Домкраттың жұмыс жасау |
||||||
|
принципі |
|
қатынас |
|
|
ыдыстардың |
|
|
заңдылығына |
негізделген. |
Екі |
ыдыстағы |
|||
|
поршендердің |
көлденең |
|
қимасының |
|||
|
аудандары қатынасы қанша болса сонша |
||||||
|
есе күш алуға мүмкіншілік береді. Ішіне |
||||||
май толтырылған көтеру цилиндрінің төменгі бөлігінде қолмен іске қосылатын |
|||||||
сорап |
резервуардан майды жүкті тірейтін оқтау |
орнатылған поршенд |
|||||
|
жылжыту мақсатында айдайды, көтеру |
||||||
|
процессі жүреді. |
|
|
|
|
||
|
3.4.-сурет |
|
|
Гидравликалық |
|||
|
домкрат. |
|
|
|
|
|
|
|
Қолдан |
|
іске қосылатын |
||||
|
шығырлар. Қол шығырлары жүктерді |
||||||
|
көтеруге, тартып |
жылжытуға |
сөйтіп |
||||
|
қиын |
жұмыстарды |
механизациялауға |
||||
|
қолданылады. Олар, жалпы |
жағдайда |
|||||
|
жиі емес, жүктерді көтеріп, жылжыту |
||||||
|
үшін, |
осы |
операцияларды |
|
орындау |
||
|
уақыты |
|
шектелмейтін |
|
кездерде |
||
|
қолданылады. |
|
|
|
|
||
Фрикционды шығырлар. Монтаждау жұмыстарына қолданылатын механикалық жетегі бар, конструкциясы жетілдірілген шығырлардың қатарына қозғалтқышымен бір рамада жиналған шығырлар жатады. Бұл шығырларда, қозғалтқыштан шығыр білігіне айналдыру моменті фрикционды муфта арқылы беріледі. Шығырлардың құрылымы бір немесе екі барабанды болуы мүмкін.
Электржетекті шығырлар. Бұл шығырлардың ерекшеліктері болып электрқозғалтқышы рамада бірге жиналуы жəне кіштік беріліс шығыр білігіне шынжыр арқылы беріледі. Шығырлар колодкалы тежегіштермен жабдықталуы көтеріп жатырған жүкті кез келген сəтте тоқтатуға мүмкіншілік береді.
20