karmanov_munaigaz_umk_kz

тартылымына байланысты.

Заводтан шығаралатын арматура негізінен төселгішпен жасалады, ол екінші үлгі бойынша жасалады.

Ұңғымадағы арматура өндірістік коммуникациялар мен монифольд арқылы қабат сұйығын жəне газды жинауға арналған. Монифольдтің атқаратын қызметі агрегаттарды құбырлы, құбыр сыртына қосылуы жəне басқада элементтерден крестовина, тройник жəне ұңғымаларында монифольд көптеген элементтерден тұрады. Жоғарғы шығымды газ ұңғымаларында ауырлатылған монифольд қолданады, олар келесі үлгіде жасалады.

тізбегін бір құбыржаймен пайдалағанда:

Улгі 3. Төменгі қабатты қысым үшін, газды жинағанда, құбыр сыртының аймағы бойынша құбыр басындағы бір құбыр арқылы.

Үлгі 4. Екі кəсіптік газ ұңғымасы үшін, бір фонтанды шырша бойынша пайдалану жəне екі шлиф арқылы тау жыныстарын микроскоппен зерттеу үшін жасалатын олардың жұқа пластинкасы құбырлы тізбектен өткізу.

Газды ұңғымалы фонтанды арматураның монифольді үлгісі13.10асуретінде көрсетілген.

13.10.-сурет. Фонтанды арматураның манифольді

а-газды ұңғыма монифольді; б-мұнай ұңғыма монифольді

61

Катушканың 2 артындағы фонтанды арматура 1 мен бұрышты штуцермен реттеу 3 жəне 4 екеуі де жұмыс струнасы сонымен қатар құбыр сыртындағы монифольд фсфрмалы болуын, төртжақты, ұшжақты, катушкалы. ТӨП (тексеріп өлшеу пунктісі) болуын қамтамасыз етеді. Сақтандырғыш клапаны жəне үрлеп қысу жүйесі5 агрегаттын қосуға балшықты сұйықты жинауға6, соператорды қосуға 7, штуцерлер 8, (ДИКТа) 9 жəне факел жүйесін 10 қосуға арналған.

Монифольдің атқаратын қызметі ұңғымаға ингибитор(қашқалдардың əсерін азайтатын зат) беруді, үрлеу – басу жүйесі арқылы сөндіру, сонымен қатар ұңғыма бойынша құбыр іші мен сыртын үрлеу; газодинамикалық тəсілдер өткізу; сағадан алшақ жердегі сорап агрегаттарын қосу: конденсат жəне газды факел арқылы қауіпсіз жағу, игерудегі балшықты сұйықтар мен басқада сұйықтарды жинау; сөндіру жəне жиналып қалған сұйық шығымын жеделдету сияқты жұмытарды атқарады.

Фонтанда арматурадағы монифольдасында газды ұңғыманың негізгісі болып айратын клапан қабылданады. Фонтанды ұңғыма монифольдасы үлгісі 13.10б-суретінде көрсетілген. Газ лифті жəне айдау ұңғымаларының монифольдасы жəне арматурасы мына элементтерден жиналады, жортысы арматурадан жартысы фонтанды ұңғыма монифольдасынан тұраді.

Арматураны монтажға дайындау.

Фонтанды арматураны құрмастан бұрын мыналарды орындау қажет:

-фланецті қосылыстардың дұрыс жанғанғанын тексеру, оларда ешқандай ақаудың жоқтығына көз жеткізу.

-Фланецті крестовиктің астынғы жағына фланецтің басын орналастыру; қосылыстарға су жібіріп онда ешқандай ақаудың жоқтығына жəне дұрыс жұмыс істейтініне, мықтылығына көз жеткізу. Бұл кезде барлық болттар жарылмай ашық күйінде болуы керек. Ауа желілеріне ауамен тығыздау немесе қысымы 1 МПа-ға тең инертті газбен толтыру. Қысымды манометрмен тексеріп отыру қажет.

-Дроссельдің шкалаларының дұрыстығын текксеру.

Арматура монтажы Пайдалану тізбектердің перфорациясының алдында ұңғыма оқпанына крестті

труба басын манифольдімен жалғайды.

Негізгі əдебиет 1, 2. Қосымша əдебиеттер 4. Бақылау сұрақтары:

1.Фонтандау ұңғымасыны қойылатын негізгі шарттар?

2.Фонтанды арматура қандай элементтерден тұрады?

3.Құбырлы тізбек жұмысы?

4.Фонтанды арматура қандай классификацияға бөлінеді?

Фонтанды шыршадағы көрсеткіштердің қайысы негізгі болып есептеленеді?

62

Дəріс 14. Мұнайды сақтау жəне жинауға арналған жабдықтардың

қалыңдығын кішірейтуге мүмкіндік береді. Цилиндрлік резервуарларға, сфералық

төбелі резервуарларға сыйымдылығы 2000 м 3 болатын ДИСИ типіндегі резервуарлар жəне

сыйымдылығы 5000 м 3 -қа дейінгі «Гибрид» типіндегі резервуарлар жатады. Темірбетондық резервуар жасау1950жылдан бастап қолданыс тапты.

Темірбетонды резервуарларды монтаждау, болаттан жасалған резервуарлар сияқты екі принципке негізделген:

a.құрылыс алаңында жұмыстың минималды көлеміндегі заводтық дайындаушының жинау элементтерін максималды пайдалану кезінде;

b.конструктивті элементтердің толық унификациясы кезінде.

Тік цилиндрлік резервуарлардың монтажы екіге ажыратылады:

1)беттеу (полистовой) арқылы;

2)рулондық жəне іріленген өндірістік дайындама арқылы.

63

қондырып болғаннан кейін гидравликалық сынауға жəне сырлауға жібереді. Резервуарларды өндірісітік дайындау жəне монтаждау екі этаптан тұрады:

1)ішкі жағы мен корпусын рулонды дайындама түрінде жасау;

2)рулондық (орамалық) дайындамадан резервуарды монтаждау.

64

Берілген əдісте пісіру-монтаждау жұмысының негізгі көлемі зауытты жағдайларда орындалады. Резервуар элементтерін корпусты, ішкі жағын жекежеке беттерден жасайды, ал жабынын (покрытие) арнайы заводтарда жеке секция түрінде жасайды. Корпус материалдарын жəне ішкі бет материалдарын орамдарға орап, құрылыс алаңына əкеледі. Рулондардың биіктігі мен диаметрі тасымалдайтын құрылғылардың (теміржол платформасы, трайлерлер жəне т.б.)

Корпустың жəне ішкі беттің дайындамалары зауыт жағдайларында арнайы стендтарда дайындалады. Көбінесе пайдаланатын түрі екі жақты (двухярусный) стендтар, ал корпус жəне ішкі беттердің екі жақты пісірілуін сапалы қамтамасыз етеді.

14.2-сурет. РВС-10000 сегменттік ернеулі ішкі бет.

1-ернеулердің монтажды стыктері.2-қабырғаның монтажды стыктері.3-ішкі беттің монтажды стыктері.

Резервуар монтажын дайындалған құм негізіне ішкі бетін қоюдан бастайды. 1000 м 3 сыйымдылыққа дейінгі резервуарлардың ішкі бетін(днища)

бір рулонға, бір орамға қояды, ал 2000-5000 м 3 , болатын резервуарларды екеуін жартысынан, яғни екі орам жартысынан, бір рулон секілді етіп орналастырады. Резервуардың ішкі жағы10000 м 3 сыйымдылықты 3 неше 4 секциядан құралған түрінде, орталық бөліктен тұрады жəне18 элементтен сегментті сақиналар ернеуінен тұрады.

Резервуарлардың ішкі бетін монтаждау рулонды жазудан жəне ішкі бетті негізге орнатудан тұрады. Ораулы рулонды металл беттердің қалыңдығы жұқа салдарынан ол серпімді жағдайда болады, ал жазып жіберуден (развертывание)

екінші – тракторге. Планкаларды кесу алдында трос əлсін-əлсін тракторды жылжыту арқылы оны бос ұстап тұрады, осылайша дайындалған негізде рулон оралып жасалады да ішкі жағы орналастырады. Ал 2000-5000м 3 сыйымдылықты резервуарлар екі жарты рулоннан бір орам етіп жасалады да қондыруды тексеріп болғаннан кейін пісіріледі.

65

Ал 10000 жəне 20000 м 3 резервуарлары ішкі бетін монтаждау рулонды жазудан жəне құмды негізде орталық бөлігін бөлек материалдан жасайды. Бұл материал қолдық электрдоғалық əдіспен пісіріледі. Ернеу беттерін сақина бойынша жазып жібереді жəне оларды болат төсемдерде байланыстырады.

Негізгі əдебиеттер: нег.1 Қосымша əдебиеттер: қос. 8 Бақылау сұрақтары:

1.Мұнай жəне мұнай өнімдерін жинау жəне сақтау кəсіптік жүйесінің негізгі элементтері қандай?

2.Понтондар деген не? Құрылысы.

3.Темірбетондық цилиндрлік резервуарлар қай жағдайларда қолданылады?

4.Резервуар монтажын неден бастайды?

5.Резервуарлары ішкі бетін монтаждау реті қалай?

15 Дəріс Сұйықтарды тасымалдайтын болат құбырларды монтаждау.

сапасын анықтайды.

Құрылыс нормалары мен ережелеріне сəйкес құбырлар жүйесі жұмыс

құбырлар жүйесін күрдері жинақтау үшін қолданылатын алаңдардың, монтаждау механизмдерінің, саймандар мен құралдардың дайындалуын;

Құбырлар жүйесін монтаждау келесідей ретпен жүргізіледі: құбырлар жүйесі жүргізілетін жолды бөлімдерге бөлу; тіреулер мен аспалардың құрылымын орналастыру;

монтаждалатын орынға блоктар мен жеке бөлшектерді жеткізіп, көтеріп

66

болаттың маркасына байланысты пісірілген жіктерді белгіленген режимде жылулық өңдеуден өткізу;

блоктың құрамына кірмей қалған арматура мен бөлшектерді орналастыру; құбырлардың қозғалмайтын тіреулерде бекітілу сенімділігін, құрылыс

нысандарына өткізілген жерлерінің бекуін жəне тіректер мен тіреуге арналған құрылымдарға бекітілу сапасын тексеру;

компенсаторлар, дренаж құрылымдары жəне бақылау мен автоматика құралдарын монтаждау;

құбырлар жүйесін гидравликалық, пневматикалық сынақтан өткізу; металдың ұзаруын өлшеу үшін, 4500С ыстықта жұмыс жасайтын құбырлар

жүйесіндегі бақылау бөліктерін (жобаға сəйкес) анықтау; керекті түзетулер жасау үшін құбырлар жүйесінің остерінің орынын

анықтау; құбырлар жүйесінің жылу сақтайтын қаптамасын қаптау;

құбырлар жүйесін жуу жəне үрлеу.

Құбыр жүйесінің трассасын бөлу, құбырлардың тіректерін, аспаларын, құрылымды тіректерін орнату монтаждау сызбаларына сəйкес орындалады.

көлденең немесе ұзына бойына келетін тік асуларды күреп тегістеу, ыңғайлы жер бедерін дайындау, уақытша немесе тұрақты жол, астынан су ағып өте

құрылыс талаптары мен нормаларына сəйкес орындайды.

Траншеялардың өлшемдері құбырлар желісінің түрлеріне, арналуына, диаметріне, жергілікті жердің тоң қату тереңдігіне(мұнай өнімдері үшін) байланысты болады. Траншеяның ені құбырлардың диаметріне байланысты

Құбырлардың траншеяға орналасу тереңдігі құбыр үстінен есептегенде0,8 м-ден кем болмауы керек, ал тасты жерлерде өтетін траншеяда0,5 м-ге дейін азайтылуы мүмкін.

Жер қыртысының тау жыныстарына, тереңдігіне байланысты траншеяның көлденең қимасының түрі əрқалай болуы мүмкін.

Траншея қазуға байланысты жұмыстардың түгелге жуығы жұмысы өте

67

68

бұрғылау қондырғылары бір нүктеден тереңдігі2,5м дейінгі тік жəне көлбеу

жалғасатын шеттерін біріктіру əдістері қолданылады.

Балқытып пісіру үшін жалғануға тиіс құбырлардың түйіскен шеттері қол дугалық пісіру əдісінің көмегімен балқытылып, қоспа материалмен үшеуі қатты біртекті күйге көшеді. Бұл кезде механикалық жүктеме қолданып құбырлардың түйіскен жерлерін бір біріне сығымдаудың қажеті .жоқҚұбырлар жүйесін

түзетіледі. Майысқан шеттерін түзету үшін арнаулы домкраттар қолданылады, егер күшті ішкі центрлегіштер болған жағдайда центрлеу мен түзету қатар

Мұнайгаз құбырлар жүйесін пісіру-монтаждау жұмыстары үш түрлі əдіспен

айналдыратын) жəне жылжымалы пісіру аппаратынан тұрады.

69

Жіктестіретін жəне айналдыратын стенд бір біріне пісіріліп жалғанған шанаға бекітілген рамадан тұрады. Құбырлар жіктестіретін стендте координат осінің үш бағытында қозғала алады.

Өс бойынша көлденең бағытта құбырды жылжымайтын рамада қозғалатын дөңгелектері бар арбамен жылжытады, оған перпендикуляр бағытта арбаның үстінде орналасқан, айнлатын раманың көмегімен, тік остің бағытымен көтеру механизмінің күшімен құбырға айналып тұруға мүмкіншілік беретін екі ролик арқылы.

коррозиядан қорғайтын материалдар төмендегідей сапаға сəйкес болу керек:

1)қаптамадан су өтпеуі керек;

2)құбыр бетімен қаптама арасындағы жабысу күші мықты болу керек;

3)қаптама электр тогын өткізбеуі керек;

4)қаптаманың құрамында құбырдың бетін жейтін қоспа болмауы керек;

5) қаптама құбырды көму жұмыстары , кезіндеқұбырлардың температуралық ұзару қысқару кезінде əсер ететін механикалық жүктемелерге бұзылмай қарсы тұра білуі керек;

6) қаптама арзан болу керек.

Əдебиет: Нег. 1, қос. 9, 10. Бақылау сұрақтары:

Құбырларды монтаждаудың алдындағы дайындық жұмыстары. Құбырларды монтаждау реті Жер қазу жұмыстары Траншея қазатын жабдықтар Пісіру жұмыстары

Коррозиядан қорғаушы қаптамаларға қойылатын талаптар.

70