karmanov_munaigaz_umk_kz

асырады. Тізбек кеңістігін саңылаусыздандыру үшін пакерлер қолданылады жəне өздігінен нығыздалатын резина түрінде болады жəне ол металдық сақиналармен қысылып тұрады. Конустың ұшталған резиналық манжеталардың тартылуын қамтамасыз етеді. Осылайша шегендеу тізбегі мен тізбек басы

əсері, осыған байланысты шегендеу тізбегінің салмақтан болатын жүктеме

арасы кеңістігінің саңылауын қамтамасыз етеді. Бір фланецті тізбек басының жоғары бөлігінде цилиндрлік жəне конустық өту тесігі бар. Бұл тесіктер пакер жəне сыналы аспа тракторына арналған. Екі фланецті тізбек басы бір фланецті тізбектің басына қондырылады жəне келесі құбырларды байланыстыру үшін қызмет етеді. Корпустың төменгі фланецінде цилиндрлік өту тесігі болады, пакер тораптары мен қашаудың бағытына қарай дұрыс орналастыруға арналған.

айырмашылығы мынада:

-мұнда бір корпусқа үш шегендеу тізбегін байланыстыруға болады. Бұл жағдайда бұрғылау аралық жəне пайдалану тізбегінің астында бір превенторлы қондырғы арқылы жүреді, яғни процесті тездетеді. ОКБ типтес байланысу түрі. Ол корпустан 13, бұрандалы ниппельден 12, сыналардан 18, аспа корпусынан 7,

41

пакер тығыздауыштарынан 4, 6, пакер сақиналарынан 3,5 жəне 10. Фонтанды арматура астындағы аударма кат үшкасынан, гайкадан, бағыттаушы төлке мен манифольдтан 14.

ОКБ шифрын ажыратып көрсететін болсаң ОКК сияқты, яғни оның айырмашылығы. Əріптік белгіленулерден кейін шегендеу тізбегінің саны көрсетіледі. Олар муфтада жəне сыналарда ілініп тұрады. Мысалы ОКБ 2- 168х245х324 УХЛ. ОКБ типтес байланысу тізбегінің техникалық сипаттамасы 16 кестеде көрсетілген, ал тізбек басы сипаты -17 жəне 18 кестеде көрсетілген.

Тізбекті байланысудың типтік өлшемдерін таңдау жəне орындау. Тізбекті байланысудың типтік өлшемдері мен орындалуын, конструкциясына, құрамына, орта қысымына, сондай-ақ климаттық аймақ жағдайына жəне ұңғыманы бұрғылау процесі спецификациясына қарап таңдайды. Шегендеу құбыры саны, ұңғыма тереңдігі өскен сайын арта береді. Түсіру тереңдігі тізбек басы корпусына есептелген қысымды анықтайды. Оларды жалпы коррозияға төзімді етіп жасайды. Тізбекті байланысудың климаттың жағдайға арнап олар қолданылып жасалатын материал маркасын анықтайды. Тізбекті байланысудың типтік өлшемдерін МЕСТ26-02-775 стандартына сəйкес таңдап алады жəне техникалық шарттарға сəйкес таңдап алады. (ТУ 26-02-579-74, ТУ26-16-183-85,

ТУ26-16-133-81).

Негізгі əдебиеттер: 1, 2. Қосымша əдебиеттер: 3. Бақылау сұрақтары:

1)Сағалық тізбектік байланысу қалай жүзеге асады?

2)Тізбекті байланысудың конструкциясы жəне параметрлері не үшін арналған?

3)Тізбекті байланысу саны қалай анықталады?

4)Тізбекті байланыстың негізгі параметрлері?

5)Тізбекті байланыстағы монтаждау қалай жүзеге асады?

Дəріс 9. Фонтанды ұңғының сағалық жабдығын монтаждау.

Кондукторды түсірген соң жəне цементтелу аяқталған, шегендеусоң

Шегендеу тізбегіне бұрандасыз конструкция арқылы орнатқанда, оның шеттік жазықтығын қатаң түрде келтіру керек жəне оның пісірумен шегендеу құбырына үш-төрт жеріне бекіту керек.

Корпусты шегендеу құбыры тізбегіне пісіріп жалғау үшін ішінде жəне

қайта пісіруді іске асыру қажет, ал соңғы пісіруді (3-ші қабат) – диаметрі 4мм электродпен пісіріп жалғайды;

42

г) əр пісіру қабатынан соң тігістерді үгітінділерден тазалау қажет; д) пісіріп болғаннан соң тігісті ол салқындағанға дейін жылжыту(асбест

немесе киізбен жабу); ж) барлық 3 қабат пісірулерді рет-ретімен мұқият жасау қажет;

з) пісіру үздіксіз жүргізілу қажет. Тізбек басын шегендеу тізбегінің бұрандамасына орнатқанда байланысу бөлшектеріне майлау материалын жағу

43

Қарсы лақтыру жабдықтарын шешеді, тросты шешеді, сыналы аспаның рымболттарын бұрап шешеді.

Құбырдың жанындағы сыртқы бетін жұқа нождақ шкуркасымен тазалайды, сосын оған консистенті майлау материалын жағады.

Құбырға пакердің төменгі сақинасын жəне тығыздағышты кигізеді жəне оларға майлау материалы жазылады. Одан кейін жоғарғы ұшын кигізеді.

Тығыздағыш төсемді тізбек басы крпусының фланец ұштары канавкасына орнатады (9.3-сурет). Екі фланецты тізбек басын крпусын, пакерге сақтағыш сақиналарын орнатып барып монтаждайды.

9.3-сурет. Екі фланецті тізбек басының монтажы. 9.4-сурет. ОКБ типті тізбектің байланысу монтажы.

Клапан тығынын (пробка) бұрап шешеді ,деоның орнына НС-8х35 майлағышының айдағыш ұшын бұрап кигізеді. 5 разрядты клапан тығыны 2-3

саңылаусыздығы фумлентасын қолдану арқылы қамтамасыз етіледі. Ниппельге

44

пакердің соңғы сақинасы2 кигізіледі. Пакер тығыздағышы 3, жəне пакердің жоғары сақинасы да кигізіледі. Пакер тораптарына гайкамен ілінеді. Шегендеу құбырларына көтерме келте құбырын бұрап салады. Тізбекті цементтік стакан қатпайынша цементтеп тастайды. Тізбекті түсірер алдында тізбек басының ішкі жақтарының отырғызу ұштары қысымымен су арқылы шайылады. Сұйық

ротор столына қатысты болады.

Цемент қатып қалғаннан кейін тізбекті жəне тығыздағышты қысыммен тығыздайды. Бұл қысым тізбектің жұмыстық қысымына есептелген.

Содан соң ұңғыманы пайдалану тізбегінің астымен бұрғылайды. Бұрғылау аяқталған соң тізбек басын монтаждау жұмысы жүргізіледі.

Тізбекті байланысудың пайдалануы жəне жөндеуі.

Тізбекті пайдалануға тек оның конструкциясын білетін жəне пайдалану бойынша басқару ісімен таныс персонал ғана жіберіледі. Тізбекті байланысу жұмысын жүйелік түрде бақылау қажет.

Бақылау периодтылығы ұңғымалық ортада жəне ұңғыма орналу орнында коррозиялық белсенді заттардың бар болуына байланысты мұнай өндіруші

45

Қоршаған орта қысымы төмендеуі кезінде разрядты тығындарды өспен бағыттау құралымен тарту қажет. Кері клапан өсі жəне майлау материалын айдау кезіндегі айдағыш өсі айналысында тұру қажет. Задвижка маховигінде айналу моментін ұлғайту үшін қосымша рычагы қолдану керек. Тасымалдау, сақтау, қызмет мерзімі жəне дайындаушы кепілі. Тізбекті байланысты

3)Тізбекті байланысу саны қалай анықталады?

4)Тізбекті байланыстың негізгі параметрлері?

5)Тізбекті байланыстағы монтаждау қалай жүзеге асады?

фундаменттерді монтаждау қажет болады. Сораптық агрегат жиналған күйінде ұңғымаға сорапты компрессорлы құбырлар арқылы түсіреді.

Пісірер алдында келесі жұмыстарды орындау қажет:

1.Электроқозғалтқышта қамыт-элеватор орнатады, электроқозғалтқышты мосткадан көтереді, ұңғыма сағасына жібереді де қорғағыш қақпақты шешеді.

2.Протекторда хомут-элеваторды орналастыру қажет, протекторды ұңғыма үстінен көтеріп, қорғағыш қақпақты оның астыңғы бөлігінен шешу қажет, протектор білігінің айналуын тексеру қажет жəне электроқозғалтқышты шлицті кілтпен тексеру керек, оған қорғасыннан жасалған төсем салу керек, протектор білігін шлицті муфта білігі қозғалтқышымен байланыстыру қажет, протекторды электроқозғалтқышпен байланыстыру қажет.

46

3. Хомут-элеваторды электроқозғалтқыштан шешіп, қозғалтқышты протектормен бірге ұңғы сағасына жіберу керек.

4. Протектордың жоғарғы ұшындағы сақтандыру қақпақшасын шешіп, шлицті кілтпен біліктің айналуын қадағалап тұру қажет.

5.Электроқозғалтқышты протектормен шегендеу тізбегінің фланец үстімен көтеріп, электрқозғалтқыштың кабелінен қапталған қақпақшаны шешіп, изоляцияны тексеру керек.

6.Кабельдік жүргізудің фазасына қорғасыннан жасалған төсемді қою қажет жəне кабельдік муфтаны электрқозғалтқыштың статорының орамының ұшымен жалғау керек, сосын қатты нығыздамай жеңіл түрде гайкамен бекіту қажет.

7.Протектордың төменгі камерасынан ауа сыртқа шығу үшін тығынды алу керек жəне қозғалтқыш басындағы(головка) кері клапанды алып, тығын орнына сораптың айдау шлангасының штуцерін бұрап салып, протекторда

көтеріп, сорап ұшынан сақтандыру қақпасын алып, сорап негізіндегі тығынды алу керек, сорап білігінің айналуын тексеру, қорғасын төсемін жəне протектор білігіне шлицті муфтаны қондырып, сорапты протектормен жалғастырады.

10. Протектордан элеватор хамуттан ағытып, фланецті шегендеу тізбегіндегі протекторды көретеміз; кері клапапндық протектордың тығынын бұрап жəне оның орнына сұйық маймен толтыру штуцерін орнатамыз; түсру санылауындағы тығынды бұрап ол жерге түсіру санылауының протекторына сұйық шыққанша айдаймыз.

11.Түсіру тесігіне тығынды салып, сорап негізінде сұйық майды тағы да айдауды жалғастыру керек.

12.Онда манометр орнатып, агрегатты тығыздау қажет.

13.Егер май тамбаса, яғни ағып кетпесе, манометр мен штуцерді алып кету

қажет.

14.Протектордың ауалық тығынын бұрап салып, өту клапаны 1,5-2 айналымға дейін ашу қажет.

15.Егер сорап негізінде тесікте май қою болып кетсе тығынды жауып, агрегатты түсіріп, сақтандыру қапташығын қондыру қажет.

16.Кабельді қосып сорапты сынау түрінде іске қосып көреміз. СҚК-да электроқозғалтышынан энергия алатын кабельді хамут арқылы бекітеміз, бұл жерде АПР-2ВБ қарапайым автоматын құбырды бұрауға немесе қатайтуға

құрылғысы жəне хамутты ағызу мен кигізу жүйесі қарастырылған.

47

10.1-сурет. Штангасыз батпалы электрлі ортадан тепкіш агрегаттармен ұңғыманы пайдаланудың жабдықтары.

бұрау керек.

6)арматураның айдау тізбегін байланыстырып жəне басқару станциясының жəне сорап жұмысының қызметін тексеру қажет. Құбырды ілу кезінде жəне аударма катушкасын ілу кезінде міндетті түрде:

1)аспалы роликпен кабельді өткізу керек.

2)аударма келте құбырын аударма катушкасымен бірге көтеру қажет. 3)бұрғы тізбегін көтеру жəне ұңғы сағасынан кабель қорғағыш заттарын

шешу қажет.

4)катушка тесігіне кабельдің бос ұшын өткізу керек.

5)бұрғы тізбегін крестовикке қондырып, аударма катушкасын крестовикті болттармен бекіту керек.

6)сальникті тығыздау етіп орнату қажет.

7)аударма құбырын аударма катушкасымен ажыраты керек. 8)арматура елкасын көтеру қажет жəне оны аударманы катушкамен

байланыстыру қажет.

9)арматураның айдау линияларын байланыстыру қажет. Автотрансформаторды жəне басқару станциясын фундаментке емес, будкаға

48

орналастырады, мұнда оны атмосфералық жауын-шашыннан жəне қысқы ауарайынан қорғайды. Пайдаланатын ортадан тепкіш насостарда планшайба орнына арнайы арматура қолданылады, бұл фонтанды арматурадан кабель өткізуге арналған катушкасымен, яғни оның конструкциясымен ерекшеленеді.

Негізгі əдебиеттер: 1, 2 Қосымша əдебиеттер: 3, 7, 9. Бақылау сұрақтары:

1.Пісірер алдында қандай жұмыстар жүзеге асырылады?

2.Штангасыз батпалы электрлі ортадан тепкіш агрегаттармен ұңғыманы пайдаланудың жабдықтары неден тұрады?

3.Батпалы электрлі ортадан тепкіш сорап қондырғысын монтаждау қалай жүзеге асырылады?

Дəріс 11. Ұңғыманы фонтанды-компрессорлы пайдалануға арналған жабдықтарды монтаждау

Ұңғыманы фонтанды жəне компрессорлы пайдаланудың қолданылатын жабдықтары аналогтық түрде болып келеді. Жерасты жабдықтарына сораптыкомпрессорлы құбырлардың бір немесе екі тізбегі жатады(екі қатарлы лифт), ал жерүсті сорапты тізбектен: компрессорлық құбырларды ілуге, ұңғыма

жұмыстарында қолданылмайды. Тізбекті түсірудің соңғы операцияларға ұңғы сағасын жəне құбырды іліп қою тəсіліне байланысты болады.

Құбырды ілу кезінде ауалық тройник бұрандасына:

1)көтеру келте құбырын орталық ысырмаға жалғастыру, байланысу;

49

өлшенуі мен манометрі үшін келте құбырды пісіріп жалғайды.

Траптан шығарып тастау (выкид) ысырмасына дейін су жинаушы кесілген газдық сызықтарында орнатады. Сосын айдау жолын фонтандық шыршадан батареяға дейін жабдықтайды.

50