22. XIII-xy ғғ. Мәдениет.

XIIIғ.ортасына таман қала өмірінің жандануы етек алды, оның ауқымы соның алдындағымен салыстыруға келмесе де, әйтеуір қалаларды, отырықшылықты қалпына келтіру ісі жүріп жатты, аудандардың экономикалық байланыстары қайтадан өрбіді. Сауда мен дипломатиялық байланыстар. XIII ғ.орта шенінде Отырардың теңге сарайы қарқынды жұмыс істей бастады. Онда ең алдымен, алтын динарлар, онан соң күмістелген дирхемдер, сондай ақ мыс бақырлар соғылған. Отырардан басқа Кенжіт және Жент қалалары шығара бастады. Халықаралық керуен жолдарында Жайық өзеңіндегі Сарайшық сияқты жаңа қалалар пайда болып,өркендеді. Күйдірілген қыштан XV-XVI ғғ. Отырардың күмбезді мешіті салынған болатын. Оның бас есік тік бұрышты бедерлер мен өрнектеліп, мешіттің биік мұнарасы тұрған бұрышқа қарай жылжытылған. Екінші жарт. Қалаларда негізгі магистральды көшелер сақтала, ондағы кварталдардың жоспарлануы түгелімен өзгертілген. Отырарда шеберханалар ашылған. Мысты қолдану ісі дамыған еді. Отырар қола айналар өндірудің орталығы болды. Зергерлік кәсіптің өркен күміс пен қоладан жасалған, сақина, білезік, сырға, алқа сияқты көптеген әшекей бұйымдар. Шыны жасау, шыны құмыралар, жіңішке мойынды шөлмектер, шыны аяқтар, дәріханалық ыдыстар шығару өріс алды. Қалалардың қиратылса да сауда жолдары жұмыс істей берді. Жаңа бағыттары пайда болды. Еуропа мен Азияны, Орал, повольже, керуен жолдары дипломатиялық жолдар.

23. Қазақ хандығының құрылуы.

Қазақстан аумағында мем.тілік дамуының тамырлары тереңде жатыр. Сан ғасырлар бойы бұл арада көптеген тайпалар мен халықтардың тағдыр талайы тоғысып жатқан. XV-XVI ғғ. Қазақ халқы мен оның этникалық территориясының құрылып, қалыптасуының сан ғасырлық процесі нег. Аяқталды.Орталық Азияның басқа да түрік тілдес халықтары сияқты, қазақ халқының да этникалық негізін, өткен замандарда әртілде сөйлеген, қалаған тайпалар болған. Қаз. Халқына себеп болған этногенетикалық процестердің бастау ежелгіден, қауымқоғамының ыдырауынан. Бірқатар түрік мем. Пайда болған дәуірде Қаз. Жеріндегі этникалық процестерде бірігу әрекеті күшейе түсті. Қаз. Жерінде түріктер және олардың бастаухаттарда аталатын буғы,байырқу, беклі, қыбыр, түргеш, бұлақ сияқты тайпалары осы араңын ежелгі тұрғындары сақтардың, сармат, үйсін ұрпақтарымен араласқан.

Қазақстан аумағында мем.тілік дамуының тамырлары тереңде жатыр. Ол көне дәуірде және орта ғасырларда Қазақстан аумағын мекендеген көптеген тайпалар мен халықтардың тарихына байланысты. Дамудың маңызды кезең моңғолдардан кейін,XIV –XV ғасырлар болды. Сол кезде Шығыс Дешті Қыпшақтың, Жетісу мен Түркістанның көшпелі, жартылай көшпелі және отырықшы егінші халқын этникалық және саяси жағынан топтастыру аяқталды. Көшпелі мал шаруашылығы мен отырықшы егіншілік, қала шаруашылығы қалыптасқан аралас экономикалы өлкелердің табиғи тығыз байланысы негіз XIV –XV ғас. Тұтас экон. Ауданның құрылуы аймақтың бүкіл жерінің бір саяси құрылымға бірігуіне қолайлы жағдай әзірледі. Аймақтың көшпелі және отырықшы халқының экон., мәдени, қоғамдық саяси байланыстарының нығаю қазақ рулары мен тайпаларының этникалық жағынан бірігуіне себеп. Қазақ хандығын Ақ Орда хан. Ұрпақтары Жәнібек пен Керей қалаған. Ақ Орда мем. Әбілқайыр хандығын, Моғолстанның солт. Бөлігін және Ноғай Ордасын қазақ халқының ірі этникалық топтар мекендеген. Қазақстан рулары мен тайпаларының едәуір бөлігі сонау XV ғ. 40-50 жж. өзінде Қазақстанның оңт. Жерлерде Қаратау баурайларында, Сырдарияның төменгі ағысында, Түркістанның солт. Бөлігінде Керей мен Жәнібек төңірегінде топтасқан еді.

XIIIғ.ортасына таман қала өмірінің жандануы етек алды, оның ауқымы соның алдындағымен салыстыруға келмесе де, әйтеуір қалаларды, отырықшылықты қалпына келтіру ісі жүріп жатты, аудандардың экономикалық байланыстары қайтадан өрбіді. Сауда мен дипломатиялық байланыстар. XIII ғ.орта шенінде Отырардың теңге сарайы қарқынды жұмыс істей бастады. Онда ең алдымен, алтын динарлар, онан соң күмістелген дирхемдер, сондай ақ мыс бақырлар соғылған. Отырардан басқа Кенжіт және Жент қалалары шығара бастады. Халықаралық керуен жолдарында Жайық өзеңіндегі Сарайшық сияқты жаңа қалалар пайда болып,өркендеді. Күйдірілген қыштан XV-XVI ғғ. Отырардың күмбезді мешіті салынған болатын. Оның бас есік тік бұрышты бедерлер мен өрнектеліп, мешіттің биік мұнарасы тұрған бұрышқа қарай жылжытылған. Екінші жарт. Қалаларда негізгі магистральды көшелер сақтала, ондағы кварталдардың жоспарлануы түгелімен өзгертілген. Отырарда шеберханалар ашылған. Мысты қолдану ісі дамыған еді. Отырар қола айналар өндірудің орталығы болды. Зергерлік кәсіптің өркен күміс пен қоладан жасалған, сақина, білезік, сырға, алқа сияқты көптеген әшекей бұйымдар. Шыны жасау, шыны құмыралар, жіңішке мойынды шөлмектер, шыны аяқтар, дәріханалық ыдыстар шығару өріс алды. Қалалардың қиратылса да сауда жолдары жұмыс істей берді. Жаңа бағыттары пайда болды. Еуропа мен Азияны, Орал, повольже, керуен жолдары дипломатиялық жолдар.