- •2. Мемлекет және құқық теориясының заңгер-құқықтанушылар, Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарының қызметкерлері үшін тәжірибелік маңызы.
- •Мемлекеттің пайда болуының экономикалық және әлеуметтік алғы шарттары.
- •6. Мемлекет ұғымы және оның белгілері.
- •7. Мемлекеттің мәні. Мемлекеттің мәніне деген таптық және жалпы әлеуметтік көзқарастар.
- •8. Мемлекеттің типологиясының формациялық және өркениеттік көзқарастары.
- •9. Мемлекет нысанының (құрылысы) түсінігі, оның элементтері.
- •10.Басқару нысаны: түсінігі және түрлері.
- •Республика белгілері :
- •11. Мемлекеттік құрылым нысаны: түсінігі және түрлері.
- •12. Мемлекеттік (саяси) режим :түсінігі , түрлері.
- •13. Демократия : түсінігі және оның нысандары.
- •14.Мемлекеттің міндеттері және функциялары: түсінігі, мазмұны және жіктелуі.
- •Мемлекеттің функцияларын жүзеге асыру нысаны – бұл оның функцияларын жүзеге асырушы мемлекеттік органдар қызметінің түрлері.
- •Қызмет аясына қарай мемлекет функциялары сыртқы және ішкі болып бөлінеді.
- •Мемлекеттің сыртқы функциясы – алдында тұрған ішкі мақсаттарын орындаумен байланысты мемлекет қызметінің негізгі бағыты.
- •16.Мемлекеттің сыртқы функциялары. Қызмет аясына қарай мемлекет функциялары сыртқы және ішкі болып бөлінеді.
- •17.Мемлекеттің функциясын жүзеге асырудағы Қазақстан Республикасының ішкі істер орғандарының рөлі.
- •18. Мемлекеттік аппарат түсінігі. Қазақстан Республикасының мемлекеттік аппарат құрылымы.
- •19.Мемлекеттік орған: түсінігі және белгілері.
- •20.Қазақстан Республикасының мемлекеттік аппаратын ұйымдастыру қағидалары және қызметі.
- •21. Қазақстан Республиканың ішкі істер органдарының мемлекет аппаратындағы орны.
- •22. 1994 Жылдан осы уақытқа дейін Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарының реформалануы.
- •24. Қазақстан Республикасының заң шығару билігі.
- •27. Саяси жүйе: түсінігі және құрылымы.
- •28. Құқық түсінігінің негізі тұжырымдары.
- •29. Құқықтың мәні және оның қоғам мен мемлекет өміріндегі рөлі.
- •30. Әлеуметтік және техникалық нормалар. Әлеуметтік нормалардың түрлері.
- •31. Құқық нормасы: түсінігі және белгілері
- •32. Құқық нормасының құрылымы.
- •33. Құқық нормасы мен нормативтік акт баптарының ара қатынасы
- •34. Құқық нормасының жіктелуі
- •35. Құқықтың нысандары (қайнар көздері)
- •36. Құқықтық әдет – ғұрып.
- •37. Сот (әкімшілік) прецеденті
- •38. Келісім шарт құқық қайнар көзі ретінде
- •39. Нормативтік - құқықтық акт: түсінігі және түрлері
- •40. Заң: түсінігі, белгілері және түрлері
- •41. Нормативтік актілердің уақыт, кеңістік жағынан және тұлғалар бойынша әрекет етуі.
- •42. «Нормативтік құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының 24.03.1998 жылғы заңына жалпы сипаттама
- •43. Қазақстан Республикасының қолданылатын құқығының түсінігі
- •А. Заңнамалық актілерге және заңнамаға мыналар жатады:
- •44. Қазақстан Республикасы ішкі істер органдары қызметінің нормативтік – құқықтық негізі.
- •45. Қоғамның құқықтық жүйесі: түсінігі мен құрылымы. Құқықтық семья
- •46. Романо – германдық құқықтық семья
- •47. Англосаксондық құқықтық семья
- •48. Мұсылман құқығы
- •49. Құқықшығармашылық: түсінігі және түрлері.
- •50. Заңшығарушылық үрдіс: ұғымы мен кезеңдері.
- •51. Нормативтік актілерді жүйелеу: ұғымы мен түрлері.
- •52. Құқық жүйесі: ұғымы және элементтері.
- •53. Құқықтық институт.
- •54. Құқық саласы.
- •55. Құқықтың реттеу пәні.
- •56. Құқықтық реттеудің әдістері.
- •57. Материалдық және процессуальдық құқық
- •58. Құқықтық қатынас түсінігі.
- •59. Заңды факт
- •60. Құқықтық қатынас құрамы (элементтері)
- •61. Құқықтық қатынас субъектілері
- •62. Құқықтық қатынас объектілері
- •63. Құқықтық қатынас мазмұны
- •64. Құқықты іске асыру: түсінігі және нысандары
- •65. Құқықты қолдану.
- •66. Құқықтық нормалар қолдану актілері: түсінігі, түрлерінің ерекшеліктері
- •67. Құқықтағы ақаулық және оның орнын толтыру әдістері
- •68. Құқықтағы мирасқорлық және жаңару. Құқық рецепциясы.
- •69. Құқық нормасын талқылау
- •70. Талқылау әдістері (тәсілдері)
- •71. Субъект бойынша талқылау түрлері
- •72. Құқықтық сана түсінгі, құрылымы және түрлері
- •73. Құқықтық сана, құқықтық тәртіп және құқықтық мәдениет
- •74. Құқықтық нигилизм түсінігі және нысандары
- •75. Заңдылық түсінігі және қағидалары
- •76. Заңдылық жағдайына әсер етуші факторлар.
- •77. Заңдылық және тәртіп. Тәртіп түрлері.
- •78. Құқықтық тәртіп және қоғамдық тәртіп түсініктері, олардың қатынасы.
- •79. Құқықтық мінез-құлық түсінігі, оның түрлері.
- •80. Құқықбұзушылық түсінігі, оның белгілері, түрлері.
- •81. Құқықбұзушылық құрамы
- •82. Заңды жауапкершіліктің түсінігі және қағидалары.
- •83. Заңды жауапкершілік түрлері.
- •85. Мемлекет пен құқық, олардың арақатынасы.
- •86. Тұлғаның құқықтық мәртебесі.
- •87. Азаматтық қоғам: ұғымы мен құрылымы.
- •88. Азаматтық қоғам және Қазақстандағы мемлекет.
- •89. Құқықтық мемлекет: ұғымы және негізгі тұжырымдамалары.
- •90. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан – 2030» жолдауындағы мемлекет және құқық мәселелері
66. Құқықтық нормалар қолдану актілері: түсінігі, түрлерінің ерекшеліктері
Ќ±ќыќ ќолдану актісі – ќ±зіретті субъектініњ ќ±ќыќтар мен зањды міндеттердіњ бар-жоќтыѓын жєне тиісті норманыњ негізінде олардыњ мµлшерін аныќтау маќсатымен жасалатын мемлекеттік-µкілді жеке аныќталѓан акт.
Құқыққолдану акт құқыққолдану әрекетінің соңғы нәтижесі ретінде орындалады және келесі ерекшеліктерге ие:
өкілеті органдар қабылдайды;
мемлекеттік-биліктік сипатқа ие;
жекеленген сипатта, ал нормативтік сипаты жоқ, демек нақты субъектіге арналған, осы жағдайда кім қандай субъективтік құқыққа және заңды міндеттерге ие екені көрсетіледі;
заңмен анықталған нысаны бар.
Сонымен қатар қолдану актісін әрекет (іс-әрекет) ретінде және акт-құжат ретінде айыра білген дұрыс. Соңғысы, кіріспеден, сипаттаушы, негіздемелік және резолютивтік бөлімдерден, яғни белгілі құрылымнан тұрады.
Құқыққолдану актілерін келесі негіздер бойынша жіктейді:
нысаны бойынша – указ, үкім, шешім, бұйрық және т.б.;
шығаратын субъектісі бойынша – мемлекеттік және мемлекеттік емес өкілетті органдар актілері;
құқық функциясы бойынша – реттеуші (қызметін жоғарлату бұйрық) және қорғаушы (қылмыстық іс қозғау туралы қаулы);
заңды табиғаты бойынша – негізгі (заңдық істің соңғы шешімін көрсетеді, мысалы үкім) және көмекші (негізгі актіні шығаруға көмектеседі, жекелеп келсек, тұлғаны айыпталушы ретінде іске тарту туралы қаулысы);
құқықтық реттеу пәні бойынша – қылмыстық-құқықты, азаматтық-құқықтық және т.б. актілер;
сипаты бойынша – материалдық және процессуальдық.
Аталѓан актілердіњ арасындаѓы ортаќ белгілеріне мыналар жатады.
олар ќ±ќыќтыќ актілер;
олар ќ±зіретті мемлекеттік органдармен ќабылданады жєне ќамтамасыз етіледі;
сипаты бойынша µкімдік болып табылады.
Нормативті актіге ќараѓанда ќ±ќыќ ќолдану актісі:
нормативті акті негізінде ќолданылады;
нормативті актіде мазм±ндалѓан ќ±ќыќ нормаларын наќты жаѓдайларѓа, ќатынастарѓа ќатысты наќтыландырады;
жекеленген (индивидуалды-аныќталѓан) сипаты бар;
ќ±ќыќ нысаны болып табылмайды жєне бір мєрте ќолдануѓа ѓана арналѓан;
тиісті ќоѓамдыќ ќатынастардыњ пайда болуына, µзгеруіне немесе тоќтатылуына негіз болатын зањдыќ факт ќызметін атќарады.
67. Құқықтағы ақаулық және оның орнын толтыру әдістері
Қоғамдық қатынастарды реттеу үшін заңнамада қажетті құқық нормасының болмауын құқықтағы ақаулық деп атайды.
Құқықтағы ақаулық – заңды құбылыс. Өмір бір орында тұрған жоқ – қоғамдық қатынас үздіксіз құқықтық реттеуді талап етедіі. Ақаулық екі себептен туындайды:
1) егер де заң шығарушы құқықтық реттеуге мүмкіндігі бар барлық қоғамдақ қатынасты алдын-ала көре алмаса;
2) қоғамдақ қатынастың күнделікті дамуы нәтижесінде.
Ақаулықтың орнын толтыратын бірнеше әдістер бар:
1) жаңа құқық нормасын қабылдау жолымен құқық шығармашылық үрдіс арқылы құқықтағы ақаулықты жояды.
2) құқыққолданушы заң ұқсастығы және құқық ұқсастығы арқылы ақаулықтан құтыла алады.
Заң ұқсастығы – бұл жағдайға емес басқа оқиғаға арналған құқықтық нормаға негізделген нақты юридикалық істің шешімі. Басқаша айтқанда, заң ұқсастығын қолдану дегеніміз қажетті норма жоқ, бірақ осы істі шешуге мүмкіндігі бар ұқсас норма бар.
Құқық ұқсастығы – бұл жалпы қағищдалар және құқық мағынасына негізделе отырып нақты юридикалық істің шешімі. Бұл осыған ұқсас норма кездеспеген жағдайда ақаулықты жою әдіс болып табылады. Демек бұндай норма осы салада да және аралас салада да жоқ болған жағдайда. Мұндайда Конститцияда бекітілген құқық қағидаларын (әділеттілік, заң және сот алдындағы теңдік және т.б.) қолдану маңызды. Сондықтан құқыққолданушы құқықтың жалпы қағидаларын бағытқа ұстанады және іс бойынша негізделген шешім қабылдайды. Тәжірибеде құқық ұқсастығы өте ситек қолданылады.
ҚР АК 5-бабында заң ұқсастығы мен құқық ұқсастығы түсінігі берілген.
Жалпы ереже бойынша, құқыққолданушы заң ұқсастығын қолдану мүмкіндігі болмаған жағдайда ғана құқық ұқсастығын қолдануға құқылы.
Қылмыстық заңнамада конституция арқылы ұқсастықты қолдануға тйым салынған.