Механикалық бірліктер

Шамалар және

оның белгілері

Бірліктерді анықтауға

арналған теңдеулер

Өлшеу бірліктері

Бірліктердің кысқаша белгілері

Шамалардың өлшем-

ділігі

Негізгі бірліктер

Ұзындық l

­

метр

м

L

Масса m

­

килограмм

кг

М

Уақыт t

­

секунд

сек

Т

Туынды бірліктер

Аудан S

S=l²

квадрат метр

м²

L²

Көлем V

V=

куб метр

м³

L³

Жиілік ν

герц

Гц

T^-1

Бұрыштық жылдамдық ω

радиан секундқа

рад/сек

T^-1

Бұрыштық үдеу ε

радиан квадрат секундка

paд/ceк²

T^-2

Сызықтық жылдамдық υ

метр секундка

м/сек

LT^-1

Сызықтық үдеу a

метр квадрат секундка

м/сек²

LT^-2

Тығыздық ρ

килограмм куб метрге

кг/м³

L^-3M

Күш Ғ; салмақ Р

F=ma

Ньютон

Н

LMT^-2

Меншікті салмақ

γ

Ньютон куб метрге

Н[м³

L^-2MT^-2

Қысым р

Ньютон квадрат метрге

H/м²

L^-1MT^-2

Қозғалыс мөл-шері L

L=m∆V=

F∆t

Килограмм-метр секундқа

кг • м/сек

LMT^-1

Инерция мо­менті J

J=ml²

килограмм-ква­драт метрге

кг·м²

L²M

Жұмыс және энергия А

A=Fl

Джоуль

Дж

L²MT^-2

Қуат N

Ватт

Вт

L²MT^-3

Динамикалық тұтқырлық η

ньютон-секунд квадрат метрге

Н·с/м²

L^-1MT^-1

Кинематикалық тұтқырлық

квадрат метр секундқа

м²/сек

L²T^-1

Шамасы

Өлшеу бірліктері және оның ХЖ бірліктерімен байланысы

Ұзындық

Масса

Жазық бұрыш

Аудан

Көлем

Күш

Кысым

Жүмыс, энер­гия, жылу мөлшері

Қуат

Динамикалық

тұтқырлық

Кинематикалық тұтқырлық

1. сантиметр (см) = 10 ^-2м

1 микрометр (микрон); 1 мкм=10 ^-6м

1 ангстрем (А) = 10^-10 м

1 грамм (г) = 10 ^-3 кг

1 тонна (т) =10³ кг

1 центнер (ц) = 10² кг

1 массаның атомдық бірлігі (1 м. а. б.) = 1,66• 10^-27 кг

1 градус (°) = рад

1 минут (') = • 10^-2 рад

1 секунд (") =• 10^-3 рад

1 айналым (айн) =2 π рад

1 ар=100 м²

1 гектар (га) = 10⁴ м²

1 литр (л) = 1,000028 • 10^-3 м³

1 дина (дин) = 10 ^-5 Н

1 килограмм-күш (кГ) =9,81 Н

1 тонна-күш (Г)=9,8·10³ Н

1 дин/см²=9,8 Н/м²

1 кГ/м²=9,81 Н/м²

1 миллиметр сынап бағанасы (мм сын. бағ.) = = 133,0 Н/м²

1 миллиметр су бағанасы (мм су. бағ.)=9,81 Н/м²

1 техникалық атмосфера (атм) = \ кГ/см²=0,981 • 10⁵ Н/м²

1 физикалық атмосфера (атм) = 1,013· 10⁵ Н/м² («физикалық атмосфераның» жүйеден тыс бірлігі ГОСТ 7664-61 -де жоқ)

1 эрг =10 ^-7 Дж

1 кГДж=9,81 Дж

1 Ватт-сағат (Вm • caғ) =3,6· 10³ Дж

1 электрон-вольт (1 эв) = 1,6 • 10^-19 Дж

1 калория (кал) =4,19 Дж

1 килокалория (1 ккал) =4,19 • 10³ Дж

1 физикалық литр-атмосфера (л • атм) = = 1,01 • 10² Дж

1 техникалык литр-атмосфера (л· атм)=98,1 Дж

1 эрг /сек =1 0 ^-7 Вт

1 килограмм-күш метр секундқа (кГм/сек) = 9,81 Вт

1 ат күші (а. к.) =75 кГм/сек=735 Вт

1 пуаз (пз)=0,1 Н·сек/м²=0,1 кг/м • сек

1 стокс (ст) = 10^-4 м²/сек