Jıl qayırıw Saylanba diktantı

Túrk qaǵanlarınan biri ózinen bir neshe jıl ilgeride ótken urıstı tallap úyrenbekshi bolıptı. Sol másele boyınsha xan xalqı menen keńesip, jıynalısta: “Biz tariyxtı anıqlaǵanda qátelessek, biziń urpaqlarımız da solay qátelesedi. Sonlıqtan biz endi hár bir jılǵa bir at qoyayıq, bizden keyingi jıl qayırıw jıllardıń aynalası menen esaplansın”, depti.

Usı maqsette xan wázirleri menen ańǵa shıǵadi da barlıq haywanlardı Nil dáryasına qaray quwıwdı buyırǵan. Bul aǵısı qattı, úlken dárya. Adamlar ań awlap haywanlardı Nil dáryasına qaray aydaydı. Barlıq haywanlar sekirgen. Solardan on ekisi suwdan júzip ótedi. Sóytip on eki jılda sol on eki haywannıń atı berilgen.

Suwdan eń aldı menen tıshqan júzip ótken. Sol ushın jıl bası sonıń atı menen atalıp “Tishqan jılı” dep atalǵan. (112 sóz)

Balıqlar qalay qıslaydı Saylanba diktantı

Ayaz háwizlerdiń, dáryalardıń, kóllerdiń betin qalıń muz benen japtı. Tek úkilerdiń oyıqlarında ǵana tınısh, móldir suw kórinedi. Suw arqalı kúnniń nurı da ótpeydi, qum da jarqırap jatpaydı, dáryanıń betindegi shalań ósimliklerde joq.

Dáryanıń túbindegi balıqlar tırp etpey turıptı. Olar úlken toparı menen barlıǵı basların bir jaqqa qaratıp tur. Qalashların da quyrıqların da qıymıldatpaydı. Tek saǵaqları ǵana azlap bir kóterilip bir túsip turıptı. Olar dem alıp, dem shıǵarıp atır. Gúz baslanıwı menen-aq balıqlar toparǵa jıynalıp, qıstı ótkeriw ushın orın tańlay basladı. Ilaqa tereń shuqırda tırp etpesten jatadı. Jalpaq keń tıran aq shabaqlar da tereńge túsip, dáryanıń túbine jatıp aladı. Olar jarıp taslaǵan otınday dizilisip jatadı. Sazan uyıqlı, balshıqlı orındı saylaydı. Shaqqan ala buǵa taslardı hám dáryanıń tubine shókken, shiriy baslaǵan aǵashlardı izleydi. (120 sóz). (D. Karpova).

Ullı mámleketlik isker, alım hám shayır Dóretiwshilik diktantı

Zahriddin Muhammed Babur-ózbek mádeniy tariyxınıń maqtanıshı, ataqlı mámleketlik isker, sárkarda, alım, shayır.

Ol óz xalqın, úlkesin sırtqı dushpanlardan qorǵawǵa, olardı biriktiriwge, at salısqan adam. Sebebi, ol ózi tuwılǵan Ándijandı jeti mártebe qoldan berip, jeti mártebe qolǵa kirgizgen. Onıń Samarqand, Tashkent ushın alıp barǵan sawashları da tap sonday. Buǵan eń baslı sebep-onıń Temurıylardıń eń sońǵ áwladlarınan bolǵanlıǵ edi. Bul arada Shaybanıyxan úlken kúsh toplap keledi de Orta Aziya qalaların tas-talqan etip jiberedi. Babur bul waqıtta Ándijan taxtına otırǵan menen de 12 jasar bala edi. Solay bolsa da ol taxtqa otıradı. Baburdıń dáslepki sawashları óz aǵayinleri arasında boldı. Samarqand hákimi Sultan Axmed Baburdıń jaslıǵnan paydalanıp, Ándijandı basıp almaqshı bolǵan edi. Babur bul hújimdi de mártlik penen qaytaradi. (120 sóz) (“Erkin Qaraqalpaqstan” gazetası)

Jiyren túege bas qayǵı Erkin diktantı Almasıq sózlerdi tabıw

Awıl adamlarınıń mánet-qayǵıları, urıs zardabı. Kem-kem ózin tanıtıp baspalatıp baratır. Bala-shaǵa betin sıpırıwǵa waqtı joq. Suwıq, ashpız degendi awzına almaydı. Mınaw úlkeniniń jumısı, minaw kishkeneniń jumısı deytuǵını burın eken házir ayırmaydı. Qolınan kelmeydi degendi tiline bassa ne deyseń halınıń barınsha qıymıldaydı. Kishemler bolsa sabılıp qas qarayǵanda úyge zorǵa keledi. Jaǵdaylar burınǵıday emes, kúnde birew ketip atırǵan. Úylerdiń arası ásten bosap atır. Sonıń arasında urıstıń áńgimesi de aytılıp atadı. Kimdi kórseń sol qıyın boldı-aw bala, bul nálet bolǵır fashist eń bolmasa biziń balalar barǵan soń keyin qaytama desek, kem-kem basıp kiyatırǵan bále ǵoy,-dep qıynaldı. Kimniń balası ketken, kimniń balası endi ketedi. Hámme sonı qayǵıradı. Áytewir qarap otırǵan adam joq. Bári de jawǵa qarsı gúresip, qolınan kelgen talaptıń basında. Meniń talabım-Jiyrenge qaraw. (122 sóz). (G. Esemuratova “Jiyren” povesti).