Jolbarıstıń balasın ólimnen qutqardım

(Gúrriń)

Saylanba diktantı

Mergenshiliktiń waqtı bolǵansha qawın-qámek egip turayın dep Ámiwdáryanıń qayırına qawın ekkenmen. Qawınnıń basında keyipli ılashıqta bar. Kúnde sol jerde qonaman. Qawınım da pisip atır. Qawın pisiktegi úlken jaw- shoshqa. Olar qawın atızdıń ishine kirse, pálektiń astan-kesteńin shıǵarǵanı bılay tursın, qawınniń barlıq túynegin de jaradı. Men kúni menen qarımǵa túsip alıp, jasırınıp jataman da, qorıq qorıyman.

Bir kúni yarım aqshamnan awǵan waqıtları bir topar padalılar kúnbatar betten kelip atızǵa tústi. Jańa atajaq bolıp gózlegenimde padalılar ózinen- ózi basqı tawıp, kelgen jaǵına qaray tım-tıraqay qashtı. Men bul awhalǵa hayran qaldım. Meni sezdi dewge men jatqan jerimnen sılt etip qozǵalmadım. Serlep tum-tusıma qaradım. Ay súttey jarıq. Elp etken samal da joq. Tınısh aqqan Ámiwdáryanıń suwı, onıń arjaǵındaǵı terekler qarawıtıp kórinip tur edi. Arqada bir shaqırımday jerde jiydeli toǵay anıq kórinedi.

Solay da shoshqalar úrikkendey jan-jaǵımda heshkim kórinbedi. Men ornımnan turıp ılashıǵıma bet bursam, ılashıqtan bir jolbarıs shıǵıp kiyatır. Ol meniń izim menen maǵan qarap kiyatır eken. (153 sóz) (Á. Shamuratov)

Shınqobız

(Gúrriń)

Saylanba diktantı

Kempir apamnıń kóziniń qarashıǵınday etip qásterlep saqlap júrgen shınqobızı bar edi. Hár dayım onı shertkende ájim basqan júzlerinen kúlki oynap, ráhátlenip qaladı. Qońsımızdıń balaları úyge kelip, shınqobızdı kórset dep talay jalınǵanı bar. Onı balalarǵa kórsetiw túwe kempir apam ózime de bir ret uslatqan joq. Bir saparı men joqta qarındasım Sánemge shınqobızdı qalay shertiwdi úyretip atırǵanın bayqap qaldım.

Azanda kempir apam menen Sánem ekewi qaladaǵı qız apamnıń úyine qıdırıp ketti. Shınqobızdı alıp shertiwdiń bir qolay paytı tústi, dep quwandım. Qarasam, kempir apam onı tórgi jaydaǵı sandıqqa salıp, awzın qulıplap, giltin apama berip ketipti. Endi sandıqtı ashıwdıń jolın ári oylandım, beri oylandım. Hesh ilajın taba almadım. Aqırında apamnıń kóziniń tasasın alıp, jeńsiziniń qaltasınan úlken qara qulptıń giltin urlap aldım. Apam qońsımız Aysara sheshemniń úyine elewishke ketkenine quwanıshımnıń shegi joq. Shınqobızdıń turatuǵın ornın eki bastan bilemen. Sandıqtı ashtım da, shúberekke muqıyatlap orap qoyǵan shınqobızdı alıp sırtqa shıǵa bergenim, apam da kelip qalǵan eken. Biraq meniń urlıǵımdı bayqamadı. (155 sóz) (Ó. Sarsenbaev)

Qarlıǵash haqqında ápsana hám haqıyqatlıq Dóretiwshilik diktantı

Bar ekende, joq eken, burıńǵı ótken zamanda pútkil tiri maqluqlardıń patshası, awzınan ot shashıp turǵan bir aydarha jılan bolǵan eken. Bir kúni ol óziniń tıńshı jálladı bolǵan qara hárrege: Barlıq haywanlardıń ishinde qaysısınıń góshi mazalı bilip kel,- depti.

Hárre júdá kóp haywanlardı shaqırıp kóripti. Oǵan hámmesinen de adamnıń góshi mazalı bolıp sezilipti. Qara hárre bul xabardı tezirek jetkeriw nietinde baratırǵanında jolda qarlıǵashqa duslasıptı da insannıń góshiniń dáminiń bar ekenin aytıptı. Qarlıǵash buǵan isenińkiremegen túr bildirip tilin shıǵarıwdı ótinish etipti. Hárre tilin shıǵarıwdan-aq qarlıǵash onıń tiliniń ushın shoqıp julıp alıptı.

Tez arada jılannıń xızmetin bárjay etken hárre óz pikirin ayta almay, túsiniksiz ızılday beripti. Sol zamatta bul jerge qarlıǵash jetip kelipti de “hárre hámmesinen de qurbaqanıń góshi mazalı ekenin aytpaqshı” depti.

Sol-sol eken jılannıń jemtegi qurbaqa bolǵan eken. Biraq sońınan jılan qarlıǵashtıń ótirik aytıp aldaǵanın bilip qoyıptı. Sonıń ushın da ol qarlıǵashtıń palapanlarına ósh bolıptı. Biyshara qarlıǵash bolsa adamlardan járdem kútip, olardıń jayınıń ishine haywanına uya salatuǵın bolǵan eken.(160 sóz) (N. Raxmatov)