7. “Дзянніца” – першая савецкая газета на беларускай мове.

Газета «Дзянница» адыграла значную ролю у фармираванни дэмакратычнай свядомасци беларускага народа. У даступнай форме яна растлумачвала чытачам мэты i задачы авецкай улады, неабходнасць абароны рэвалюцыi, даказвала

непазбежнасць перамогi над iнтэрвенцыяй. Несумненна, што высокi аутарытэт газеты сярод чытачоу у першую чаргу стварау яе рэдактар, шсьменнж i публiцыст Змiцер Жылунович (Ц. Гартны). У цяжкiх умовах ён змог арганизаваць першую паслярэвалюцыйную газету на беларускай мове. Здзиуляла працаздольнасць гэтага чалавека. Асобныя нумары «Дзянницы» утрымливали па два-тры i болей яго артыкулау. 23 сакавика 1918г. 3. Жылунович надрукавау артыкулы «Партызан-ская вайна у Беларуси», «3 першых дзён рэвалюцыи», «3 Минску прыходзяць вестки», вершы «Землякопам Рэвалюцыи» i «Я люб лю». Рэдакцыя Дзяннніцы» разам са «Звездой» заклад вала асновы беларускай савецкай крытыкі i сатыры у перыядычным друку. Пад рубрыкай «Фельетон» друкавалiся вершаваныя i празаiчныя фельетоны i апавяданнi, «героямi» якiх былi нямецкiя акупанты, памешчыкi i буржуазiя. Фельетон «Беларусы» прысвечаны мясцовым магнатам, якiя красамоунымі прамовамi i паклонамi сустрэлi у Мінску нямецкiх захопнікау. Аутар з'едлiва i вобразна выкрывае

згоднікам i здраднікам, якiя разам з хлебам-соллю паднеслi кайзерауцам на продаж рабочых i сялян Беларусi. У фельетоне «Начальнiкi не паладзiлi» газета наказала чытачам, якая грызня за партфелi iдзе сярод «мiністрау»

Рады БНР. Яны былi гатовы поузаць на каленях перад нямецкімi генераламi, кааб уцерціся да iх у давер, а разам i атрымаць абарону сваіх «дзяржауных спрау». Журналiсты «Дзянніцы» далi слова кожнаму «мінiстру» у фельетоне «Чортава гульбiшча Беларускай рады», дзе яны прызнаюц-ца, як прадаюць інтарэсы народнай рэвалюцьп германскаму iмперыялізму. Актуальнасць тэматыкi, публiцыстычнасць матэрыялау, шырыня палiтычных поглядау рэдакцыi i яе высокi прафесiйны узровень зрабiлi газету «Дзянніца»

адным з адметных выданняу перыяду Грамадзянскай вайны. Акрамя Ц. Гартнага у ей друка валiся творы М. Дзяркача, М. Гарэцкага, Я. Коласа, што несумненна садзейнічала поспеху выдання. У кароткай гiсторыi газеты праявiлiся лепшыя традыцыі дэмакратычнай беларускай журналiстыкi. Яе iдэi аб адраджэнні беларускага народа, стварэннi нацыянальнай дзяржавы былi прадоужаны i атрымалi далейшае развiццё у беларускiм савецкім друку у час нямецкай акупацыi актывiзавалi сваю дзейнасць мясцовыя буржуазiя, меншавiкi, эсэры i іншыя партыi. Пад крылом нямецкіх захопнікау, за шырмай свабоды i незалежнасцi у гарадах рэспублiкi сталi узнікаць выданнi «незалежнай», «свабоднай» дума на самай справе - газеты, у якiх апаненты савецкай улады віталі германскiх захопнікау, пераконвалi чытачоу, што кайзерауская Германія з'яуляецца выратавальніцай беларускага народа: расстрэлы, пажары, руйнаванне гарадоу i сёл ставілі у віну бальшавiкам.

8. Пытанні развіцця народнай адукацыі, навукі, культуры на старонках дуку ў гады даваенных пяцігодак. (немного из 4 и 10 вопросов)

Развівалася далей і белар. нац. культура. Імены: Я. Купалы, Я. Колаа, К. Чорнага А. Куляшова і інш. Прадстаўнікоў белар.творчай інтэлігенцыі сталі шырока вядомымі. У чэрвені 1940 г. у Маскве прайшла Першая дэкада бел.мастацтва і літ-ры. Задоўга да дэкады пачалося асвятленне падрыхтоўкі да яе на старонках газет “Звязда”, “Советская Белорусіія”. Газеты друкавалі рэцэнзіі на новыя спектаклі ў драматчыных і оперных тэатрах, пісалі пра новыя раоты белар. кампазіт., выканаўцаў, скульптараў, мастаўкоў, пра юбілеі А. Астроўскага, В. Караленкі, Д.Пісарава, І.Тургенвеа і інш.рус.пісьмен.

У “Звязде”, “Советск.Белорусс.” выступалі М. Клімковіч, П. Глебка, М. Калачынскі, С. Дзяргай, П. Броўка, М. Паслядовіч, Ф. Шынклер, К. Крапіва, К. Чорны, М. Лынькоў, Э. Самуйленак. Але трэба сказкаць, што сустрычы чытачоў з пісьменнікамі былі не вельмі частымі, а творы, што друкаваліся былі іншы раз не лепшымі. У “Звяздзе” з рэцэнзіямі на новыя творы бел.пісьм. часта выступаў М. Кліомковіч. У газеце перажаваюць вельмі сухія, напісаныя казеннай моваю артыкулы і заметкі.

Няма ўдумлівага падыходу: ці захвальваюць, ці “кладуць на лапаткі”. Мала аб драматургіі і тэатры”.

18 чэрвеня 1940 г. у“Звяздзе” з артыкулам “Да вынікаў дэкады” выступіў намеснік старшыні камітэта па спрапвах мастацтваў пры СНК БССР А. Саладоўнікаў. Ен расказаў, як маскоўскімі гладачамі былі ўспрынячты работы опернага тэатра-оперы Я. Цікоцкага “Міхась Падгорны”, А. Туранкова “Кветка шчасця”, А. Багатырова “У Пушчах Палесся”.