XX вопрос

Особенности политического и соцального развития Западной Европы и США во второй половине XIX в.

Дзяржауна-прававая систэма.

У гэты перыяд працягваецца дэмакрацизацыя палитычных систэм и замацоуваюцца асноуныя формы бкржуазнай дзяржавы: канстуцыйная манария, прэзидэнцкая рэспублика, парламенцкая рэспублика.

У класичным выглядзе як кастуцыйная парламенцкая манархия выступала Великабрытания. Вышэйшым заканадаучым органам з’яуляуся парламент з дзвух палат—палаты абшчын и палаты лордау. У гэты час даминируючае становишча на английскай палитычнай арэне займали партыи кансерватарау и либералау.

Прэзидэнцкая рэспублика найбольш яскрава здзейснилася у ЗША. Вышэйшым заканадаучым органам быу двухпалатны кангрэс. Выканаучую уладу узначальвау прэзидэнт. Цэнтральными выканаучыми органами стали дэпартаменты, якия пазней были пераименаваны у министэрствы.

Парламенцкая рэспублика добра адлюстроуваецца на прыкладзе Францыи. Заканадаучая улада належала парламенту, яки складауся з дзвух палат: сената и палаты дэпутатау. Яны магли аб’ядноувацца и сумесна вырашаць нейкия пытанни, у гэтым выпадку Яны атрымойвали назву «Нацыянальны сход». Выканаучая улада належала прэзидэнту и министрам. Прэзидэнт киравау бягучай унутранай и знешняй палитыкай, прызначау министрау.

Свае развицце працягвала и партыйная систэма. Пачынаюць фармиравацца и набываць уплывовасць сацыялистычныя партыи, якия бачыли сваей мэтай барацьбу супраць капитализму и усталаяванне сацыялизму, а у будучым и камунизму. Працягвали свае иснаванне кансерватыуныя партыи. Новай силай у палитычным жыцци становяцца нацыяналистычныя партыи, якия набываюць моц у краинах, што не мели сэверэнитэту ци имкнулися да пераадолення раздробленасци.

Таким чынам, менавита у другой палове 19 ст адбываецца фармираванне дзяржауна-прававых инстытутау буржуазнага грамадства и станауленне прававой дзяржавы.

Усе больш актуальным становицца нацыянальнае пытанне. Патрабаванни правоу на нацыянальнае самавызначэнне, на фоне распаусюджвання адукацыи и як вынику цикавасци да гистарычнай спадчыны, выливаюцца у афармленне нацыяналистычных рухау и станауленне новых нацыянальных дзяржау.

Нацыянальнае аб’яднанне Италии.

У руху за аб’яднанне краины выдзелилися дзве плыни: рэвалюцыйна-дэмакратычная на чале з Гарыбальдзи и памяркоуная на чале з прэм’ер министрам Сардзинии Кавурам. Для Сардзинии вельми удалым быу удзел у Крымскай вайне на баку антырасийскай каалицыи, бог эта дало знешнепалитычную падтрымку яе аб’яднаучым планам. У 1860 гарыбальдзийцы захапили Сицылию. У вынику кампрамису у 1861 было абвешчана Итальянскае Каралеуства. Для канчатковага аб’яднання не хапала Венецыянскай и папскай вобласцей. Удзел Италии у аустра-прускай вайне и паражэнне Аустрыи пазволили атрымаць Венецыю. Паражэнне Францыи у франка-прускай вайне адзывала гарантуючыя незалежнасць Папскай вобласци войски и Рым далучыли да Италии.

Абвяшчэнне Германскай имперыи.

У Германии таксама было узнята пытанне аб нацыянальным аб’яднанни. Складанай заставалася праблема лидэра, бо на гэту роль прэтэндавали Пруссия и Аустрыя. Хутка стала видавочна, што ролю аб’яднальника замацоувае за сабой пруская дынастыя. На пасаду кирауника прускага урода быу прызначаны Ота фон Бисмарк у 1862, яки распачау аб’яднанне Германии «жалезам и крывей». 23 жниуня 1866 памид Прусияй и Аустрыяй падписаны Пражски мир, паводле якога Пруссия атрымала Ганновер, Фракфурт, Гессен, Нассау. З нямецких зямель на поунач ад раки Майн утварыуся Пауночнагермански саюз, да удзелу у яким Аустрыя не дапускалася, таким чынам быу разбураны Аустар-пруски дуализм. И у цэнтры еуропы усталявалася федэратыуная дзяржава. Гэта стварала сур”езную небяспеку для Францыи, боям и без таго напаткау палитычны крызис. У гэтых умовах Францыя пачынае вайну супраць Пруссии. Амаль сразу Яна набывае для Францыи трагичны характар. У 1870 у Парыжы абвешчана Рэспублика Францыя. У гэтым жа годзе пасля доугих перагаворау з паудневагерманскими урадами была дасягнута дамова ад злицци з пауночнагерманским саюзам. И у 1871 пруски кароль Вильгельм 1 быу абвешчаны германским императарам. З Францыяй быу падписаны вельми цяжки для яе мир. Германия атрымоувала Эльзас, Латарынгию и 5 млрд франкау кантрыбуцыи.

Грамадзянская вайна у ЗША.

У сярэдзине 19 ст у ЗША суиснавали дзве розныя эканамичныя систэмы: Буржазная Поунач, у якой хутка развивалися капиталистычныя адносины и фармиравалася фермерства, и рабауладальницки Поудзень. Плантатары, якия валодали 4 млн неграу, вяли гаспадарку интэнсиуными метадами, што патрабавала новых зямель, таму яны имкнулися да распаусюджвання рабства на поунач, Але на гэтыя ж земли прэтэндавали таксама и пауночныя фермеры. Плантатары экспартавали и импартавали тавары у Еуропу. У вынику поунач страчвала рынак збыту и крыницу сыравины. Рух за адмену рабства абвастрыуся са стварэннем Рэспубликанскай партыи. У 1860 прадстауником Рэспубликанцау быу абраны Линкольн. У адказ на гэта паудневыя штаты абвясцили неабароненасць сваих интарэсау, выйшли з ЗША и утварыи Канфедэрацыю, у якую вайшли 13 з 34 штатау. Пачалася грамадзянская вайна (1861-1865). Спачатку урад Линкольна не ставиу радыкальных мэт, а дамагауся выкання закону, бо ен не дазваляе выхад штата уз ЗША, аднак ваенныя няудачы вымусили урад усе больш рэдакализаваць свае патрабаванни. У 1862 быу выдадзены закон, што кожны грамадзянин старэй за 21 год и яки не ваявау супраць феадальных войскау атрымоувау 65 га зямли пасля выплаты 10 далярау. У 1863 абвешчана воля усим рабам. У 1864 Войски поуначы варвалися на поудзень, што выкликала паустанни неграу. У 1865 была занята сталица Канфедэрацыи и галоунакамандучы армий Поудня генерал Ли вымушаны быу капитулираваць.