УМК1 050420 ИГ2
.pdf
10.9 - сурет
Перспективада шеңберді тең бөліктерге қалай бөледі
6.Тор тəсілімен перспективаны салудың ретін айтыңыз.
7.Зат жазықтығында орналасқан өзара қиылысатын екі түзудің арасындағы бұрыштың натурал шамасын қалай анықтайды?
11-дəріс. Перспективада беттерді салу. Перспективада айналу бетін салу.
Перспективада сызықтық беттерді салу.
Егер шардың центрі бас сəуледе орналасса, оның кескіні шеңбер болады. Басқа жағдайдың бəрінде шар кескіні эллипс болады. Шардың центрі бас нүктеден алыстаған сайын эллипс осьтерінің айырмашылығы өсе береді, бірақ одан кескіннің шынайылығы бұзылмайды.
Айналу бетінің нұсқасын параллельдер тəсілімен салуға болады. Ортогональ проекцияларда бірнеше параллельдер салынады. Нұсқаның қисықтығы үлкен
болған |
бөлігінде |
параллельдер |
көбірек |
. салынадыПараллельдердің |
перспективтік кескіндерін осі бір шеңберлерді салу тəсілімен салады. Табылған |
||||
қисықтарға құрсаулап жанама сызық жүргізеді. Бұл жерде ескере кету керек, |
||||
ортогональ |
нұсқадағы |
ең жоғарғы |
нүкте перспективада нұсқаның ішінде |
|
орналасуы мүмкін. Сызықтық беттердің перспективасын салу үшін оның жасаушыларының қаңқасын салу керек.
Негізгі əдебиеттер: 1 нег.[238-245]
Қосымша əдебиеттер: 4 қос.[238-245], 5 қос.[231-238]
Бақылау сұрақтары:
43
1. Параллель жазықтықтарда орналасқан осі бір шеңберл перспективаларын салудың қандай тəсілдерін білесіз?
2.Айналу бетінің перспективасы қалай салынады?
3.Перспективада шеңберді тең бөліктерге қалай бөледі?
12-дəріс. Перспективаны салу тəсілдері. Кешенді сызба арқылы
перспективаны салудың жалпы принциптері. Сəулетшілер тəсілі.
Дəріс конспекті.
Сəулетшілер тəсілі.
Сəулетшілер тəжірибесінде бұл тəсіл кеңінен қолданылады. Бұл тəсілде
нысанның негізгі |
бағыттардағы түзулердің бір |
немесе екі |
тоғысу |
нүктелерін |
|
жəне пландағы |
проекциялаушы сəулелерді– перспектива |
вертикальдарын |
|||
пайдаланады. Бұл |
вертикальдарда |
планда |
проекциялаушы |
сəулелермен |
|
анықталатын нүктелер салынады.
Биіктіктер тоғысу нүктелерінің көмегімен анықталады, бұл жерде нысанның қырлары суретпен беттескенше жылжытылады(12.1-сурет). Перспективаны екі тоғысу нүктелерімен салу. Көру бұрышының тиімді шамасы 28-30°.
Перспективаны бір тоғысу нүктесімен салу (12.2-сурет).
Тиімді көру бұрышы 28-30°
12.1 - сурет
44
Перспектива екі есе үлкейтілген
12.2 - сурет
45
Негізгі əдебиеттер: 1 нег.[245-256]
Қосымша əдебиеттер: 4 қос.[245-256], 5 қос.[238-254], 9 қос.[244-258]
Бақылау сұрақтары:
1.Ғимараттың планы мен фасадына қарап көру бұрышының шамасын қалай анықтайды?
2.Көру бұрышының тиімді шамасы неге тең жəне ол неге шектеулі?
3.Бір тоғысу нүктесін пайдаланып, сəулетшілер тəсілімен перспективаны салу ерекшелігі неде?
13-дəріс. Перспективада көлеңкелерді салу. Нүктенің, түзудің жəне
жазықтықтың көлеңкелерін салу. Жарық сəулесін беру тəсілдері.
Перспективада көрнекілікті арттыру мақсатында жарық сəулелері өзара параллель болғандағы көлеңкелер салынады. Жарық сəулелерінің бағыты нысанның композициясын мейлінше жақсы анықтайтындай етіп таңдалады. Сəуленің екінші проекциясы сурет табанына параллель болады (13.1-сурет).
13.1 - сурет
Жарық көзі ретінде күнді алуға болады. Ол көру нүктесінің алдында (13.2,а - сурет) немесе артында (13.2, б - сурет) болуы мүмкін.
13.3– суретте призма бетінің үстіңгі жағы зат жазықтығына параллель, сондықтан ондағы АВ тік түзуінің көлеңкесі зат жазықтығындағы көлеңкесіне параллель болады.
13.4– суретте АВ тік түзуінің көпжаққа түскен көлеңкесін табу үшін сəулелік қималар тəсілін қолданылған, өйткені көпжақтың үстіңгі жағы зат жазықтығына параллель емес.
46
13.5 – суретте жарық сəулелері сурет жазықтығына параллель болып берілген.
Негізгі əдебиеттер: 1 нег.[212-216]
Қосымша əдебиеттер: 4 қос.[265-272], 5 қос.[270-278], 9 қос.[347-354]
13.2 - сурет
13.3 - сурет
47
13.4 - сурет
13.5 - сурет
Бақылау сұрақтары:
1.Перспективада айналу беттерінің көлеңкесін салу ретін айтыңыз?
2.Нүктелі (күн) жарық көзінің екінші проекциясы қай жерде орналасады?
3.Перспективада көлеңкелерді салу үшін жарық сəулелерінің бағытын қалай анықтайды?
48
14-дəріс. Интерьер перспективасы. Көру нүктесі бұрышын таңдау.
Фронталь жəне бұрыштық перспектива. Интерьерді көру шарттары.
1. Интерьер перспективасын салғанда көру нүктесін бөлменің ішінде таңдап, көру бұрышын 28-30° етіп алған тиімсіз, өйткені ол бөлмені толық көруге мүмкіндік бермейді. Сондықтан, көру нүктесін бөлмеден тыс алады, жəне көру бұрышын 60°-қа дейін көбейтуге болады. Көру бұрышын осылай таңдағанда перспективтік ауытқулар білінбейді(14.1-сурет). Көру нүктесі жағындағы
қабырғаны шартты түрде алып тастайды. |
|
|
|
|||
2. |
Сурет жазықтығын таңдау. |
|
|
|
||
Бөлменің |
планы мен сурет |
жазықтығының |
орналасуына байланысты |
|||
интерьер перспективалары екі түрлі болады: |
|
|
||||
а) фронталь перспектива – сурет жазықтығы планда тік бұрышты бөлменің |
||||||
қабырғасымен беттеседі немесе оған параллель болады (14.2-сурет); |
||||||
б) |
бұрыштық |
перспектива – сурет |
жазықтығы |
бөлме |
қабырғаларының |
|
ешқайсысына параллель болмайды (14.3-сурет). |
|
|
||||
3. |
Көру нүктесін таңдау. |
|
|
|
||
Көру нүктесі О горизонталь шамасы60°-қа |
тең |
көру бұрышымен |
||||
анықталады. (14.4-сурет): |
|
|
|
|||
1. |
Г К Ì AB ® AK = BK |
|
|
|
||
2. |
Г a É K ® a ^AB |
|
|
|
||
3. |
Г b É B(A) ® Ð b = 30°. |
|
|
|
||
4. |
Г T = b Ç a |
|
|
|
|
|
|
~ |
~ |
É А жəне В |
|
|
|
5. Г m , Т ® m |
|
|
|
|||
6. |
Г V Ì h ® ( V – АВ –ның ортаңғы үштен бір бөлігінде) |
|
||||
7. |
Г с É V ® c ^ h |
|
|
|
||
8. |
|
~ |
|
|
|
|
Г O = c Ç m |
|
|
|
|
||
Бөлменің
планы
14.1 - сурет |
|
14.2 - сурет |
|
14.3 - сурет |
|
|
|
|
|
49
Мұндай |
салулар О |
~ |
шеңберінің бойымен |
|
қозғалтып |
отырып, |
||
нүктесінm |
|
|||||||
кескіннің ауытқулығын азайту мақсатында перспективаны өзгертуге мүмкіндік |
||||||||
береді. Егер |
OV бас |
сəулесі қабырғаның бірінің |
жазықтығымен |
беттессе, |
||||
кескінде екі-ақ қабырға көрінеді, ол бөлме туралы көру ақпаратын кемітеді. Бұл |
||||||||
жерде қабырғалардың еденмен жəне төбемен қиылысу сызықтарының тоғысу |
||||||||
нүктелері раманың бүйір қабырғаларында оналасады (14.5,б-сурет). |
|
|
||||||
|
|
|
Егер V(V*) нүктесі А жəне В |
|||||
|
|
|
нүктелерімен |
|
|
анықталатын |
||
|
|
|
шекарадан тыс орналасса, онда |
|||||
|
|
|
бөлме кескінінің бір бөлігі бір |
|||||
|
|
|
қабырғамен |
жабылып |
қалады, |
|||
|
|
|
бұл |
жағдайда |
|
қабырғаны |
||
|
|
|
шартты түрде алып тастау керек |
|||||
|
|
|
(14.5-сурет). |
|
|
|
|
|
|
|
|
Егер |
бөлме |
планда дөңгелек |
|||
|
|
|
болса |
|
|
жəне |
|
|
|
|
|
жазықтығының |
қажетті |
орны |
|||
|
|
|
тағайындалса, |
|
бас |
|
сəулені |
|
|
|
|
бөлменің |
геометриялық |
центрі |
|||
|
|
|
арқылы жүргізіледі. О нүктесін |
|||||
|
|
|
бас сəуленің жəне шеңбердің А |
|||||
|
|
|
немесе |
|
|
В |
|
нүктелерінд |
|
|
|
жүргізілген |
|
|
|
жанаманың |
|
|
|
|
қиылысында |
|
табады (14.7- |
|||
|
|
|
сурет). j бұрышы шамамен60- |
|||||
|
14.4 - сурет |
70° |
|
болады. |
Планның |
|||
|
фигурасын |
қабырғалары r-ға |
||||||
|
|
|
||||||
параллель перпендикуляр болатын сырттай сызылған квадрат көмегімен салған қолайлы.
Негізгі əдебиеттер: 1 нег.[212-216]
Қосымша əдебиеттер: 4 қос.[286-290], 5 қос.[255-261]
Бақылау сұрақтары:
1.Интерьер перспективасын салғанда көру бұрышы қандай болу керек?
2.Сурет жазықтығы қалай таңдалады?
3.Планда дөңгелек бөлме интерьерінің перспективасы қалай салынады?
50
14.5 - сурет |
|
14.6 - сурет |
|
|
|
|
|
|
14.7 - сурет
51
15-дəріс. Интерьерде көлеңкелерді салу.
Интерьердің перспективасында көрнекілікті жəне көлемдердің рельефтігін
15.1-сурет
арттыру мақсатында көлеңкелер салынады.
Интерьерде көлеңкелерді салу күрделі есеп болып келеді. Бұл біріншіден, жарық көзінің əр түрлі болуымен– кəдімгі күн жарығы, шашыраңқы жарық, жасанды нүктелік жарық көзі, екіншіден, бірнеше жəне формалары мен ораналасулары əртүрлі болып келетін жасанды жарық көздері көлеңкелердің контурларын дəл салудыедəуір қиындатады.
Жарық көзі əртүрлі болса да, көлеңкелерді салу бір ережемен орындалады. Жарық көзі нүктелік болуы мүмкін, мысалы, лампа. Жарық көзі өзінің перспективасымен жəне екінші проекциясымен берілуі керек. Жарық көзі көрушінің алдында немесе артында болуы мүмкін.
15.1 – суретте интерьердің фронтальді перспективасында көлеңкелерді салу көрсетілген. Жарық көзі төбедегі горизонталь жазықтығында жəне көрушінің алдында орналасқан.
52