- •Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
- •1 Пәннің оқу бағдарламасы – Syllabus
- •1.1Оқытушылар туралы мәліметтер:
- •1.2 Пән туралы мәліметтер
- •1.5 Пән туралы қысқаша мағлұмат
- •1.6 Тапсырмалардың тізімі мен түрлері және орындау графигі
- •1.7 Әдебиеттер тізімі
- •1.7.1 Негізгі әдебиеттер
- •1.7.2 Қосымша әдебиеттер
- •1.8 Білімді бақылау және бағалау
- •1 Модуль
- •2 Модуль
- •1.9 Курстың саясаты мен процедурасы
- •2 Негізгі таратылатын материалдар мазмұны
- •2.1 Курстың тақырыптық жоспары
- •2.2 Дәріс сабақтарының қысқартылған жазбалары
- •2 Дәріс. Білдектерге орнату қателіктері мен орнықтары. Орнықтарды таңдау. Өңдеу дәлдігіне әсер ететін факторлар
- •3 Дәріс. Материалдарды қысыммен өңдеу технологиясы өндірісінің технологиялық әдістерінің сипаттамасы. Машина құрылымының технологиялылығы.
- •4 Дәріс. Машина тетіктерін өңдеудің технологиялық үрдістерін жобалау. Құрастырудың технологиялық үрдістерін жобалау.
- •4.1 Сурет – Бәсеңдеткішті жинақтау сұлбасынан үзінді
- •5 Дәріс. Шағын сериялы өндіріс шарттарында ұсталық-қалыптау машиналарының ірі тетіктерін жасау кезінде қолданылатын жабдықтар мен әбзелдер.
- •5.1 Сурет – Білдек үстеліне біркелкі жүктеулерді қамтамасыз ету тәсілдері
- •5.2 Сурет – Көпмақсатты білдектер
- •5.3 Сурет – Көпмақсатты білдектерде бір орнатуда тұрқылы тетіктерді жасау кезінде қолданылатын технологиялық өтулердің сұлбасы
- •6 Дәріс. Тоқпақ тұғырларының құрылымдық ерекшеліктері. Тоқпақ тұғырларын жасау технологиясы.
- •6.2 Сурет – Бу-ауалы қалыптау тоқпағы
- •6.3 Сурет – Соғу тоқпағының тұғыры
- •6.4 Сурет – Тоқпақ тіреуін белгілеу нобайы
- •6.5 Сурет – Бағыттаушылардың және технологиялық ауданның
- •6.6 Сурет – Тіректердің жоғарғы және төменгі жазықтықтарын жонғылау
- •6.7 Сурет – Тіректің параллель жазықтықтарын стендте өңдеу
- •7 Дәріс. Тоқпақ цилиндрін, сотаның және поршынын жасау технологиясы.
- •7.1 Сурет - Цилиндр – поршень сұлбасы
- •7.2 Сурет – Поршень, поршень сақиналарымен
- •8.2 Сурет – Жабық типтегі баспақ тұғыры
- •8.3 Сурет – Өңдеу кезінде тұғырды орналастыру сұлбасы
- •8.1 Кесте – Пісірілген және құйылған тұғырларды жасаудың салыстырмалы мәндері.
- •8.5 Сурет – Эксцентрикті білік
- •9 Дәріс. Тегершіктерді, шкивтерді, тісті доңғалақтарды жасау.
- •9.1 Сурет – Тегершік және шкив
- •9.2 Сурет- Тісті доңғалақ
- •9.3 Сурет – Тісті доңғалақты бұрыштарға (угольниках) орнату
- •9.4 Сурет – Күпшегі бар конусты тісті доңғалақ
- •10 Дәріс. Түзілімдерді, механизімдерді және толығымен машинаны құрастыруға қойылатын талаптар.
- •10.1 Сурет – Құрастырудың ұйымдастыру түрлері
- •10.2 Сурет – Құрастырудың ұйымдастыру түрлері
- •11 Дәріс. Гидравликалық баспақтарды жасау технологиясы. Цилиндрлер мен тығынжылдарды жасау.
- •11.1 Сурет – Баспақ бағаналары
- •11.2 Сурет – Бағаналарды белгілеу сұлбасы
- •11.3 Сурет – Жұмыстық цилиндр
- •11.4 Сурет – Тығынжылдар құрылымы
- •12 Дәріс. Қалыптық әбзелді жасау технологиясы. Қалыпты жасау кезіндегі өңдеудің жалпы және арнайы әдістері.
- •12.1 Сурет – Пішінді сотанды өңдеу сұлбасы
- •12.2 Сурет – Июге арналған қалыптың сотанын жоңғылау сұлбасы
- •13 Дәріс. Қаңылтыр қалыптауға арналған қалыпты жасау технологиясы. Қалып жиынтығы. Нормаланған тетіктер.
- •13.1 Сурет – Қалып жиынтығы, бағанашықтардың артжағында орналасуымен
- •13.2 Сурет – Қалыптың төменгі тақтасы
- •13.3 Сурет – Қалыптаңдырылған жұмыстық тетіктер
- •13. 4 Сурет – Сотанды токарлық өңдеу
- •14 Дәріс. Ыссы көлемді қалыптау қалыптарын жасау технологиясы. Тоқпақ қалыптарын жасау. Қосиінді ыссықалыптау баспақтарының қалыптары.
- •14.1 Сурет – Тоқпақ қалыптары
- •14.2 Сурет - Құралған тоқпақ қалыбы
- •14.3 Сурет – қықб қалыбы
- •15 Дәріс. Ұталық-қалыптау машиналарын және қалыптарды жөндеу. Жөндеудің мақсаты мен міндеті. Машиналар мен қалыптарды жөндеудің технологиялық үрдісінің жалпы сұлбасы.
- •15.1 Кесте – Ұсталық-баспалау жабдығы үшін жұмыстық циклдың құрылымы
- •2.3 Студенттің оқытушы басшылығымен өзіндік жұмысы аясында сабақтың жоспары (соөж)
- •2.4 Студенттердің өзіндік жұмысы аясында сабақтың жоспары (сөж)
- •2.5 Өзіндік бақылауға тест сұрақтары
- •Курс бойынша емтихан сұрақтары
- •Глоссарий
- •5В073800 «Материалдарды қысыммен өңдеу технологиясы» мамандығына арналған «Жабдықтар мен әбзелдерді өндіру технологиясы» пәні бойынша
9.4 Сурет – Күпшегі бар конусты тісті доңғалақ
Конусты доңғалақтарды жасау үрдісінде және тісті қиып бітіргеннен кейін тісөлшегіштін көмегімен бақылайды. Ен үлкен диаметрі жағынан конусты бөлгендегі күйге сәйкескелетін хорда шеңбері бойынша тістің қалыңдығын, бұрышын және кординаттар бойынша тістің пішінін тексереді. Тістің бағытын бақылау үшін конусты білікмөлшерлегішті (екі мөлшерлегіш керек) қолданады. Оларды конусты бөлігімен тістердің ойымына қойып конусты қайралған төбелерінің сәйкестік дәрежесін анықтайды.
Тісті доңғалақты түйіс дағы бойынша соңғы бақылау үшін домалату білдектерін қолданады. Мұндай білдектерде диаметрі 1600 мм дейінгі доңғалақтарды орнатуға болады.
Бақылау сұрақтары:
1. Тегершік дайындамаларын алу тәсілдері?
2. Тегершіктер материалы?
3. Тісті доңғалақтың дайындамасын алу тәсілдері?
4. Тісті доңғалақтың дайындама материалы?
5. Конусты
6. Шыршатісті доңғалақтарды механикалық өңдеудің ерекшеліктері неде?
Ұсынылған әдебиеттер: Нег.2 [123-134]; қос. 4 [357-368].
10 Дәріс. Түзілімдерді, механизімдерді және толығымен машинаны құрастыруға қойылатын талаптар.
Құрастыру – Материалдарды қысыммен өңдеу технологиясыдың технологиялық үрдісінің соңғы кезені. Бұл кезеннін міндеті машинаның қажетті техникалық және пайдалану сипаттамаларын, өңдіріс жабдықтары мен еңбек шығындарының мүмкіндігінше төмен болуымен белгіленген мерзімде берілген машина санын жасауды қамтамасыз ету.
Машина құрастырудың бірізділігі негізінен оның құрылымымен анықталады, бірақта нақты технология мен оны ұйымдастыру түрі шығарылатын машина санына, сондай ақ осы өндірістін техникалық мүмкіндіктеріне де белгілі бір денгейде тәуелді болады.
Машинаны жасау кезіндегі құрастыру жұмыстарының еңбек сиымдылығы оларды жасаудың жалпы еңбек сиымдылығынын 25...35 % құрайды.
Машина құрастырудың технологиялық үрдістерін жасау кезінде бастапқы берілгендер болып машина сызбалары, оның негізгі сипаттамаларына техникалық талаптар және қолданылу міндетінің суреттемесі; жасалатын машиналардың саны, және де технологиялық үрдісті орындау ұсынылған өндіріс бөлімшесі, цех, зауыт туралы мәліметтер.
Машинаны құрастырудың технологиясын жасаудың жалпы принциптік бірізділігі келесідей: машинаның қолданылу міндеті және оның негізгі техника-қолдану сипаттамаларының сараптамасы; машина сызбаларын және оны жасауға қойылатын техникалық талаптарын оқу; машинаны және оның жекелеген құрастыру бірліктерін құрастырудың жалпы бірізділігін жасау; құрастырудың жалпы сұлбасын жасау және құрастыру жұмыстарының еңбексиымдылығын бағалау; машина құрастыруды ұйымдастыру түрін таңдау; машинаның және оның құрастыру бірліктерінің жалпы құрастыруға операциялар бойынша технологиялық үрдісті жобалау.
Құрастыру сұлбасы. Бұйым деп жасалатын кезкелген затты айтамыз. Машина, оның құрастыру бірлігі және жекелеген тетіктері бұйым болуы мүмкін. Құрастыру бірлігінің сипаттамалық ерекшелігі болып оның құрастырылуы жеке орындалу мүмкіндігі табылады. Құрастыру бірліктері әртүрлі күрделілікте болуы мүмкін. Қарапайымдары бірнеше тетіктен тұрады, біршама күрделілері – тетіктер және төменгі қатардағы құрастырулардан тұрады. Машинаны құрастыру сұлбасы оны жасауға технологиялық үрдістерді жасау үшін негіз болып табылады. Әдетте машинаның күрделі құрылымы үшін жалпы құрастыру сұлбасын, содан кейін өте ұсақ құрастыру бірліктерінің сұлбасын жасайды. Мұндай жағдайда құрастыру бірліктерінің технологиялық үрдісін құрастыру бірліктері мен механизімдердің жекелеген түрлерімен айналысатын бірнеше технологтар параллель жобалай алады, бұл технологияны жасау сапасын арттырады және өндірісті дайындауға кететін уақытты біршама қысқартады.
Құрастырудың ұйымдастыру түрін таңдау кезінде 10.1 сурет, шешуші фактор болып белгіленген уақытта жасалатын машина саны табылады.
Құрастыру
Ағымды емес
Стационарлы
Қозғалмалы
Ағымды
Стационарлы
Қозғалмалы
Құрастырылатың объектінің үздіксіз қозғалуымен
Құрастырылатың объектінің периодты қозғалуымен