Учебное пособие 1852
.pdfv x e Pdx , где Pdx - какая-нибудь первообразная. Очевид-
но, что v (x)0.
Подставляя найденное значение v (x) в уравнение (6.6),
получим |
e Pdx |
du |
Q(x) |
или |
du |
|
Q(x) |
, откуда |
|
dx |
dx |
e Pdx |
|||||||
|
|
|
|
|
|
u x e PdxQ x dx C .
Подставляя u и v в формулу (6.5), окончательно получим
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e PdxQ x dx C . |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y e Pdx |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Пример. Решить уравнение |
|
dy |
|
|
|
2 |
|
|
y (x 1)3 . |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx |
|
|
x 1 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
Решение. Пусть y=uv, тогда |
dy |
u |
dv |
|
v |
du |
. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
dx |
|
|
dx |
|
|
|
|
||||||
Подставляя выражение |
|
dy |
|
в исходное уравнение, получим |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dx |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
u |
dv |
v |
du |
|
|
|
2 |
|
uv (x 1)3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
dx |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
dv |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
v |
|
du |
(x 1) |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
u |
|
|
|
|
v |
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6.8) |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
dx |
|
x |
1 |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
Для определения v получим уравнение |
dv |
|
2 |
|
v 0 |
, т.е. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
x 1 |
|
|||||
|
dv |
|
2dx |
, откуда |
|
|
2 ln |
|
x 1 |
|
|
или |
v (x 1)2 . |
Подставляя |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
ln |
v |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v |
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
выражение функции v в уравнение (6.8), получаем для опреде-
ления u уравнение x 1 2 |
du |
(x 1)3 , или |
du |
|
(x 1) , |
||||||
dx |
dx |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
откуда u |
(x 1) |
2 |
C . Следовательно, общий интеграл задан- |
||||||||
|
|
||||||||||
2 |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
ного уравнения будет иметь вид |
y |
(x 1)4 |
|
C(x 1)2 . |
|||||||
2 |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
110 |
|
|
|
|
|
Пример. Найти частное решение дифференциального
уравнения |
y ytgx cos2 x , |
удовлетворяющее начальному ус- |
|||||||||||
ловию у(0) =1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Решение. Положим y=uv, тогда |
dy |
u |
dv |
v |
du |
. |
|||||||
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
dx |
|
dx |
|
dv |
|
|
du |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
|
vtgx |
v |
|
cos |
|
x . Определим v так, чтобы выра- |
||||||
|
|
|
|||||||||||
dx |
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
жение в скобках обратилось в нуль. Тогда dvdx vtgx , разделяя
переменные, |
получим |
dv |
|
sin x |
dx , интегрируя уравнение, |
||||||||||||
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v |
cos x |
||
найдем ln |
|
v |
|
ln |
|
cos x |
|
или v cos x |
|||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||
|
Для определения u имеем уравнение |
||||||||||||||||
|
du |
|
|
|
du |
|
|
u cos xdx sin x C . |
|||||||||
cos x |
|
cos2 |
x , |
|
cos x ; |
||||||||||||
dx |
dx |
Умножив u на v, получим общее решение y cos x(sin x c) .
Используя начальное условие у(0) =1, найдем 1= сos0 (sin0 +C), откуда С=1. Искомое частное решение будет иметь вид y cos x(sin x 1) .
6.1.4. Уравнения Бернулли
Уравнение (нелинейное) вида
dy |
P(x) y Q(x) y m , |
(6.9) |
|
dx |
|||
|
|
где m0, m1, называется уравнением Бернулли. Уравнение преобразуется в линейное подстановкой z x y1 m .
|
|
В результате уравнение |
(6.9) преобразуется к виду |
1 |
z P(x)z Q(x) , то есть |
к линейному относительно |
|
|
|
||
1 m |
|||
функции z(x) уравнению. |
|
||
111 |
|
Пример. Решить уравнение y xy x2 y 4 .
Решение. Поскольку данное уравнение является уравнением Бернулли, разделим правую и левую часть уравнения на
|
y 4 . Получим |
|
|
y |
|
|
|
1 |
|
|
|
x 2 . Введем замену |
z x y 3 , тогда |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
y 4 |
|
xy 3 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
z x 3y 4 y . |
Тогда |
|
|
|
|
|
z |
|
z |
|
x 2 |
- линейное уравнение. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
x |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Введем |
|
замену |
|
|
z |
= |
|
|
u |
|
(x) |
v |
(x), |
|
dz |
u |
dv |
|
v |
du |
. |
Тогда |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
dx |
|
|
|
dx |
|
|
|
||||||||
|
|
dv |
|
|
|
|
du |
|
|
|
|
3uv |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
du |
|
dv |
|
|
|
3v |
|
2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||
u |
|
|
|
|
|
|
v |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x |
|
. Отсюда v |
|
|
u |
|
|
|
|
|
3x |
|
; |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
dx |
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
dx |
|
|
|
x |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
dv |
|
|
3v |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dv |
|
|
3dx |
. |
|
Интегрируя |
|
уравнение, |
имеем |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dx |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
v |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
ln |
|
v |
|
|
3ln |
|
x |
|
|
или |
v x3 . Для определения u имеем уравнение |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x3 |
du |
|
3x2 |
|
|
|
|
|
|
|
или |
|
|
du |
|
3 . |
Тогда |
u 3ln |
|
x |
|
C |
|
и |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
z x x3 3ln |
|
x |
|
C . |
|
|
|
Сделав |
обратную |
замену, |
имеем |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
y |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x 3 |
|
ln |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Задачи для самостоятельного решения [6, №№ 39013906, 3913, 3914, 3934-3942, 3945, 3954-3958, 3965-3967].
112
Задачи для самостоятельного решения
В следующих уравнениях: 1) найти общие решения уравнений; 2) найти частные решения по начальному условию
y0 4 при x0 |
2. |
|
|
|
|
|
1. |
xy y 0. |
2. xy y 0. |
3. yy x 0. |
4. |
y y. |
|
|
Найти общие решения уравнений: |
|
|
|||
5. |
x2 y y 0. |
|
6. x xy y y xy 0. |
|
||
7. (1 y2 )dx (1 x2 )dy |
8. y xy 1 x2 y . |
|
|
|||
9. |
(xy 2 x)dx ( y x2 y)dy 0. |
10. 1 2y xdx (1 x2 )dy 0. |
||||
11. xy(1 x2 ) y 1 y 2 . |
12. e y (1 x2 )dy 2x(1 e y )dx 0. |
Найти частные решения уравнений, удовлетворяющие указанным начальным условиям:
13.2 y x y, y0 1 при x0 4.
14.y 2 y 1 ctg x, y0 1/ 2 при x0 / 4.
15.x2y y 2 0, y0 1 при x0 1.
16. (1 e x ) yy e x , y |
0 |
1 при x |
0 |
0. |
|
|
|
|
y 2 |
|
|
|
|
|
y0 1 при |
x0 e. |
|||
17. |
|
y ln x, |
|
||||||||
18. |
xy |
|
y |
, y |
|
1 при |
x |
|
e. |
||
|
|
0 |
0 |
||||||||
|
|
ln x |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
19.y tg x y 1, y0 1 при x0 / 2.
20.y sin x y ln y, y0 1 при x0 / 2.
21. |
(1 y2 )dx xydy 0, |
y |
0 |
1 |
при x |
0 |
2. |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
22. |
2 ydx dy, |
y0 1 при x0 |
0. |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
113 |
|
|
23. 2x 1 dy y 2dx 0, |
y |
0 |
1при x |
0 |
4. |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
Найти общие решения уравнений: |
||||||||||||||
24. y y e x . 25. y x y. |
26. y x2 y x2 . 27. xy y 3. |
||||||||||||||
28. |
xy y e x . |
29. |
y |
3y |
x. |
|
30. y 2xy 2xe x2 . |
||||||||
x |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
31. |
y |
1 2x |
y 1. |
|
|
|
|
|
32. |
y y cos x. |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
33. |
y cos x y sin x sin 2x. |
|
|
34. xy y ln x 1. |
|||||||||||
35. y |
2 y |
|
e x2 |
. |
|
|
|
|
|
36. y y tg x ctg x. |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
37. y y cos x sin 2x. |
|
|
|
|
|
38. xy 2 y x2 . |
39.y 2 y e x x 2 .
xx
Решить уравнения Бернулли: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||
40. y x y xy 2 . |
41. y xy y3e x2 . |
42. y y xy 3. |
||||||||||
43. y x3 y3 xy. |
44. x2 y y 2 |
xy. |
|
|
|
|
45. xy y y 2 ln x. |
|||||
46. y xy xy 3. |
47. xy 2 y x5 y 2 . |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
Ответы |
|
|
|
|
|
|
|
||
1. y = Cx, y = 2x. 2. |
xy = C, xy = 8. |
3. x2 y 2 C.2 |
||||||||||
x2 y 2 20. 4. |
y Ce x , y 4e x 2. . |
5. |
y Ce1/ x. . |
|||||||||
6. x y ln C(x 1)( y 1). |
7. y |
C x |
. |
8. y 1 |
Cx |
. |
||||||
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
1 Cx. |
1 x |
|||||||
9. 1 y 2 C(1 x2 ) . 10. |
y |
|
C |
|
1 |
. |
|
|
|
|||
|
x2 ) |
|
|
|
|
|||||||
|
|
2(1 |
2 |
|
|
|
|
|||||
|
|
114 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
11. |
(1 y 2 )(1 x2 ) Cx2 . |
|
|
12. 1 e y |
C(1 x2 ). |
|
13. y e x 2 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
y 2sin 2 |
|
x |
|
1 |
|
|
15. y x. |
|
16. 2e y2 / 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14. |
|
|
. |
|
|
|
e |
(1 e x ). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
17. |
|
y x ln x x 1. 18. |
y ln x. |
19. |
|
y 2sin x 1. 20. y = 1 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
21. |
x |
|
2 2 y |
|
|
. |
22. |
|
|
y x 1 |
. |
23. |
|
ln |
|
|
|
x |
|
|
|
2 |
|
|
|
1 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
24. |
y x C e x . 25. |
|
y Ce x x 1. |
26. |
|
y 1 Ce x3 / 3. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
27. |
y 3 |
C |
. |
|
|
|
|
|
28. |
y |
e x C |
. |
|
|
|
|
29. |
|
y Cx3 |
x2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
30. |
y x2 C e x2 . |
|
|
31. |
y Cx2e1/ x x2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
32. |
y Ce x |
1 |
|
cos x sin x . |
|
|
33. |
|
y |
|
C cos 2x |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C e x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln Ctg |
x |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
34. |
y ln x |
|
. |
|
|
|
|
|
35. |
y |
. |
|
|
|
|
|
36. |
|
|
2 |
. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
|
||||||||
37. |
y 2 sin x 1 Ce sin x . 38. |
y |
|
x2 |
|
|
C |
. 39. y Cx2 |
|
e x . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
4 |
|
x2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
40. |
y |
|
1 |
|
|
. 41. |
y2 |
|
|
ex 2 |
|
. 42. |
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2x C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x ln Cx |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1/ 2 Ce |
2 x |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
43. |
y |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
. 44. |
|
|
y |
|
|
|
|
x |
|
. 45. y |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C ln x |
ln x 1 Cx |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Ce x2 x2 |
1 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
46. |
y 2 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
. 47. |
y |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 Ce x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1/ 3x5 Cx2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115
6.2. Дифференциальные уравнения высших порядков
Дифференциальное уравнение n-го порядка можно записать в виде
F(x, y, y , y ,..., y (n) ) 0
или, если его можно разрешить относительно n-й производной,
y (n) f (x, y, y , y ,..., y (n 1) ) . |
(6.10) |
Определение. Общим решением дифференциального |
|
уравнения n-го порядка называется функция |
|
y (x, C1 , C2 ,...,Cn ) , |
|
зависящая от n произвольных постоянных C1 , C2 ,...,Cn |
и такая, |
что: |
|
а) она удовлетворяет уравнению при любых значениях постоянных C1 , C2 ,...,Cn ;
б) при заданных начальных условиях
y |
|
x x0 |
y |
0 |
, |
y |
|
x x0 |
y , ... , |
y (n 1) |
|
x x0 |
y |
(n 1) |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
0 |
||||
постоянные C1 , C2 ,...,Cn |
можно подобрать так, что функция |
|||||||||||||
y (x, C1 , C2 ,...,Cn ) будет удовлетворять этим условиям. |
||||||||||||||
Соотношение вида |
Ф(x, C1 , C2 ,...,Cn ) 0 |
называется об- |
||||||||||||
щим интегралом дифференциального уравнения. |
|
Всякая функция, получающаяся из общего решения при конкретных значениях постоянных C1 , C2 ,...,Cn , называется
частным решением.
6.2.1. Некоторые типы дифференциальных уравнений второго порядка, приводимые к уравнениям первого порядка
1. Уравнения вида
y(n) f (x) . |
(6.11) |
Решение такого уравнения находится n – кратным интегрированием.
116
|
|
Пример. Найти общее решение уравнения y sin x . |
||||
|
|
Решение. Последовательно проинтегрировав данное |
||||
уравнение, |
получим |
y |
|
sin xdx cos x C1 ; |
||
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
cos x C1 dx sin x C1 x C2 . |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Уравнения вида |
|
|
|
|
|
|
|
F x, y , y 0 , |
|
|
(6.12) |
которые не содержат явным образом искомую функцию у. |
||||||
|
|
Порядок |
уравнения понижают |
полагая y q(x) . То- |
гда y q (x) . Подставляя эти выражения в исходное уравнение, получим уравнение первого порядка F x, q, q 0 относительно неизвестной функции q(x) . Проинтегрировав это уравнение, находим его общее решение q = q (х, С1), а затем из
соотношения dydx q получаем общий интеграл исходного уравнения y q(x, C1 )dx C2 .
Пример. Найти общее решение уравнения xy y ln(y / x) .
Решение.
Полагая y q , преобразуем уравнение к виду xq q ln(q / x) или q (q / x) ln(q / x) .
Это однородное уравнение первого порядка. Полагая q/x = z, откуда q = zx, q z x z , получим уравнение
z x z z ln z |
или |
|
dz |
x z(ln z 1) |
, разделяя переменные, по- |
|||
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
dx |
|
||
лучим |
dz |
|
x |
dx |
. |
|
||
|
|
|
|
|||||
|
z(ln z 1) |
x |
|
Интегрируя, полученное уравнение, находим
117
ln(ln z 1) ln x ln C |
или |
ln z 1 xC , откуда z e1 C1x , воз- |
1 |
1 |
|
вращаясь к переменной у, |
приходим к уравнению y xe1 C1x . |
|
Следовательно, y xe1 C1x dx . Применяя интегрирование по |
частям, получим y |
|
xe1 C1x dx |
1 |
|
xe1 C1x |
1 |
e1 C1x C |
|
. |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
C 2 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
Пример. Найти частное решение уравнения |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
y |
|
x(x 1) , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
удовлетворяющее начальным условиям y(2) 1, y (2) 1. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Решение. Полагая |
y q , преобразуем уравнение к виду |
|||||||||||||||||||||||||||||||
q |
q |
|
x(x 1) . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Это линейное уравнение первого порядка, удовлетво- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
ряющее начальному условию. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
Положим |
q=uv, |
тогда |
|
dq |
|
u |
dv |
|
v |
du |
.Подставим в |
|||||||||||||||||||||
|
|
dx |
|
dx |
dx |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
уравнение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
dv |
v |
du |
|
vu |
x(x 1) ; |
|
|
|
dv |
|
|
v |
v |
du |
x(x 1) . |
||||||||||||||||
|
u |
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
dx |
|
dx |
|
x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
x 1 |
|
|
dx |
|
|
|
Определим v так, чтобы выражение в скобках обратилось в
нуль. |
Тогда |
|
dv |
|
v |
|
, |
разделяя |
переменные, |
получим |
||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|||
|
dv |
|
|
|
dx |
|
, |
интегрируя |
уравнение, найдем ln v ln(x 1) |
или |
||||||||||
|
v |
|
x 1 |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
v x 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
Для |
|
определения |
u имеем |
уравнение |
|
du |
x , |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
dx |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u |
|
xdx |
x 2 |
C . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Умножив u на v, получим
118
|
2 |
|
|
x |
3 |
|
x |
2 |
|
|
y q |
x |
C |
(x 1) |
|
|
|
C x C . |
|||
|
|
|
|
|
||||||
|
2 |
1 |
|
2 |
2 |
1 |
1 |
|||
|
|
|
|
|
Интегрируя еще раз, найдем общее решение исходного уравнения
|
|
|
|
|
x 3 |
x |
2 |
|
|
|
x 4 |
x |
3 |
|
|
|
x 2 |
|
|
||||||||
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
C x C |
dx |
|
|
|
|
|
C |
|
C x C |
2 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
1 |
1 |
8 |
|
6 |
|
|
|
1 |
2 |
1 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
Используя начальные условия |
y(2) 1, y (2) 1 , найдем |
||||||||||||||||||||||||
|
16 8 |
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
1 |
|
8 6 C1 2 2C1 C2 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
1 2 |
|
|
|
C2 ; |
|
|
|||||||||||||||||||
|
6 |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
8 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
1 |
|
2C |
|
C |
; |
1 |
4 2 |
C . |
|
|
||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Получили систему линейных уравнений, из которой найдем постоянные С1 = -3 и С2 =1/3. Искомое частное решение будет иметь вид
y |
x 4 |
|
x 3 |
3 |
x 2 |
3x |
1 |
|
|
1 |
|
(3x 4 |
4x 3 36x 2 |
73x 8). |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
8 |
6 |
2 |
|
3 |
|
24 |
|
|
|
|||||
3. Уравнения вида |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
F y, y , y 0 , |
|
(6.13) |
которые не содержат явным образом независимую перемен-
ную х. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
Делаем замену |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y p y , |
(6.14) |
то |
есть |
будем |
|
считать р функцией от |
у. Тогда |
|||||||
|
d 2 y |
|
dp |
|
dp |
|
dy |
|
|
dp |
p. Подставляя эти выражения в исход- |
|
|
dx 2 |
|
|
|
|
|||||||
|
|
dx |
|
dy dx |
|
dy |
|
ное уравнение, получим уравнение первого порядка относительно вспомогательной функции р
F y, p, p 0 .
Интегрируя его, найдем р как функцию от у и произвольной постоянной С1:
р=р (у, С1).
119