22. Асноўныя тэндэнцыі і дасягненні ў развіцці культуры Беларусі ў эпохі Адраджэння і Асветы (16-18 ст)

Важные вопросы эпохи просвещения:1)значит пересмотру подвергалась проблема отношения гос-ва и личности.2) актуальной темой для дискуссий стало место гос-ва в эк-ке.3) начало промышл. переворота и колониальной экспансии.

Беларусь в эпоху Просвещения

Шляхта и духовенство были знакомы с трудами известных евр. мыслителей из-за зарубежн. поездок, приобретение иностр.лит-ры, газет и журналов. Появляются первые признаки общественного «вольнодумства» Вместе с тем сильные позиции иезуитов и консерваторов не позволили ему здесь укрепиться.

Лишь к середине XVIII в. традиции эпохи Просвещения стали оказывать существенное влияние на повседневную жизнь бел. общества, это было связано с переменами в системе образования (расшир. преподавания соврем. языков и естествознания).

Развивалась отечественная наука. Главным предметом преподавания долгое время оставалась философия.

В обществ.-полит. сфере просветительские идеи проявились в стремлении части шляхты и магнатов к реформам сословной монархии(ориентация на Францию). Особую значимость в Беларуси получили и идеи физиократов, под влиянием которых высказывалось мнение о необходимости отмены крепостного права.

Влияние эпохи Просвещения ощущалось и в театральной жизни страны. В 1740 г. у Радзивиллов в Несвиже был создан первый светский отечественный театр.

Барокко и рококо под влиянием Просвещения стали постепенно уступать место классицизму.

24.Прычыны і падзелы рп. Паўстанне т.Касцюшкі

У другой палове XVIIIст. Рэч Паспалітая (РП) знаходзілася ў стане палітычнага і сацыяльна-эканамічнага заняпаду. Прычынамі заняпаду былі:

Слабасць цэнтральнай улады, выкліканая неабмежаванымі шляхецкімі вольнасцямі і перш за ўсё liberum veto.

Абвастрэнне рэлігійных супярэчнасцяў паміж католікамі і некатолікамі (праваслаўнымі, пратэстантамі,уніятамі).

Узмацненне сацыяльных канфліктаў (паўстанне В.Вашчылы, казацкі рух на Украіне і інш.)

Бесперапынныя разбуральныя і спусташальныя войны (Лівонскя вайна, вайна 1654-1667г.г., Паўночная вайна і інш.)

Слабасць РП скарысталі яе суседзі, манархічныя дзяржавы - Расія, Аўстрыя і Прусія. У 1772г. адбыўся першы падзел РП. Штуршком для яго былі патрабаванні некатолікаў ураўнаваць іх у правах з каталіцкім насельніцтвам. На дапамогу прыйшло 40-тысячнае рускае войска. У выніку першага падзелу да Расіі адыйшла ўсходняя частка Беларусі. Адпаведныя тэрыторыі акупіравалі Аўстрыя і Прусія.

Пасля гэтага прагрэсіўныя сілы робяць спробу выратаваць гінучую дзяржаву. 3 мая 1791г. Сойм прымае Канстытуцыю краіны, якая была накіравана на узмацненне цэнтральнай улады. Аднак кансерватыўная шляхта ўбачыла ў ёй ушчамленне сваіх правоў і вольнасцяў. Яна стварае Таргавіцкую канферэнцыю і запрашае на дапамогу расійскія войскі. У студені 1793 г. адбыўся другі падзел РП паміж Расіяй і Прусіяй. Да Расіі адыйшла цэнтральная частка Беларусі.

Ад канчатковага падзелу РП магло выратаваць толькі ўзброеннае супраціўленне агрэсарам. У 1794 г. у Кракаве ўспыхнула паўстанне, якое ўзначаліў Тадэвуш Касцюшка. Мэтамі паўстання былі барацьба за суверэнітэт РП, пазбаўленне яе ад іншаземнай акупацыі, аднаўленне ў межах 1772г., аднаўленне Канстытуцыі 3 мая 1791г. Дэвізам паўстання сталі словы “вольнасць, цэласнасць, незалежнасць”. У Вільні паўстаннем кіраваў палкоўнік Якуб Ясінскі. Паўстанне працягвалася з сакавіка па кастрычнік 1794г. і было падаўлена расійскімі войскамі пад кіраўніцтвам А.Суворава. У кастрычніку 1795г. адбыўся апошні, трэці падзел РП. Па яго ўмовах уся тэрыторыя Беларусі была далучана да Расійскай імперыі.

Рэч Паспалітая спыніла сваё існаванне.