Добавил:
mkk-1978@mail.ru Доктор экономических наук, профессор кафедры Экономической теории национального университета Республики Узбекистан им. М.Улугбека Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
УМК_Макроиқтисодий_таҳлил_ва_прогнозлаш.doc
Скачиваний:
1355
Добавлен:
02.01.2021
Размер:
13.85 Mб
Скачать

Марказий банк

МБ МВ дан солик таъсири натижасида КБ ва Ф дан колган капитал ресурсларни (К3) ва бозор мувозанатига эришиш учун керакли булган капитал куйилмалар хажми (К2) тугрисидаги маълумотларни олади.

МБ КБ лардаги маълумотларни сурайди: а) КБ тизимида канча буш пул воситалари борлиги (уни Д1 билан ифодалаймиз); б) Ф банкдан олишни мулжаллаган кредит хажми канчалиги (уни Д1 билан ифодалаймиз); б) Ф банкдан олишни мулжаллаган кредит хажми канчалиги (уни Д2 билан ифолаймиз).

Ф да канча уз хусусий капитал ресурслари (ХК) борлигини хисобланг. ХК-К3-Д2.

МБ уз харажатлари натижасида, биринчидан, ТБ даги кредит ресурслари микдорини камайтириши ва иккинчидан, фермерлар (умуман ишлаб чикарувчилар), томонидан кредит омилини кийинлаштириш керак. Бунинг учун МБ юкори процентли облигациялар чикаради. Уларни ТБ сотиб олади, чунки бу уларга фойдали. Давлат облигацияларига капитал куйиш, ишлаб чикаришга куйишга нисбатан куп фойда беради. Бунинг натижасида ТБ фермерларга кредит сифатида берши мумкин булган пул микдори камаяди. Лекин облигациялар микдори 4 млрд. сумдан ошмаслиги керак, булмаса давлатга облигациялар буйича процент тулаш кийин булиб колади. ТБ да канча пул колишини хисобланг

(Д3-Д1-4) млрд.сум).

Бу банк кредит ресурсларнинг камайиши Ф капитал куйилмалари ХК ва Д3 жамият учун зарур инвестициялар хажмидан ортик булмаслигини таъминлаш етарлими? Агар ХК-Д3 йигиндиси К2 дан куп булса, унда кредит олишни кийинлаштириш тадбирларини куллаш лозим.

МБ хусусий банкларга берадиган кредит учун туланадиган хисоб ставкаси процентини оширади. Бундай холатда ТБ хам Ф га берилган кредит % ни оширишлари керак булмаса улар хонавайрон буладилар. Куйидаги шартни кабул киламиз: а) МБ-ТБ кредит хисоб ставкасининг 1 процентли усиши ТБ-Ф кредит ставкасининг 1 процентга оширади; б) банк хисоблаш шуни курсатадики, ТБ-Ф кредит проценти 1% га ошганда, Ф банкдан оладиган карзларни 2,5 млд сумга камайтиришади.

Хусусий банклар ТБ-Ф кредити проценти ХК-Д3 нинг К2 дар ортик микдордаги Ф оладиган карзни камайтириш учун канчага ошиши кераклигини хисобланг.

МБ-ТБ кредитлари буйича хисоб ставкалари (Х1) 60%, ТБ-Ф кредит буйича процент (П1)-7%. Х2 ва П2- марказий ва хусусий банклар ставкалари оширилгандан кейин канча булади?

Шундай килиб, кредит услублари ёрдамида ишлаб чикарувчилардаги капитал массаси камаяди ва бунинг окибатида ишлаб чикариш хажми камяди.

Тижорат банклари

ТБ умумий капитали хажми 21,4 млрд. сумни ташкил этади. Лекин унинг бир кисмини ТБ марказий банкда резерв сифатида саклашлари зарур. МБ бу хиссани капиталнинг 1/10 микдорида белгиланган.

ТБ буш пул воситаларини хисобланг – Д1. бу микдорни МБ га етказинг.

Ф сизни кредит олиш учун т мурожаат этиш. Кандай маблагни улар талаб этишияпти? Бу ракамни (Д2) МБ га етказинг.

МБ 4 млрд. сумга облигациялар чикаради. Улар буйича процент, сиз берадиган кредит буйича процентдан юкори булганлиги учун, яъни облигациялар куп фойда келтириши учун уларни сотиб оласиз. Бу хариддан сунг ТБ да канча пул коладиганлигини хисобланг (Д3). Д3-Д1-4млрд.сум

МБ ТБ га берадиган кредит учун хисоб ставкаси процентини (Х) оширади. Ошиш микдорини процентини (П) ошириши керак. Х нинг хар бир процентли ошишига банклар П нинг бир процентли ошиши билан жавоб беришади. Агар П1-7% ва Х1 6% булганда, П2 процент ставкасини хисобланг.

Ф сиздан талаб этган кредитни Д4 микдоргача камайтиришга мажбур. ТБ бу микдорни янги П2 ставкаси буйича беришади. Ишлаб чикарувчиларнинг сизнинг кредитингиз буйича процент тулангандан кейин пул олишингизни хисобланг.