- •1.Прадмет, значэнне і мэты курса «Гісторыя Беларусі». Перыядызацыя гісторыі Беларусі. Асноўныя крыніцы вывучэння
- •2. Першабытнае грамадства - агульны этап у гісторыі чалавецтва. Засяленне тэрыторыі Беларусь Асноўныя заняткі першабытных людзей, іх грамадскі лад.
- •3. Вялікае перасяленне народаў. Рассяленне індаеўрапейцаў. Балты і славяне на тэрыторыі сучаснай Беларусі.
- •4. Тэорыі паходжання беларусаў і тэрміна «Белая Русь».
- •5. Зараджэнне дзяржаўнасці ва ўсходніх славян. Кіеўская Русь. Полацкае і Тураўскае княствы -першыя дзяржаўныя ўтварэнні на тэрыторыі Беларусь
- •6. Эканамічны уклад, грамадскі і палітычны лад першых дзяржаўных ўтварэнняў на тэрыторыі Беларусь
- •7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага і ўваходжанне беларускіх зямель у яго склад.
- •8. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе Вялікага княства Літоўскага. Рускага і Жамойцкага ў 13-16 стст. Аграрная рэформа Жыгімонта Аўгуста (валочная памера).
- •9. Дзяржаўны і грамадскі лад Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага.
- •10. Асноўныя напрамкі ўнутранай і знешняй палітыкі Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў 14-16 стст.
- •11. Язычніцтва на землях Беларусь
- •12. Увядзенне хрысціянства і яго уплыў на развіццё культуры беларускіх зямель.
- •13. Пісьменнасць і асвета на землях Беларусі. Е. Полацкая, к. Тураўскі, к. Смаляціч, а. Смаленскі.
- •14. Архітэктура, выяўленчае і дэкаратыўна-прыкладное мастацтва ў Беларусі ў 9 – 13 ст.
- •15. Фарміраванне беларускій народнасці. Станаўленне старабеларускай мовы і развіццё літаратуры
- •16. Распаўсюджванне ідэй адраджэння ў Беларусі. Францыск Скарына першадрукар асветнік гуманіст.
- •17. Царкоўна-рэлігійныя адносіны ў Вялікім княстве Літоўскім. Рускім і Жамойцкім і Рэчы Паспалітай. Берасцейская царкоўная унія (1596 г.)
- •18. Архітэктура. Вьтяўленчае і тэатральна-музьтчнае мастацтва Беларусі ў складзе Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага /13 - 16 стст.
- •19. Рэфармацыя на Беларусь Светапогляд і гуманістычная дзейнасць с.Буднага. В.Цяпінскага.
- •20. Люблінская ўнія і ўтварэнне Рэчы Паспалітай. Умовы аб'яднання вкл і Польшчы.
- •21. Дзяржаўны лад Рэчьт Паспалітай. Становішча беларускіх зямель у яе складзе.
- •22. Палітычнае і сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове 16 – 18 стст.Беларуская вёска.
- •23. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай, спробы рэформ (друг.Пал.18 ст.). Падзелы Рэчы Паспалітай і далучэнне беларускіх зямель да Расійскай імперыі.
- •25. Архітэктура Беларусі ў другой палове 16-18 стст. Выяўленчае мастацтва. Тэатр. Музыка.
- •26. Палітыка царызма на Беларусі ў канцы 18 - 19 стст.
- •27. Грамадска-палітычны рух на Беларусі ў канцы 18 - першай палове 19 стст. Паўстанні 1794 і 1830-1831 гг.
- •28. Вайна 1812 года і Беларусь.
- •29. Адукацыя. Навука і літаратура на Беларусі ў канцы 18 - 19 стст
- •30. Архітэктура. Выяўленчае мастацтва, тэатр і музыка Беларусі ў канцы 18-19 стст
- •31. Адмена прыгоннага права і буржуазныя рэформы 1860 - 1880 гг.У Расійскай імперыі. Асаблівасці іх правядзення на Беларусь
- •32. Асаблівасці развіцця эканомікі Беларусі пасля адмены прыгоннага права ў другой палове 19 ст.
- •33. Паўстанне 1863-1864 гг. На Беларусі, яго вынікі, наступствы.
- •34. Асаблівасці развіцця беларускага этнасу ў парэформенны перыяд. Фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэі і яе адлюстраванне ў грамадска-палытычным руху ў другой палове 19 -пачатку 20 стст.
- •35. Сацыяльна-эканамічнае становішча беларускіх губерняў ў 1900-1914 гг. Сталыпінская аграрная рэформа і яе правядзенне на Беларусі.
- •36. Грамадска-палітычнае жыццё Расійскай імперыі на пачатку 20 стагоддзя і ўдзел у ім беларускага насельніцтва. Рэвалюцыйныя падзеі 1905-1907 гг. На Беларусь
- •37. Першая сусветная вайна і Беларусь. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. На Беларусі.
- •38. Развіццё культуры Беларусі ў пачатку 20 стагоддзя (1900-1917 гг.)
- •39. Абвастрэнне сацыяльтна-эканамічнага і палітычнага крызісу ў Расіі восенню 1917 г.
- •41. Утварэнне бсср і Літоўска - Беларускай сср.
- •42. Вайна Польшчы і Савецкай Расіі. Другое абвяшчэнне бсср. Рыжскі мір.
- •43. Новая эканамічная палітыка" і асаблівасці яе правядзення на Беларусь
- •44. Удзел бсср ў стварэнні ссср. Нацыянальна - дзяржаўнае будаўніцтва ў Беларускай сср. Палітыка беларусізацыі. Яе асноўныя напрамкі і вынікі.
- •45. Згортванне нэПа. Правядзенне індустрыялізацыі і калектывізацыі ў бсср.
- •46. Усталяванне сістэмы "дзяржаўнага садыялізму" ў ссср і бсср. Палітычныя рэпрэсіі ў бсср, іх трагічныя наступствы.
- •47. Заходняя Беларусь у складзе Польшчы (1921-1939 гг.) Аб'яднанне Заходняй Беларусі і бсср.
- •48. Развіццё адукацыі. Навукі і літаратуры на Беларусі ў 1917-1941 гг.
- •49. Беларуская архітэктура, выяўленчае мастацтва, тэатр. Музыка і кіно ў даваенны перыяд (1917-1941 гг.)
- •50.Міжнародныя адносіны напярэдадні і на пачатку другой сусветнай вайны. Нападзенне фашысцыстскай Германіі на ссср і абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі.
- •51. Акупацыйны рэжым нацыстаў на Беларусі
- •53. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Наступальная аперацыя Багратыён. Заканчэнне Вялікай Айчыннай і Другой сусветнай войнаў.
- •54. Беларусы на франтах Вялікай Айчыннай вайны і ў савецкім тыле. Уклад беларускага народа ў Перамогу. Палітычныя і эканамічныя наступствы другой сусветнай вайны для ссср і бсср.
- •55. Міжнародныя адносіны пасля другой сусветнай вайны. Бсср на міжнароднай арэне. Аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі бсср у 1944-1955 гг.
- •56. Грамадска - палітычнае жыццё ў бсср ва ўмовах "'адлігі. Спробы рэфармавання эканомікі ў 1950-1960-я гг.
- •57. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё бсср у 1970-1980-я гг.
- •58. Развіццё адукацьті. Літаратуры і навукі ў Беларусі ў пасляваенны час (1945-1985 гг.)
- •59. Развіцце беларускага мастацтва ў пасляваенны час (1945-1990 гг.).
- •60. Абвастрэнне ўнутраных супярэчнасцей у ссср, паглыбленне эканамічнага і палітычнага крызісу. Палітыка перабудовы. Чарнобыльская катастрофа і меры па змяншэнню яе наступстваў.
- •62. Эканамічныя і палітычныя пераўтварэнні на Беларусі пасля 1990 г. Змены ў палітычнай сістэме. Прыняцце Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь і выбары Прэзідэнта.
- •63. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе.
- •64. Культура Беларусі на сучасным этапе.
1.Прадмет, значэнне і мэты курса «Гісторыя Беларусі». Перыядызацыя гісторыі Беларусі. Асноўныя крыніцы вывучэння
гісторыі Беларусі.
Слова "гісторыя" грэцкага паходжання-"звесткі аб мінулым".Т.о. Гісторыя-навука аб мінулым.Гісторыю чалавецтва прынята дзяліць на сусветную(усеагульную) і гісторыю асобных краін і народаў.У курсе "Гісторыя Белорусі у кантэксце сусветнай цывілізацыі" вывучаецца мінулае і сучаснасць бел. народа.У гісторыі Белоруси выяўлена шмат "белых плям"-БНР,ВКЛ,стварэнне БССР і т.д. Наша задача- даць аб'ектыўны аналіз гістарычным фактам. Гісторыя Белоруси налічвае ні адно тысячагоддзе, яна ўяўляе сабою важную складовую частку еўроп. і сусвет.цывілізацый. Белы народ у общ-культ. развіцці згуляў значную ролю ў свеце.У яго заўсёды існавала свая прамысловасць, дзярж-венность, культура і т.д.Мінулае белы народа-яго неотъемлимое багацце, абавязковы фактар нац адметнасці, які спрыяе росту нац самасвядомасці. Да перыядызацыі гісторыі чалавецтва сущ шэраг падыходаў.Першая спроба перыядызацыі зробленая інш грэкамі. Сваю перыядызацыю зрабілі Дарвін і Морган:1)дзікасць, 2)варварства, 3)цывілізацыя.Фармацыйная канцэпцыя:1) першабытна-общ лад, 2)феадалізм, 3)капіталізм, 4)эпоха сацыялізму, 5)эпоха камунізму. Форм канцэпцыя недакладная т.к. цяжка растлумачыць необх пераходных перыядаў.
Мы будзем карыстацца цывілізацыйнай перыядызацыяй.Цывілізацыя(лат.-грамадзянскі, дзярж-венны)-сукупнасць мацюк. і дух. каштоўнасцяў грамадства.Пад цывілізацыяй мы будзем разумець устойлівы тып соц арганізацыі аднаго або неск грамадстваў калі яны звязаныя прыкладна аднолькавымі паліты,экономич,правов і т.д. традыцыямі, кот могуць перадавацца ад
аднаго этнасу да іншага. Таму гісторыя таго або іншага грамадства мае общечеловеч каштоўнасці.
Цывілізацыйная канцэпцыя:
I перыяд.Інш аб-ва(100-40тыс гадоў да н.э.-шэры I тыс.н.э.)
а) каменнае стагоддзе(40 тыс да н э -3 тыс гадоў да н э)
б) бронзавае стагоддзе(2 тыс да н э-нач I тыс да н э)
в)жалезнае стагоддзе(нач I тыс да н э-шэры I тыс.н.э.)
II перыяд.Сярэднявечча(конV-XV стст н э)
а)нач пераходу да класавага общ-ву і возникн дзярж-у на Белы(VI-пёр пол XIII)
б)развіццё феадальнай сістэмы (сяр XIII-XV)
III перыяд.Новы час (XVI-начXX у)
а)афармленне феод сістэмы і наспяванне яе крызісу(XVI-кон XVIIIв)
бы)генезіс і ўмацаванне капіталізму(конXVIII-1917)
IV перыяд.Найноўшы час (1918-нашы дні)
Крыніцы па гісторыі Белорусии складаюцца з 6 асноўных груп: 1)археалагічныя,2)этнаграфічныя,3)лінгвістычныя,4)вусныя,5)пісьмовыя,
6)кіно-фота-фонодокументы.
2. Першабытнае грамадства - агульны этап у гісторыі чалавецтва. Засяленне тэрыторыі Беларусь Асноўныя заняткі першабытных людзей, іх грамадскі лад.
Чалавек вылучыўся з жывёліны свету каля 3 млн гадоў назад (Афрыка). На тэрыторыі сучаснай Беларусі першыя людзі з'явіліся - 100-40 тыс гадоў да н.э. У адпаведнасці з эвалюцыяй прылад працы гісторыю першабытнага грамадства прынята дзяліць:
Каменнае стагоддзе(100-40 тыс да н э -3 тыс гадоў да н э): 1) палеаліт (100-40 тыс да н э- 10 тыс гадоў да н.э.), 2) мезаліт (10-5 тыс да н.э.), 3) неаліт (4-3 тыс гадоў да н.э.).
Бронзавае стагоддзе(2 тыс да н э-нач I тыс да н э); Жалезнае стагоддзе(нач I тыс да н э-шэры I тыс.н.э.).
Каменнае стагоддзе:
палеаліт-першае пранікненне чалавека- клімат вельмі халодны, насельніцтва- неандертальцы (каменная зброя, прымітыўная прамова, агонь, простахадня). Асвойвалі наш бок па берагах рэк. У эпоху позняга палеаліту- кроманьёнцы (крамянёвыя прылады працы, жыллё з касцей і шкур, зародкі мастацтва, рэлігіі)
На нашай тэрыторыі 2 самыя старажытныя стаянкі: Юревичи (рэшткі 20 мамантаў, кремн. прылады, вогнішчы) і Бярдыш (Чечерский раён- прылады працы ок 600). У гэты час існуе ўжо родавае грамадства. Осн промышл. калектывам была раннеродовая суполка. Сущ родавая ўласнасць на паляўнічыя ўчасткі і т.д.Толькі прылады ў асабістай уласнасці. Існаваў матрыярхат. Тэрыторыя пакрылася ледніком, пацяпленне, паўторнае засяленне.
мезаліт- поўнае засяленне терр. Б., ок 120 стаянак вядома, важнае адкрыццё лук і стрэлы, прыручэнне жывёлін, рыбалка, характэрная родавая арганізацыя (у ўсіх одинак прылады працы, вопратка, жыллё). У сваю чаргу суполка аб'ядноўвалася ў плямёны.
неаліт- клімат цяплей, 27-36 тыс чал, гліняны посуд, з'яўляецца ткацтва. Распаўсюджаныя формы хоз-вования: земляробства і жывёлагадоўля-расла незалежнасць ад прыроды. Т.о. пачаўся паступовы пераход ад прысваення да произв-ву.
З'яўляліся крамянёвыя шахты, у некот селішчах матчын род приобел сталыя формы.
Бронзавае стагоддзе:
першыя вырабы з самароднай медзі(6500 да нэ- не на тэр Б).Праз 3000 гадоў- бронза. У 1800-1500-металлургич цэнтры ў Закаўказзе і Скандынавіі. У нас у асноўным каменныя прылады, плоскодонная посуд, ткацтва, металургія, воінскія захопы- зараджэнне маёмаснага нер-у, патрыярхат. Сущ тавараабмен. 2-3 тыс гадоў да н.э. демограф выбух у Еўропе. Балты дашлі на нашу тэрыторыю з сярэдняга подднепровья і ва 2-ом тыс да н.э. змяшаліся з мясцовым насельніцтвам і рассяліліся ў нашым боку.
Жалезнае стагоддзе:
У 7-6 у да н.э. у нашым боку пачынаюць здабываць жэелезо з бурых жалезнякоў (выплаўляюць у печах- домніцах), развівалася падсечная сістэма земляробства (проса, бабы, пшаніца). У 4-5 у н.э. на нашу терр дашлі славяне са сваёй протородины (рэкі Эльба, Вісла, Нёман). Са сваёй протородины частка славян ішла на поўдзень , іншая на ўсход (дайшла да Дняпра і ў 6-7 у тут сфармавалася новая галіна славян- беларусы, рускія, украінцы)- усходнія славяне. 3 этапу засялення: 1) Вялікае перасяленне, 2) Славянізацыя балтаў , 3) Славяне- асноўнае насельніцтва нашага боку. Асіміляцыя славянамі нашай тэрыторыі ішла шляхам вайны і мела вялікае значэнне для гістарычнага лёсу Б.