/ЯШИН

СВЕТ В СТЕПИ ИРЛ

ХАЛЬМГ АССР-н БИЧӘЧНРИН СОЮЗИН УРН ҮГИН АЛЬМАНАХ ЛИТЕРАТУРНО-ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ АЛЬМАНАХ СОЮЗА ПИСАТЕЛЕЙ КАЛМЫЦКОЙ АССР

ҺАРГ

Сансан цуһар-үзтхә 3

Нармин Морхаҗ.

Нэрн бнчг, урн келн — од­на байрин көрңг . . . . 3

Доркин Басңг.

Мөңк йөрәлин экн — Ленин 10

Өрүн нарни туянд .... 10

Алтн-зул цецг П

һольшг зокал Н

Багшдан . . • • • И

Кал ян Санҗ.

Чуваш космост йовна ... 12

Попович баатр — космост . 12

Тамара. (Поэмэс) . . .13

Инҗин Лиҗ.

Партин туск хальмг дун . . 14

Эрднь 15

Булһаш 15

Нимгр өвгнә һундл .... 15

Бембин Тимофей.

Ильичин кабинетд .... 16

Хөрдгч... гиһәд тодлнав . .17

Хоньнэ Михаил.

Партин дуудвр. (Поэмэс) . 18

С у сен Аксен.

Куба, бидн чамта негнвдн . 19

Би өрлә зүүд үзүв .... 20

Хальмг хазгин дун .... 20

Әркнч Генднэ тускар ... 20

ЭЛСТ *

ХАЛЬМГ ГОСИЗДАТ

ОЛКл ■>.; _л._

Г

I Г> : ,Я •

\Калм. АСЬР

Көктэн Элдэ.

Ата нөклһн

Көглтин Дава.

Лирическ шүлгүдәс .

. .24

Байдын Санҗара.

Лемех Цаг

Кирюхак В.

Зүркни ханлт

... 26

Куукан Текә.

Трактористнр . .

Аавин Адиш.

Харһад нньгүд сууна

Нурин В.

Күнкнсн айста байриннь ду- уһан...

Төвкнкин Эрнст.

Хальмг цә .... 28

Бөглэн һола. Мана газет 28

Очра Борис.

Би Чамд дуртав ..... 28

Будцала Егор.

Альмн. (Поэма)- . . . .29

Балакан Алексей, һурвн зург. (Кслвр) . .31

Нармин Морхаҗ.

Манц һол. (Романас) . .51

Эрнҗәнә Константин.

Зул бекхиннь өмн падрна. (Р о м а н а с) . . . .61

Орчуллһцас.

М. Лермонтов.

Бородино. Орчулспь Калян С а н ж 75

Русский раздел

Новелла Матвеева.

Снежная королева. (Поэ­ма) 77

Владимир Богатырев.

Возница 80

В исканьях радости и хлеба 80

Марк Вайнштейн.

Озеро Сыроежек .... 80

Баатр Басангов.

Кермен. (Пьеса). Перевел с калмыцкого Давид Ку- гультинов . . . .82

РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ:

С. Д. Алексеев, С. С. Васькин, Л. О. Инджиев, Э. М. Кектеев (секретарь), Д. Н. Кугультинов (редактор), А. И. Сусеев.

САНСАН ЦУҺАР ҮЗТХӘ

Тууҗд чимлһн болен Туурсн байр белглсн, Ж.ир11лин неквр күцәсн Җирн хойрдгч давҗана! Делкән төвкнүн амлсн Даалһвр һартан бәрсн, Диилвр ардан көтлсн, Дарук җилнь эклжәнә! Таңһч бүтн бүгдәрн, Төрскн амулң дүрсәрн, Цуг менд бәәсәрн, Цагин иргчиг уктий! Күмни цаһан седкләрн, Күикл партии һардврарн Күсл делдсн көлсәрн, Күцсн диилврән мактий! Урһжах жил чилгр, Олна маңна тингр, Седкл мана бүттхә, Сансан цуһар үзтхә!

НАРМИН МОРХАЖ.

Хальмг АССР-н бичәчнрин Ни- ицәнә правленә член.

НЭРН БИЧГ, УРН КЕЛН —ОЛНА БАЙРИН КӨРҢГ

Мана өдгә жирһл басл сәәхн. Өдр-сар уга өсәд, өргжәд йовж йовхиг олн әмтнә җирһл медүлнә. Тер җирһл — бичкн булгудас эклж һарад, нәрхн һолар дамжад, урсхлта гүн һолд күрәд, цааранднь делгрж тенге, далад хүврдг зөвтә юмн.

Элдү сәәхн җирһл делгрсиг эдү мет йовдлар чигн медж болхмн. Цаһан Нуура совхозас одахн Элстд нег гергн ирв. Түүнә нернь—Киштән Кермн. Дала хол һазрас кергнь ямаран болад ирж йовна гиж саннат? Негхн кергәр ирж — дегтр хулдж авхар. Кезәнә тиим йовдл һарх билү? Уга, тиим кергәр күүкд күн хойр зун дуунад йовад йовхн уга билә. Нам йовдг арһнь чигн уга билә. Күүкд күи күүнд тоолгддг уга. Дәкәд, дегтр умшдг улс ховр бәәсн, хәәж умшх биш, «бийич алнав» гигәд бийднь би- чәд өгвч, түүг медх арһ уга билә.

Минь эн бичкн үлгүрин бийнь олн әмтнә җирһл онгдан болсиг дегд сәәхн үзүлж бәәнә. Мана орн-нутга өдгә цага улс идхтә уухта, үмсхтә- зүүхтә, эрдмтә — сурһульта, адгас бичг-тамһ меднә. Олна тиигәд өсәд- өргжәд одснд нәрн бичг, урн келн икәр чинрән халдасмн.

Нэрн бичг, урн келн гисн — олмһа, даршлһта, дүңцүлһтә сәәхн ке- ләр, нәәрүләд бичәд орксн литератур. Тер умшхд амр, урмдта, болжах йовдл тодрхаһар үзүлжәх учр. Эн төләд чигн тиим литератур олн әмтн дурлж умшна.

Үрн келәр, нәрн бичгәр бичсн литератур — олн әмтнә эркн төр. Би- чәч нәәһинь олад бичәд оркхла, тер дегтр умшсн улс төвкнүи сууж чадш уга болх зөвтә. Дотрнь бичгдсн тоот күүнә зурк цокулад бәәхлә, тер де­гтр сән болҗ тоолгдх мөн. Үлгүр авад келий. Шолохов Михаилин «Под­нятая целина» гидг дегтрт Давидов болн Нагульнов хортна һарла хар- һад өнгрнә. Тер хойр дүүвр залус, ә.мән әрвлл уга олна төлә ноолдж йовад, эгл жирһләсн хаһццхав. Умшсн болһнд тедн элгн-саднь болж оо- шг-зүркнднь орна. Тегәд чигн өөрхн улс хорхла харм болна, күн болһн классин хортнас өшә некх уха зүүнә. Мана дотр бий догдлулад оркл- һн — дегтр сәәнәр бичгдснә темдг.

Всеволод Кочетовин бичсн «Секретарь обкома», Михаил Стельма- хин «Правда и крывда», Анатолий Калинина «Запретная зона», бурят бичэч Барадий Мунгоновин «Хилок наш бурливый» болн нань чигн кесг эврэ гидг сән дегтрмүд умшсн болһнд сурһмж, үлгүр өгч, жирһлин ха- алһднь нөкд болна.

Мана советск литератур зу һар келнәс бүрдсмн. Болв цугтаннь ке- жәх-күцәжәх төрнь негн — коммунизмин тосхлһнд нөкд боллһн. Бичәчин бичсн дегтриг нег күн болвч умшад, ухаһан сергәһәд, улмтад көдлмшән кеһәд, өнр-өргн болж талвахла—түүнәс ик байр бичсн күүнд уга. Совет­ск бичәчнрин дегтрмүд нег күн биш — түмн, сай улс умшж, жирһлиннь хаалһд хань кеҗ йовна. Өнр орн-нутгинм бидн литератур олп келтә, нег ухата.

Тер олн келнә негнь болҗ хальмг келн бәәх мөн. Хальмг кел көлг- ләд хальмг литератур һарсн учрта. Мана нәрн бичг, урн келн теңгр дее- рәс генткн унад күрч ирсн юмн биш. Түүг билгтә олн улс бүрдәсн болдг. Революции өмн цагт болхла нәрн бичг гиж баһ бәәснь медгднә. Хар улс сурһуль уга, умшҗ чаддго. Номиг гелң-шажна улс, бәәхтәнь, сурһульта- эрдмтәнь меддг бәәсн. т

Болв теегин хар улс тууль-туужд, Хурц-хурдн үгд ^урта ж.■ ^еР

учрар, бичсиг эс умшж чаддг болвчн, негндән негнь ке ж ’ ’

дала әдл зөөр хадһлад йовсинь бас меднәвдн. Тер Р Р «Җаңһр» тасрад бәәдг биший.

Чиңний:

Үкл уга мөнк орта, Үрглж. хөрн тавн наснь дүрәр бэәдг, Үвл уга хаврин кевәр, Зун уга намрар, Даарх киитн угаһар. Халх халун угаһар, Сер-сер гисн салькта, Бүр-бүр гисн хурта Бумбин орн болна.

Дәкн-дәкн умшад хәләлт. Ямаран сәәхн келн, янзта, даршлһта үгмүд!

«Жаңһрас» нань чигн кесг дала күчтә гидг туульмуд дала. 1едниг сәэнәр келәд орксн цагт күүнә нурһн ирвәтрәд бәәнә. Сәәхн дуд, сонжл- та үлгүрмүд, нань чигн кесг өвкнрәс үлдсн зөөр бәәнә. Эн зөөр ода цаг биш, бүкл коммунизм ирчксн цагт болвчн кергтә, ик ачта болх зөвтә. Тегәд чигн өдгә цагт хуучна урн үгмүдиг хоршулж, негдүлж, барлж һа- рһх төр — бас нег эркн төр гиж санх кергтә.

Өдгә хальмг литератур Октябрьск революции хөөн, Советин йосна цагт төрҗ, кол ншкж, күч авч, бульглж өсҗ йовснь эн. Мана литерату- риг тер цага кодлмшин һоллгчд йовсн, олн дотран келн болен Харти Канунов болн Манжин Нимгр ахта улс эклемн. Ардаснь дахлдад Ка- лян Санж, Сусен Аксен, Сян-Белгин Хаср, Басңга Баатр болн нань чигн ба-һчуд дөцгнәд боссмн.

Бас дарунь эклж бичсн: Көглтин Дава, Көктән Элдә, Эрнҗәнә Кон-

стантин, Инҗин Лиж. Дорҗнн Басңг, Җимбин Бембә, Эрднин Бадм те- ргүтн — ода хавнь һарсн, бнлгнь дүрклсн бичәчнр болцхав.

Сүл хойр жилин эргцд шинәс бичәчнрин зергләнд орснь: Хоньна Михаил, Балакай Алексей, Саңһжин Бося, Бембин Тимофей. Бичәчнрин Ниицәид орад уга болвчн, йоста бичәчнр гиж Лиҗин Эрнцниг, Байдын Санжараг, Җимбин Андрейиг, Түлмжин Михаилиг тоолх зөвтәвдн. Эн улс кесг олн шүлгүд, поэ.мс бичсн, билгнь делгрж йовх бичәчнр.

Халь.мг литературт шүлгәр бичдг улс элвг. Теднә шүлгүд, поэме таиһч дотрани биш, талин улсд чигн медгдж йовна. Эн давен хойр-һур- вн жилин дунд орс келәр Москвад Көглтин Даван, Калян Санжин, Көк- тән Элдән, Сусен Аксена, Доржин Басңгин болн нань чигн улсин хураң- һус һарв. Тер дегтрмүд эзнәннь нер дуудулж, хальмг улсин билг иткүлж, олна сә хәәж одсн юмн.

Сәәнәр бичсн шүлг, поэм, литературин произведень көгшрдго. Учр тинм болсар хальмг бичәчнрин ик өмн бнчж барт орулж һарһсн поэме ода бийнь мана көдлмшт, жирһлд нөкд-дөцг болна. Тедн заагт Калян Санжин «Бригадир», Сян-Белгин Хасрин «Өнчн бөк», Сусен Аксена «Теегин үрн» нань чигн дегтрмүд.

Сүл жилмүдт бичгдсн поэме дотр бас темдглж болмнь бәәнә. Аксен Сусеев «Шин Җирһл угтад» гидг поэм бичж чиләһәд, барлв. Җимбин Бембән «Кермн» болн «Теегнн иньг», Көктән Элдән «Дурна булг», «Эрдни чолун» — поэме, Саңһжин Босян — «Нарма», Бембин Тимофе- ин —«Зөөр», Эрнҗәнә Константина, Хоньна Мнханлнн Лижин Эрнцнә шүлгүд олнд таасгдҗ умшгдна.

Медәтә бичәчнрәс Сян-Белгин Хаср шунж көдлжәнә. Хойр жилин дунд эн зурһан дегтр барлчкв. Тер дотр «Җивртә баһчуд» гидг шүлгин хураңһу тохнәтә кевәр бичгдж.

Эн тускд үлгүр өгч хәләй:

Бат иштә домбр

Тотхн тусж уульна, Ботхан геесн ингн Тотх туст буульна.

Иим бәәдләр Хаср кезәнк тег үзүлнә. Умшад эврән хәләлт, даршлһ- та, эвтә! Дәкәд чигн нег бичкн тасрха авий:

Энкр дуундан — дурл, Эрдм дасхдан — урл. Дуута теегм еөдлнә, Дууһан дуулж квдлнә.

Эннь — өдгә цаг. Дуундан дурта, дунь — көдлмшин көрңг болен, эрдмин урн эгл сәәхн баһчуд эңнәд дуулж йовхиг эн дун манд үзүлҗ бәәнә.

Көглтин Дава чигн көөсән күцж йовна. «Җирһл», «Алтн зүркн» бо­лн «Коммунизмин өрүн» гидг шүлглж бичсн дегтрмүд поэт барлҗ. Тер хураңһуст арвн поэм йовна. Дөрвн дегтр орс келәр бас һарв. Шуд иигәд һарсинь тоолсн бийнь бичәч яһҗ көдлж бәәхнь ил үзгджәнә—төвшүн кевәр, билгин евәләр, идр шүрүтә насар өөдлжәнә.

Өдгә цаг — шин дегтрмүдин утхнь. «Хәәртә ундн» болн «Бичкн мал- чнр» хойр поэм тер дотр темдглгдх зөвтә. Түрүн поэмнь Кубань һолин усн хальмг хагсу теегт каналар усрхҗ ирснднь байрлад бичгдсн болдг. Хойрдгчнь — республики»! баһчуд әрүн седкләр хурһд, ишкс асрҗ, ме- дәтнрт долан жилә зура күцәлһнд яһҗ нөкд-дең болжахинь үзүлжәнә.

Көглтин Даван келнь хурцгдад, байжад, дунь жиңгнәд ирсинь адг шүлгинь умшад иткҗ болхмн. Үлгүрлхд:

Хагсу хар хаалһар Холас машнд аашна, Даралдсн бахнсин суңһуг Домбрин чивһсншң җицннә.

и .пибпин чивһснлә дүңцүлжәнә. Эн ЙОСТЗ ШүЛГӘ Дү- ^Б1^ХНСКАглтин^УДаван шүлгүд болһн гишңг тиим - эрки биш поэти- 5еск^Лоб^Нраз ОР« б^әнә. Эн\у7к бас баһчудт үзмжтә, кергтә болх гиж ^СаННПа_Ртин XXII съезд темдгләд, түүнә шиидврмүдәс иштәһәр шүлгчнр хара биш шүлгүд, поэме бичсн бәәнә. Эн төрт нерәдсн поэме болн шүл- гүд Доржин Басңг, Көктән Элдә, Сусен Аксен, Сян-Белгин Хаср, Көгл- тин Дава, нань чигн улс бичв.

Олндан тоомсрта Калян Санж «Күмни кишгин Программ» гидг поэ- мән газетд барлв. Эн поэм сән чимлһтәһәр бичгдж. Умшх дутман, күүнә ухан байсна. Өдгә цагин улс ямаран жирһлтә бәәх, көдлмш гисн юмн күүнә авьяс яһж болен, кен чигн күн — совхозин хөөч, тосхжах гер шал- ддг күүкн, бичкн Айта көвүн, түүнә эмг эк — цуг улсин бәәдлиг бичәч нүднд үзүләд, Һарт бәрүләд өгнә. Кев-янзарн, келәрн, үгин утхарн негн, ниитә, дегц болен учрар поэм таасгдж умшгдна. Үлгүр үзүләд тәвий:

Гвардеец салдснн йовдлар Галина көдлмштән аашна, һарчах нарна толяр һал — наснь герлтнә.

Эн негхн бадг шүлгт хойр дүңцңллһн оржана. Галина йовдлиг шүл- гч гвардеец салдсинлә дүңцүлж. Гвардеец күн енр-өргн, серглн-дергли йовдлтань ил. Хойрдхла күүкд күүнә һал-наснь һарчах нарна толин гер- лтә гиж келгдж бәәнә — тедү дүңгә сәәхн, байртз-бзхтз бәәхиг үзүлж

Урчудин ухаһар зүүцүләд, Урньсн тосхачнр делдсн,— Бәәшго күн — бәәм, Бәәсн эзднь — бахтм, Көдлмшәсн ирәд амрхларн. Кен чигн байсм — Өргә бәәшң болен, Өндр сәәхн гсрмүд— Партин килмһ оршгсн Патьрһ<уд болад дүңгәнә.

Иигҗ бичәч өдгә цагин җирһл тодрхаһар үзүлҗ, көдлмшч улсин тускар өргәд дуулҗ, кежәх-күцәцхәх төринь мактҗ буульна. Коммуни­зм тосхжах олан өргсн, тосхлтиннь айсиг түүгәрн гүдәхәс нань элдү төр бичәч улст уга.

Хальмг бичәчнр шүлгин тускар болхла әмтнәс үлдл уга йовна гиж темдглх зөвтәвдн. Күүнә зүрк көндәм айста шүлгүд чигн манд бәәнә, хальмг улсин бәәдл-жирһл үзүлсн поэме бас олн. Альк халхарнь хәәвч. кергтә шүлг олж болхмн. Болв, прозар болхла хальмг литератур зөвәр хоцрж йовла. Манжин Нимгр, Басңга Баатр хойрин келврмүд, Эрнжәнә Константина «Дууч шар хөөч» — түүк, Сян-Белгин Хасрин очерке, ахр келврмүд, нань чигн хойр-һурвн түүкс — болснь эн билә.

Давен сүл җилмүдт хальмг бичәчнр очерке, келвр, түүкс бичхд онь- ган өгцхәв. Эн көдлмш зөвәр унурта болж ^һаР^в- лян Санҗ Көглтин Дава, Көктән Элдә, Хоньна Михаил, Бембин 1имо фей, Сацһжин Бося нань чигн улс очерк, келврмүдиг. хуранһус барлв. Тер дегтрмүдин героймуд — ода теегт көдлжәх \ р , . ур ,

багш, эмч улс. Шин дегтрмүдин һол-утхнь — өдгә цаг.

Болв эн дегтрмүд кедү сән болвчн хоцрж иовсн прозин эркн төринь хаһлҗ чадсн уга билә. Элдү төриг хаһлхнь ик произведенье түүк болн роман. Давен җил, партии XXII съездәс иш авад, зәрм бичәчнр роман бичәд дууссн бәәнә.

Дорҗин Баснг «Чик хаалһ» гидг колхозин туск роман бичв. Эн ро- манд колхоз яһж эклсн, ямаран классовый ноолдан тигхд болен, партии .6

V

һардвр, угатя улсин ухан-седкл хүврж-сольсн, харчудиг шимдг кулакуд класс болдган уурсна тускар бичгдҗ. Нег тальнь Серкән Баату, һалзна Бамба, Довдн, Алексеев ахта улс, наадк бииднь—кулак Бакдг, Батнас- на Боврг, Манж болн теднә ханьс. Теднә хоорнд Бүрчин Ольда, Ишкин Яман, Лаша тергүтн.

Хойр нүр — хойр класс. Эн әвртә күчтә ноолданд партии элчнр, тед- нә үүрмүд диилхнь лавта. Зуг төр эвтән ортл тер улс кесг зовлң үзж, улан цусан асхж, хортнла ноолдцхана. Эн туск Дорҗин Басңгин романд умшгдна.

Инжин Лиж «Ольдан күүкн» гидг роман барт өгв. Өдгә цагт мана теегт нег совхозд болен йовдл романд үзүлгдж- Натра Ольдан күүкн комсомолк Долдан кесн төр- эн дегтрт бичгдж. Хуучар бәәҗ дассн сов- хозин зәрм улсла, мөөрсн болен Долда мейәркҗ, шин үүлдвр тогтана. Шиннь хуучан диилнә, зуг тер диилвр иртл романа героймуд — кесг шүрүтә улсла бәәр бәрлднә. Эн романд хара биш баһчуд бәәнә, тедн нәрчиог кенә, дуулдна, биилднә, иньг-амрг боллдна.

V Балакан Алексей «Элст деер мандлсн одн» гидг романдан Элстин тосхлт, түүнә көдлмшчнр яһҗ көдлҗ, җирһж, амрдгин тускар бичж. һол герой Кензән Пүрвә өмн йовх тосхлтин бригадт мастер көдлжәҗ. Гаганова Валентинәс үлгүр авч эн үлдҗ йовх бригадт эврә сән дурар һарна. Тернь нам үлдж йовх биш, шин бригад болж һарна.

Тер бригад яһҗ бүрдсн, көдлмшчнрнь ямаран улс бәәсиг, цааранд- нь оларн дутуһинь күцәһәд, дундинь дүүргәд авсна тускар романд би- чәч үзүлҗ.

«Үннд үкл уга» гидг романа эклцинь Көглтин Дава газетд барлв. Эн роман цааранднь бичгдж бәәнә, ямаран болснь хөөннь медгдх.

Эрнҗәнә Константин «Дууч шар хөөч» гидг түүкән икдүләд, деернь немәд, түүгәрн роман кесн бәәнә. Дегтр бас сән хурц келәр, чимлһтәһәр бичгдҗ гиҗ келх кергтә.

Иигәд авад хәләхлә — сүл цагт өдгә цага роман хальмг литературт бас төрчкв гиж келх мана зөв. Эдн цугтан, тегш әдл биш. Кесг тату — тартгнь чигн бәәнә. Бичсн улс бииснь чикләд, бичәчнр хоорндан дөң боллдад, цааранднь умшачнр хәләлцәд, ухан-седкләрн шалһад-шүүхл- әрн, үлү-дутунь чикрәд, йоста сән, олнд таасгддг роман болһх — ах күцл.

Өмн цагт бичсн нааддудас (пьесмүдәс) Басңга Баатрин кесг олн иааддуд ода күртл хальмг театр олзла. Нидн һарсн «Бумбин орн» гидг дегтрт эн бичәчин арв һар наадн барлгдҗ. Эрднин Бадм дөрвн пьесәрн нег дегтр кеҗ бас һарһв. Теднә негинь — «Цаһан хаалһ» гидг на- ад Хоньна Михаилта хамдан бичсмн. Көктән Элдә^ хойр наад бичәд дуусв, Балакан Алексей болн Сян-Белгин Хаср хойр бас наад бичҗ бәәцхәнә.

Эрднин Бадмас наадкснь шин бичжәх улс. Тер учрар кесг тату-тар- тг бәәхнь ил. Болв театрин һардачнр теднлә хамдан, ни көдлҗ, өдгә ца­га жирһл үзүлжәх нааддуд олн болхин арһ хәәх кергтә.

Литературин шалһан өмнк кевтән үлдж йовна. Мацга Иван Маңҗин Нимгрин болн Сусен Аксенә урн-үгин, нэрн бичгин тускар бичж дегтр һарһв. Кичгә Төлә, Корсункин Церн хойр хая-хая хальмг литературин, бичәчнрин һарһсн дегтрмүдин тускар бичцхәнә. Иигәд авад хәләхлә, шалһдгуднь — таньдг улс, деернь немр уга болҗ һарна. Эн төр —ик чинртә. Учр тиим болсар, цааранднь ю дехлә өмәрән керг йовҗ, литера­турин эн халх төрин хаалһ чикрхиг күүндлһн бас манд кергтә.

Өцгрсн җилмүдт кесг детгр талин келнәс хальмгт орчулгдсн хальмг бичәчнрин дегтрмүд орсар барлгдсн бәәнә. Орчуллһн, үгин уңг-утхинь, произведеня кев-янзнь, эв-бәрцнь ямаран болхинь шинҗлҗ хәләлһн— бас ончта. Тегәд чигн, болх IV съезд деер эн төрәр күр һарх гиж санжа-

нав. Түүнд эртәснь белдәд, баһчуд, багшнр, цуг умшачнр бичәчнрт дөц- гән күргх зөвтә.

Дорас өсҗ бәәх бичдг баһчуд олн. Тедн дотрас зөвәр шүлгүд би- чәд, хураңһу белдж бәәхнь, түрүн шүлгүдән газет альманахд бар- лень, бичәд авчксн, барт орулад угань чигн бәәнә. Болдра Дандш, Буд- жала Егор, Потнән Пүрвә, Дентелинә Раиса, Сацһжин Иосиф, Нура Владимир, Төвкнкин Эрнест, Беглән һола, Харцхан Моңһл нань чигн кесг улс тасрхан угаһар бичдг болҗ йовна.

Балдра Дандш шүлгч, дәкәд келврмүд бичнә. Келврмүдәрнь авад хәләхлә, эн күн зөвәр шүрүтә болх бәәдлтә. Раиса Дентелинова школын, сурһульчнрин тускар шүлгүд, ахр келврмүд чигн бичнә. Тер ик кергтә гиж темдглх зөвтәвдн.

Хальмг литературт Будҗала Егор сенр дууһан авч ирв. Келәрн, кев-янзарн, уң-утхарн — алькарнь болвч эн баһ шүлгч чадх бәәдлтә. Ода бичсн шүлгүдинь әмтн таасҗ у.мшна. Нег шүлгәснь бичкн тасрха авад хәләй:

Домбрин айс дольган болж.

Деләрн наач әәһән цац,

Дүүрн жирһлин нүүринь үзж

Дуулсн мини седкл күц.

Үгмүднь даршлһта, дүңцүллһн бәәнә, умшхд амр, эвтә. Домбрин айс дольган болчкад, деләрн наадх, дүүрңг җирл үзх, дуулсн седклинь күцх болж бәәнә. Сәәнәр келгдж!

Нидн намр бичәчнрин Ниицәнә парвләнд орс әңг һарсн болдг. Тер әңгд арв һар күн орж сурһуль-дамшлт дасж, бичлһән хурцлҗ бәәнә. Теднә зәрмнь ода бийнь земгоһар бичәд бәәнә. Шүлгч Владимир Паль­чиков түрүн дегтрән барлчкв, Марк Вайнштейн, Владимир Богатырев— дегтпмүдән белдж бәәцхәнә. Константин Филимонов гидг багш теегиннь туск түрүн түүк бичж бәәнә. Эн улст дөн-тус болҗ, өргн теегтэн орс келәр дуулдг бичәчнр һарһна гисн ик сэн тер.

һурвдгч съездәс авн дөрвдгч күртл кесн-күцәснь ахрар келхлә эн болҗ һарчана Кесг дала дегтрмүд, тедниг шүүһәд-шалһад авхла олн үГкТлгдхмн Сулньч, сэньч - олн зүсн дегтрмүд бәәнә. Цуг теднэ тускар биш болв зэрм дег^рин тускар кеегтнь бээдг дуту-дундин цен амн үг ^КеЛ М^Кини^ГТэ^Әвр_Ә седклд болхла Сян-Белгин ^ХасР”^^^

поэм, Кектэн Элдэн «Генерал ^ГоР°^д°^В^°^В_Әх_Н^Бкүүкн Саглр^Ф» гидг түүкд гин туск келвр», Балакан Алексеиин _Ю^УҮ_Н бәәнә гиж санжанав.

болн нань чигн произведенье зөвәр тату тар и __иүпаПн упмдад ут»

Сян-Белгин эн поэмдэн дегэд саахнэр бичнэв гихлэрн урмдад. утх- ухаһарн эс ирлцен үгмүд биҗ.

Үлгүрлхд:

һал насни баһд Һанцдх нег учр. Халг гисн цагт

Харах бас күчр.

Эн үгмүд юуни учрар бичснь медгдхш. һал баһ наснд Һанцдх цаг харһна гисн утхта болхв? Тиим болхла оңгданар келгдх зөвтә. «Халг» гисн үг даршлһни төлә бәәнә. «Хална» — гисн үг эн болхв? Мел иигәд тааһад суух зөвтә болжана. Эдү мет бадгуд поэмд дала.

Ьембин Тимофей болхла 350 жилд болей хальмг улсин жирһлиг нег поэмд келэд хуурч. Цаг ут болен учрар, олна җирһл дара-дараһарн кел- гдж. Иигж поэм болш уга гих ухан манд орҗана

ЭНПУ һарһад¹ бәәнә* ги^’⁶¹"^{1 Тим}°фей биш, бас чигн талдан бичәчнр эндү парпад оәәнә гиҗ санжанав. Зәрмдән ик поэмп нрг чигн куунә нерн уга, тер произведет, дотр бичәта й™» нег чигн күүнә

нег наадһан бәәдлтә. Иим дотран ноппп Л ^{У әмд Күүнә бәәдл уга} "" ^{дотран н}°олдан уга поэм бичж болшго.

Эврәннь «Сәәхн күүкн Саглр» гидг түүкән Балакан Алексей әмтнд үлгүр болм баһчуд орулж бичҗ чадмсн уга. Хулха-худл кедг, чинән- чидл уга, арһ-эв уга улс болж теднь һарна. Түүкд бәәсн героймудиг ма­на баһчуд дураж, теднәс үлгүр авш уга. Тиим болхла, дегтр эврәннь өмнән тәвсн төрән эс хаһлсн болҗана.

Сулар, урмд угаһар, адһад, цаадк-наадкинь хәләл уга бичҗ орксн шүлгүд, келврмүд, дегтрмүд бас бәәнә. Тиимсинь баһрулж» коммунизм тосхлһнд дөңг-нөкд болхинь иткүлж, литератур олна өслтд-өргжлһнд эркн тусан күргх болтха!

Хальмг литератур, эн сүл җилмүдт, зөвәр өөдләд одв. Шүлгүд, кел- врмүд, поэме, түүкс, романмуд, наадн — аль биш әңгнь тооһарнч, кев- янзарн, утх-ухаһарнчн зөвәр ясрсн бәәнә.

Бичсн дегтр олнд таасгдад, умшгдад бәәснәс ик байр бичәч улсд уга. Тиим, әмтнд кергтә, дегтр бичж һарһх— бичәчнрин әрүн төр.

ДОРҖИН БАСҢ

Мөңк иөрәлин экн — ленин

Тер өдр, бас игәд Теңгр дулан, сәәхн бәәсн. Төгәлң цуһар әмрл авад Төрлтин шин чидләр делвсн. Ижлин усн 1КӨӨСТҖ цахрад Эңгән цокж мелмлзж турглсн, Ивтркә җинтә үвл цухрад, Эңндж орчлң хаврур өтрлсн — Иим үсхлңтә цаг эклхд Ильян бүлд көвүн төрлә. Иргч цагин нер эзлхд — Илт мергн делгрлә.

Харчудин кишг делдх үриг Хаврин өдр делкәд белглсн, Халһрсн уста Ижлин көвәһәс Хаалһнь энүнә ноолданур эклсн — Даңшата болчкад давута гилә, Даңгин әмнд зеткртә билә, Даам цокц күдр болла, Давин холиг цеежлж медлә. Олмг ухани туңһлңгин күчәр

Олна зовлңһин зәәдәриг тәәллә.

Олн зун җилә туулиг Олж эн тәәлвринь илдклә. Таара уга, онцд көвҗәсинь Тару бәәрнәснь хамцулҗ баглла.

Тамын харңһу зовлңд чивҗәсинь

Татж Эн герлүр күрглә. Көдлмшч классин чинр медж— Көлд орулж залҗ белдлә. Көрнгнь омкрсн хаана йосиг Күүчх революц агсж бедрлә. Орн-нутгин цецкә болен Ончта Парть —цецн үрнь. Орчлңгин сөөһин харңһуг гегәрүлсн Октябрин Нарн-Энүнә күчнь. Марксин номар төрән болдлсн, Мандлсн Совет-нутгтан делдсн Мана эңкр көтлврч болен * Мөңк йөрәлин экн — Ленин.

ӨРҮН НАРНИ ТУЯНД

Өөдләд өңгән сарулдхсн Өрин төвшүн сәәхн.

Өргәд сөнгән\~царулдхсн сәәхн. “

дунь сәәхн.

Ээвртә нарнд тогльсн Эрк хурһд сәәхн. Экән хәәж. маальсн күрлж, наадсн уһлмуд сәәхн. ргж. көөлдсн нһд сәәхн.

Эдрңгин шүдәр ярасн Эрдни-шишә сәәхн. Эрдмин чәр урһасн Эднә(*ошуүәәхн.

Залаһа негдүлж нәәхлсн Тәрәнә дольган сәәхн.

^ГуЛаһш/йлдкж цәәсн БәрЬй5нуурмуд сәәхн.

ерин уцгәр алгтрсн рвңгин халмг сәәхтә. Зөөрин көрцгәр алтрсн Эңкр Хальмгм бәәхтә.

АЛТН-ЗУЛ ЦЕЦГ

Алтн-зул цецг

1 Бам^т^заляр нәәхлнә. *Келт-бод цацг

[ Самблусалькар киилнә.

-Г

Өрин уйһнл-моктрпо Таж торһн шурклашн. Өдн гиигәр көктргч Тамшан ора бүркәлшң: ^д^өңгә^ халһрҗ Седклд оайр үүдәнәч. Берк кевәр саглрж Сергмҗ нанд заянач.

Тенчлин_зуг алдг, Орчлңгин нег эндг —

Таср-Х ахр наснчнь, ^срл баһ үндснчнь.

Арһнь нанар олгдхла, Зарһнь нанар кегдхлә— Энк .ңаелудхар седләв, Җк цецглүлхәр бәәләв.

Урһмл бийдән — эврән медж. Сурһмл заңдан хандг болхий?

Ульг әмтнд болшгоһар седж. Сольг нас авшгоһар бәәхий?

Минһн.өдр сүүдр болж. ШиңгД>ачт 1үр эзлхәр, Нег өдр кее^мж болж, Цог ачта нер эдлхий!

Һольшг зокал

Әәдрхнәс һарсн автомашин Әкрмдҗ ирәд зогсв.

Әмтн түүнәс дегц өндән, Әәһән өгч босв.

Эңкрән тосгч Эрдни көвүн Эдниг дарн харв.

Эмәсн дүртә Эрвң күүкн Өрвҗ машинәс һарв.

Харһхан ядгч иньгүд болж .—-—Хд^теврлдж зуурлдсн уга. Харх нүдәр байр күргж

Хаһ-ташж инәлдсн уга.

һолдк санаһан илднь үзүлж Халх, шана шахлдсн уга.

һольшг бийән һартас алдж, Хамр-ам үмслдсн уга.

һар авч атхлдхин орчд, Хару зүркәр эдн хәләлцлә.

һазр шаһаҗ, эс медгчәр, Хәрү өгч, толһа геклцлә.

Батар седклән бийдән хадһлгч Хальмг улсин зокал тиим.

Байр, өргмжән дотран бәргч Хар уга дурн инм. — *

Цалдн йовдлиг цааран уужагч Савхаг бурушагч ил үнн.

Цаһан седклин үндстә,

туужлгч ">

Сән авйасмудин негн эн. /

БАГШДАН

Тома, медрлин хаалһд орулҗ, Томта үзгүд цееҗлҗ дасхж, Тоота эсвәр дегтр үзүлж, Товчлж, әәһәр үгмүд ниилүлж;

Харх нүднд дасмж болһж, Хурһн болһнд дамшлт орулж, Хуһс цаасн деегүр дошулж, Хурдар, төвәр, чикәр бичүлж;

Алтн делкән нуувчиг илдкҗ, Альхн деер үзүлҗ тәвсн,

Ачта эрдмин булг секҗ, Амтшаҗ түүгәр ундн болһсн;

Көвә уга өргн һолын Көл уга усиг һатлһсн, Күмни медрлин гүн далан Күңкл ухаг танюлҗ батлсн;

Багш күүнә ачта килмҗиг Бахтад, бахтад шинәс йөрәнәв. Банн эрдмин бахрдшго шимиг Балһад, балһад дакнас эдлнәв.

КАЛ ЯН САНҖ

ЧУВАШ КОСМОСТ ЙОВНА

Ракетин сүркә һалиг Ардан солңһтрулж хаяд, һалв КӨДЛЖ.ӘХ кевтә һазран догдлулж оркад,

Советин Нутгин көвүн Саак, космосур зөрәд, Теңгрин омаг шуучад Телтрнь һарад одв.

«Николаев Андриян»—гилдҗ Нарт — Делкә ниргж, Келн болһнар келүлж.

Күүнә зүрк бальглулж—

Космосур толһаһинь өргәлж, Коммунизмин күч үзүдҗ, «Космонавт — һурвн.» — гилгж Күмни туужд бичгдв.

Газет хамгин халхд, һазрин төгәлн эфирт Тавн тивин келәр Таңсг Москваһим магтна.

Аһарт амр өгчәхш, Альхнд арен үлджәхш: Баатр коммунистд бахтж Байрин йөрәл асхрна.

Урһа зандн модднь Уурган өгәд өскгсн, Урд һарсн ахнрасн Уха авч өссн;

Әвртә сәәхн күцлтә, Әәмшг уга зүрктә, Ээҗдән — эңкр үрн, Эгл чуваш көвүн...

Энтн чуваш күн — Эңгин негл залу. Мана Парть өсксн — Манһс, чиирг залу.

Корабль «Восток—һурвн» Космосин теңгст шуугна, Күмни амһулңгин төлә Коммунизмин туг делскнә.

Коммунизмин цаг ирчксәр Космост Чуваш йовлта. Маңһдур Төрскән дуудхла — Манахн захас ииглтә.

Әрүн Нутгин даалһврнь Әвртә сәәнәр күцтхә, Андриян, Партян туурулж Амһулң менд буутха.

12.У1П-62 г.

ПОПОВИЧ

Дәкәд шинәс Москва.

Делкә амрлтан гееж,— Космост, бас эндр Коммунист һарч одж'-..

Туужин гүүнәс бүрдсн, Туули болад келгддг Алеша Поповичән дурасн Әвртә омлһн залу,

Августин арвн хойрт

Андриян үүринни ардас Партин берк даалһврта Павел Попович мордв.

Орс, Чуваш, Украинец Оддудур хаалһ татад, Төвкнүн жирһлин төлә Туужин төриг залцхав.

БААТР - КОСМОСТ

«Советин Нутгм — баатрмудар баин, Сансан күцәхнь — зөрмгнь олн, Келн болһнаснь дуудад хәләтн, Келсиг күцәх,—даалһад медтн!»

Игж, захас зүтгҗ

Ицгтә баһчудм келцхәнә. Оньһад тоолсн тоотнь —«Орта!» — гиҗ оошана.

Танд, теңгрин телтрт,— Төрскн һазрин һазад, Күмни амһулцгин төлә Коммунистнр дөрлдж йовцхана.

Павел Попович — баатр Партин даалһвр күцәж, Байрта, эрүл менд Бууж ирх болтха.

/962 жилин аогустин 13-д.

ТАМАРА

поэмәс

Цаг гиен — күчтә,

Цуг түүнә —үлмәд:

Цагтан цуһар цальгна, Цаг биштән-һальгна...

һазрин тмим зокалас һатлж һархнь — Дурн, һаслңта жирһлин заяснас һанцхн мөңкрхнь — Нерн...

I

Аав мет асргсн, Ачта ээҗ болен, Урдксин цогц оршгсн Урһсн һазр — усн —

Наласн Теегм — сәәхн, Намчлсн оһтрһунь—цеңкр, Нанд, чамд, таанрт Насни туршарт — эңкр.

Хавр эндр ирчксн Хальмг Тег кеерчкҗ, Хәәртә баһчуд хурчксн Хахлынова Тамаран дахчкж.

Дүүвр олн иньгүд Дурта Теегән магтна, Дүмбр бамба цецгүд Дуулн йовҗ түүцхәнә.

Дава болһниг дахад Давад һәәхәд йовхни — Нүдн күрхд уняртж Нартсн Теегм дуудна.

Торлсн торһан дуунд Тоолсн ухан аадрна, Сергеи зүркнә гүүнд Седклин сәнь төөнрнә.

Хөөчнрин хонгин һалмуд Харңһуд уладг мет, Халһрсн ба.мба цецгүд Хаалһдм тосж даладна.

Коммунизмин һалтрсн оддуд Күүнә зүрк авлсншңг — Улм цааран йовх —дутм Урмд урһаж көтлнә.

Үр күүкд һаңхлдад, Уудьвран һарһҗ аашна,

Цецглсн теегин аһарт Цеңнсн дунь жиңннә.

Тошхлад, көөлдәд наадна, Тогляд, гүүлдәд дөгвә, Шунҗ цецгүд түүлднә, Шуугж көдә сергәвә.

Цусн өңгтә улан, Цуда сәәхн цаһан, Уург мет шархл Олн зүсн цецгүд.

Көдә дүүрң — хучата, Күүкдин җилв дөргнә, Салькн саналдад оркхла — Саглрад дольгалад бәәнә.

— Алькннь эднәс суңһх-ви? Авсан альдаран кех-ви?

Негнь негнәсн сәәхн, Наадкнь түүнәсн үлү.

Түүтн, күүкд, түүтн, Түүмр шатн гиҗәнә!..

Түүг барж түүдг Төрүц арһа уга!

Генткн Тамаран уханд

Гешүтә седкл түүрчв;

Баһасн дурта бамбстан Бийнь санань зовб:

«Эврә жилвин төлә «Эдниг юңгад таслдг-ви?

«Иньгтән белглхин кергт «Ижләснь яһҗ хаһцулдмн-би?

«Көөрксиг тигҗ өнчрүлчкәд, Көлдән ишкдгинь яахви?..

«Сәәхнд дурта — гиен «Санхд, тегәд юмби?..»

Чеежнь гентәр уутьрад, Чирәнь мел бархлзад, Үүлрксн, саначрхсн бәәдлтә — Үр күүкдән дуудв.

Ярлзад инәҗ, иньгүднь Яһсинь медхәр сурлдв: —«Чирәчн юңгад ативә? «Чим зуучксн болвза?

«Му юма санв-чи?

Манд түүгән келн-чи?..»

Эрж. — сурж, күүкнд Энкр Тамаран ээрв,

Тиигән холл, харвад, Телүлсн бәәдл һарад; Теднә сурсн хәрүд Тамара өмнәснь сурв:

—«Альков, амргуд, тотхит, Альван невчк ахрит, Дурн гисн юмби?

Ямаран нерн сәәхн-би?..

Сеңслсн сәәхн күүкд Седкл — ухаһан туңһана, Ода сурсна хәрүнь Олдж өглго зована.

Өрч — һол суһлгсн, Өр — зүркнәс төргсн, Җирһлин җивр болгсн Җигтә сәәхн — дурн!..

Ирү — җөөлн хәләцтә, Иньг бәрлдх хөвтә — Мөндр мет цеврүтсн Мөн — сиитин — нерн!..

Хату, нерн төриг Хаһҗ, көөркс, чадхш, Таасгдх көвүнә нериг Тааҗ медҗ болхш.

III

Герт орад ирхләнь Генткн чеежнь бүтнә, Ирн-дарңчн гихш, Эрүл гемтәньчн медгдхш.

Күүкдин санань зовад, Көөрк Тамаран саатулна,

Седклин киләсинь сөргәд, Сергәхәр седж. аадрулна.

һар һаран бәрлдәд, һаңхад һарад йовцхана, Кеер чееҗән хаһлад, Кесгтән хәрхән мартна.

Медәд уга зовлң, Мел өргн орчлң, һал — һәәзн насн — һанцхн нернд хөврв...

йир негл нерн йовх мөринь тосна, Хамаран зөрәд һарвчн Харһн гисн болна.

Седклин киләсн болад, Сөөһин зүүднд орад, Цә бәрәд уухлань Чирәнь ааһднь үзгднә.

Кесн — үүл, яһлав!.. Келнә үзүрт — нернь,, _ч Кениг дуудн гивчн Келгдж. — одн гинә.

♦

Теегин өргн аһуд, Теркә күүкнә зүркнд Түрүн дурн төрж.

Түүрчсн зөвүр болҗ.

Хаврин оруһин усиг Хәрү яһж, сөргдв. Болзгтан төрсн дуриг Боож. зогсаж. болдв.

Х-өрәд эргн насдан Худл бичгә күүндит, Хөврлт уга седклән Хөвднь бичгә даалһит.

ИНҖИН ЛИҖ

ПАРТИН ТУСК ХАЛЬМГ ДУН

Уралан йовх хаалһдм Урмд партьм өглә, Хатушг урдк зовлңгм Холин тууҗд үлдлә.

Өргмж. иктә көдлмшнь Өргн теегтм буслна,

Күн болһна седклнь Коммуна партьд тусна.

Күңкә партии нилчәрнь Күсл хамгм делгрнә, Эмнг'бээсн һазрнь Энгдән шинрж. цецглнә.

Өргмҗ иктә көдлмшнь Өргн теегтм буслна, Күн болһна седклнь Коммуна партьд тусна.

Алдр партии килмжд Амулң җирһл сүрәтә,

Хальмг теегм үрглжд Хаврин айсин дүүрәтә.

Өргмж иктә көдлмшнь Өргн теегтм буслна, Күн болһна седклнь Коммуна партьд тусна.

ЭРДНЬ

Хар дүңгин алднд Хөн кеергшән һарв, Арднь Эрднь тедүкнд Адһм угаһар дахв.

Намрин серүкн салькн Нам шүрүлкхәр седнә, Энүнә карат авцинь Эрднь сәәтүр меднә.

Ода тедн бөдүрж, Онц отрат тохрв, Олна зөөрт немгдж Орман эзлж батрв..

Кипд шахгдсн ноосн Күриж, сананд орна, Өндр ацата машид Өмн үзгдсн болна...

Өндрин цаад бийәс Өр цәәҗ тининә, Чиирг малчин чирә Чиигтә аһарт гилинә.

Эннь мел оньдинд Эрдньд ордг тоолвр Ирх хаврт диилвр Икдәд чигн одх.

Булһар һоснла оралдж, Бор шарлжн наадна, Болх үвл күләгдҗ, Болһамҗта хөөчд ухалгдна;

Хаврак нилх хурһд Харанд үзгдсн болна, Мәәһг көлтә теднә Мәәльлһн чигн соңсгдна.

Өндрин ора алтрулад, Элдв нарн һарв, Өдрин кергән тодрулад, Эрднь дотран санв:

Кесг жилин туршарт Келсн үгдән күрләв, Керт мини һарт,— Күцлдән би ицнәв.

1961 җ.

БУЛҺАШ

Серэ деернь һархнь Седкэл мини талвана,— Хаһларта һазрин захнь Холдэ җириж цаарлна.

Болд күлгүдин негинь Булһаш күүкн зална, Темдгтә цеңкр алчурнь Телүрсн зүрким дайлна.

Зеегтә хар нүдичнь Зөрж хәләхәр седнәв, Альмн өнгтә халхичнь Альхарн илхәр седнәв.

Күлгән залдг болвчнь, Күләсн иньгән санхнчи, Телүрсн халун седклиг Тевчхәр седхлә яһдмчи.

1962 җ.

НИМГР ӨВГНӘ ҺУНДЛ

Ниднә пенсд һарсн Нимгр өвгн — чолуч, Түгдрҗ чаңһур ишкәд, Тосхлтин комитетд ирв.

О, Нимгр, мендвт, Уралан, нааран суутн. Ончта зәңгәсн келтн... Уурлсн бәәдлтә, яһсмта?

Ууран медүлшгоһар седләв, Яһад медчквч, Элксә?

Уурлх учр харһв, Яһлав, айдҗа, келсв.

Пенсд бәәнә гидгчнь, Пө кецү бәәж.

Медсн болхнь би Мел һаршго бәәҗв.

Эмгнәсн салхар седҗәнәв, Эсклә көдлмшт орнав.

Эн төрин тускар Эсв чамас сурнав.

Уй, яһҗаснтн энви?

Учрнь юн болва?

Невчк токтнтн, Нимгр, Нанд медгдҗ бәәхш.

йир бәәнә, айдҗа, йилһҗ чамд келсв.

Төр ик чинртә, Терүнә учринь цәәлһсв.

Пенсд һарсн күн Политикәс хоцршго зөвтә. Эмгм намаг, хәәмнь, Эвдж бәәх бәәдлтә.

Аль-бис кергәр Альдаран чигн илгәнә, Тернь нам һәәвһә,— Талдан йовдл жигшәнә.

Көдлмш кедго чи Кенд кергтәвчи? — гинә. Альм, аһурцг гүүлгүләд, Арсм келгүлхәр седнә.

Нег таньлм базрт

Нанд нигҗ инәв: Нертә чолуч биләч, Не яһснчнь энви?

Көдлмшч мини чирә Кезә уласн болхви? Кишва тер инәдиг Кезә бн мартхви?..

Би терүнә хөөн Базрт оддган уурув, Болв эмгм нанд Базг йовдл үзүлв:

Арсм кешго болхла, Альдаран чигн йов, Көдлмш кедго өвгн Кергтә биш,— гив.

Учр тинм болсар

Уурта йовсм эн, Ямаранчн көдлмшт бийим Яһад болвчн орултн...

Маңһдураснь авн Нимгр Маначин үүлдвр күцәв, Бәрәнәс ирсн мет Байрта серглн бәәв.

1962 җ.

БЕМБИН ТИМОФЕИ