35. Амонімы. Іх асноўныя рысы і сутнасць адрознення ад мнагазн.Слоў.

Амонiмы – словы, якiя аднолькава гучаць, але маюць розная значэнне.

Лексiчныя амонiмы – словы аднаго граматычнага класса (адной часцiны мовы), яны супадаюць гучаннем I напiсаннем або ва усiх уласцiвых iм формах, або толькi часткова. Паводле гэтага падзяляюць на : Поуныя- супадаюць ва усiх граматычных формах. Напр., кавалер(1-нежанаты чал, асоба з ордэнамi).

Няпоуныя- супадаюць гучаннем I напiсаннем не ва усiх уласцiвых м граматычных формах. Напр., настойваць(1-патрабаваць), (2-рабiць настойку)

4 тыпы няпоуных амонiмау:Амафоны (фанетычныя) –аднолькава гучаць, але па-рознаму пішуцца. (грыб-грып)

Амаформы (марфалаг) – супад.гучан.і напісаннем толькі ў асобн.грам.формах. (верасень ідзе за летам –прыехаў летам)

Амографы – адн.пішуцца, адр.знач.і гучаннем (мука- мука)

*сiнт.амонiмы (адн. Па форме, розн сiнтаксiчн. функцыi)- (яны) студыi (мн.лiк), (ей) студыi (адз.лiк) Па марфалагiчнай будове амонiмы бываюць простыя(невытворныя) I вытворныя. Невытворныя у асноуным сустрвкаюцца сярод назоунiкау (таран-рыба, удар), а вытворныя – сярод дзеясловау (вЫхадзiць-многа прахадзiць, вылечыць).

36. Паронімы, іх паходжанне, прыемы ўжывання.

Паронімы – словы, што маюць блізкае гучанне, але розныя па лексічным значэнні. Звычайна аднакар, маюь адн.націск.таму іх путаюць. Паронімы – словы адной часціны мовы, якія маюць аднолькавыя граматычныя прыметы і суадносяцца паміж сабою па структуры. Напр., чытач і чытальнік. (наз. м.роду, адз.ліку, наз.скл., аг.кор. –чыт, розныя суф.)

Узн.: павел.кольк.лекс.адзінак; *паш.іх сэнс.нагр, *узаемаўплыў слоў на іх семант.і марф.узр; *запаз.словы, *спец.лек-ка.

Адрознів-ца: суф+прыст.(управіць-выправіць) / генеральны-генеральскі. Сродак адрознення–суфiксы і прыстаўкi.Спалучальныя магчымасцi неаднолькавыя. Большасць аб`яднана парамi, але бываюць группы з 3,4,5 паронiмаў (асобны-асаблiвы-асабовы-асабiсты-асобасны).Паранiм. адносiны найбольш часта узнiкаюць памiж назоўнiкамi, прыметнiкамi, радзей – памiж дзеясловамi. Памiж членамi паранiм. рада сэнсавыя адносiны з часам могуць мяняцца і пераходзіць у разрад сiнонiмаў (атамнiк, атамшчык - у галiне атамнай фiзiцы).Ва умовах двухмоўя ўзнiклi мiжмоўныя амонiмы і паралексы. Звязан з iнтэрферэнцыяй - узаемапранiкненнем. Напр., міжмоўн. амонімы: плот(бел)-забор; плот(рус); блага (бел)-дрэнна; блага (рус.)Паралексы –словы з 2-х моў, якiя адрознiваюцца марфемнай структурай, вымаўленнем, нацiскам, прыналежн да часц мовы і iнш.Напр., баразна-борозда, калiдор - коридор, бараноў-баранов, камянi-камни, жасмин-ясмiн..Паранамазiя–стылiстычны прыем зблiжэння сэнсава і структурна розных слоў, якiя маюць знешняе гукавое падабенст Дзе сунічнік, там і суніцы.

37. Словы народнай этымалогіі. Перыфразы. Эўфемізмы і дысфемізмы.

Перыфраза – выраз, апiсальна раскрыв. значэнне слова (маладая далечыня - маладосць). (Прыклад кант. аўт. сін.) Эуфемiзмы – выразы, якія замяняюць грубае значэнне больш мяккiм (памер - зышоў ад нас).

Крыніцы ўзбагач бел мовы:

Сінонімамі становяцца словы, якія ўвайшлі ў літ. мову з яе гаворак: калодзеж – студня; маланка – бліскавіца.

Актыўна ўтв. сін. рады ў выніку суіснавання ўласна бел. слоў і запазычанных: суправаджэнне – акампанемент.

Суіснаванне слоў з аднолькавымі або блізкмі знач., што належ. да розн. гіст. эпох.: ружжо – стрэльба – вінтоўка; дзіда – піка – кап’ё.

Эўфінізмы - выразы, замяня грубае значэн больш мяккiм(памер-зышоў ад нас). Парвеню- выскачка. Гэта словы. Якія маскуюць сапраўдную сутнасць з’явы.

Дысфемізмы - грубіянскае ці непрыстойнае пазначэнне першапачаткова нейтральнага паняцця з мэтай надання яму негатыўнай сэнсавай нагрузкі ці проста для ўзмацнення экспрэсіўнасці гаворкі, напрыклад: здохнуць замест памерці, пыса замест твар. Абсцэнная лексіка –маты.

Наро́дная этымало́гыя - спецыфічная моўная з'ява поўнага або частковага пераасэнсавання слова ў выніку адвольнага збліжэння яго з іншымі блізкімі па гучанні словамі.