- •Філасофія і яе сутнасць
- •Структура філасофіі.
- •Асноўнае пытанне філасофіі
- •Матэрыялізм і ідэалізм.
- •Светапогляд, яго структура і асноўныя тыпы.
- •Функцыі філасофіі.
- •Мілецкая ( іянійская ) філасофія.
- •Элейская філасофія.
- •Філасофія зянона(490—420да н.Э.)
- •Філасофія сафістаў.
- •Сафістычнае вучэнне аб чалавеку.
- •Філасофія сакрата(466--399 да н. Э.)
- •Філасофія платона ( 427 -- 347г.Д.Н.Э.)
- •Філасофія арыстоцеля.
- •Філасофія атамістаў.
- •Філасофія сярэдневечча
- •Філасофія адраджэння.
- •Філасофія новага часу: эмпірызм, рацыяналізм, сенсуалізм.
- •Паняцце метада. Класіфікацыя метадаў навуковай дзейнасці.
- •Філасофія георг вільгельм фрыдрыха гегеля(1770 -- 1831).
- •Філасофія людвіга феербаха(1804--1872).
- •Філасофія марксізма.
- •Гісторыка - філасофскае разуменне матэрыі.
- •Сутнасць ўяўленняў аб рэчыва--полевай матэрыі
- •Матэрыя і рух.
- •Свядомасць і яе сутнасць.
- •Метафізіка, яе сутнасць і асноўныя формы.
- •Дыялектыка і яе прынцыпы
- •Сінэргетыка.
- •Канцэпцыя наасферы і экалагічныя каштоўнасці сучаснай цывілізацыі. Каэвалюцыя прыроды і грамадства.
- •Культура як з’ява
- •Цывілізацыя.
- •Грамадскі прагрэс.
- •Пачуццёвае і рацыянальнае ў пазнанні.
- •Агульналагічныя прыёмы пазнання.
- •Грамадства як вобласць вывучэння сацыяльнай філасофіі.
- •Філасофія тэхнікі і вобласць яе даследвання.
- •Філасофская думка беларусі
- •Расійская філасофія 18 -20 ст.
- •Прыродныя асновы грамадскага жыцця.
- •Чалавек як аб’ект філасофскага пазнання.
- •Філасофія жыцця.
- •Аналітычная філасофія ( нэапазітывізм. )
- •Рэлігіязнаўства, этыка, эстэтыка як прыкладныя філасофскія навукі.
- •Філасофія ідэнтычнасці (архетыпы, менталітэт, характар душы народа).
- •Усходняя філасофія
- •Індыйская філасофія
- •Кітайская філасофія.
- •Футуралогія як навука і вобраз здумлення.
- •Глабалізацыя сацыяльных працэсаў.
- •Усход – захад : філасофскі дыялог культур.
- •Філасофскія канцэпцыі сучаснага прыродазнаўства.
Сінэргетыка.
У 20ст. ва ўжытак уваходзіць паняцце“самаарганізаваных сістэм”, ці адкрытых сістэм. Разгорнутае азначэнне іх зрабіў адзін са стваральнікаў квантавай механікі Эрвін Шрёдзінгер (1888-1961), пачынаючы з якога лічыцца, што самаарганізуюцца не толькі жывыя істоты, але і неарганічныя прадметы і нават космас у цэлым. Вывучэннем самаарганізаваных сістэм пачала займацца міждысцплінарная навука 20ст. сінэргетыка. Нямецкі фізік Хакен тэрмін сінэргетыка ўтварыў ад ст.грэч. слова “сінэргіо”, што ў пер. азначае “сумесныя, ўзгодненыя дзеянні”. У адрозненні ад класічнай тэрмадынамікі, якая прызнае толькі закрытыя і ўраўнаважаныя сістэмы, сінэргетыка, як тэорыя самарганізацыі абапіраецца на некласічную тэрмадынаміку і прызнае толькі адкрытыя сістэмы. Згодна некласічнай тэрмадынамікі, пачаткам самаарганізацыі з’яўляюцца выпадковыя адхіленні ад раўнавагі ў закрытых сістэмах, якія называюцца флуктуацыямі. Ва ўсіх сістэмах яны адбываюцца пастаянна, але на самым пачатку яны падаўляюцца сістэмай. Але паколькі любая сістэма, ў тым ліку і закрытая, ўзаемадзейнічае з акаляючым асяроддзем, то паступова флуктуацыі ўзмацняюцца, ў выніку чаго старая структура разшатваецца, г. зн. ўзаемасувязь паміж элементамі ў ёй слабеюць, і як вынік гэтага ўзнікае новая сістэма. У цэлым, сінэргетыку цікавяць нестацыянарныя станы ў прыродзе і грамадстве, ўзаемапераходы, разбурэнне і стварэнне безпынна ўзнікаючага і зменлівага свету. Іншымі словамі, сінэргетыка – вучэнне аб устойлівай неўстойлівасці. Сінэргетыка зыходзіць з таго факту, што ўсё тое, што ўспрымаецца намі ў дадзены момант, ўсё тое што зараз існуе і ў чым мы ўдзельнічаем – гэта толькі разрозненныя фрагменты адзінага сусветнага сінэргетычнага працэсу.
Самаарганізацыя ці сінергія ў грамадстве адрозніваецца тым, што тут дзейнічаюць людзі з іх інтарэсамі, праграмамі, і яны ставяць перад сабою самыя розныя мэты ізадачы. Напрыклад, самыя зямныя, накшталт: як пераадолець фінансавы крызіс, ці як падоўжыць сваё жыццё; ці самыя ілюзорныя - як дасягнуць безсмяротнасці, ўсяведання і г. д. Флуктуацыі ў грамадствах, у жыцці людзей выклікаюць адначасова надзею і трывогу. Надзею таму, што нават самыя нязначныя флуктуацыі могуць ўзмацняцца і гэтым зменьваць ўсю структуру сістэмы. Напрыклад, індывідуальная актыўнасць чалавека, грамадзяніна ў ва ўсіх выпадках, нават у самых неверагодных і тупіковых, з’яўляецца зусім не безсэнсоўнай. Трывога ў тым, што чалавеку заўсёды ўяўляецца, што і ён сам, і грамадства і космас не ўтрымліваюць ў саміх сабе якіх – небудзь гарантый, стабільных ці непераходных законаў, прынцыпаў, станаў. Значыць, і ў чалавека, і ў прыродзе, і ў космасе ўсё з’яўляецца плыўкім, няўстойлівым, зменлівым.
“Парадак з хаоса”: сінэргетыка ўводзіць паняцце хаоса ў лік фундаментальных і прызнае, што парадак і безпарадак узнікаюць і існуюць адначасова. Класічным для сінэргетыкі высупае прыклад аб наяўнасці двух поглядаў на Венецыю: з вышыні птушынага палёту (макраапісанне) адкрываецца панарама строга ўпарадкаванай структуры горада; з другога боку - ўспрыняццё яе знутры паказвае, што ў ім няма ніякай структуры, а ёсць толькі безсістэмны хаос.