- •1. Прадмет і задачы стылістыкі
- •2. Стылістыка і рыторыка
- •3. Сучасны стан стылістыкі як філалагічнай дысцыпліны
- •4. Вывучэнне пытанняў стылістыкі ў айчыннай філалогіі
- •5. Выбар слова. Прадметна-лагічнае і асацыятыўнае значэнне слова. Аб’ем і змест паняцця, выражаннага словам.
- •6. Агульная стылістычная характарыстыка лексікі сучаснай беларускай мовы. Эмацыянальна-экспрэсіўныя і функцыянальна-стылістычныя тыпы лексікі.
- •8. Стылістычнае выкарыстанне сінонімаў і перыфразаў.
- •9. Стылістычныя функцыі сінонімаў у мастацкай і публіцыстычнай літаратуры. Адкрытае і скрытае выкарыстанне сінонімаў.
- •10. Выкарыстанне амонімаў і паронімаў у стылістычных тэкстах. Каламбур і паранамазія. Памылкі ў выкарыстанні амонімаў, паронімаў і мнагазначных слоў.
- •11. Стылістычнае выкарыстанне антонімаў. Антытэза.
- •12. Стылістычнае выкарыстанне архаізмаў і неалагізмаў.
- •13.Запазычаныя словы, іх стылістычнае выкарыстанне ў смі
- •14. Слова і вобраз
- •15. Пераноснае ўжыванне слова. Тропы і іх стылістычная характарыстыка
- •16. Фоніка. Моўныя сродкі гукапісу
- •17. Тыповыя памылкі словаўжывання
- •18. Стылістычныя асаблівасці ўжывання назоўніка
- •19 Асаблівасці стылістычнага выкарыстання прыметнікаў.
- •20 Стылістычна выкарыстання займеннікаў
- •21. Вобразна-экспрэсіўныя якасці дзеяслова
- •22. Стылістычныя рэсурсы беларускага сінтаксіса. Асаблівасці сінтаксіса розных стыляў мовы
- •23. Стылістычныя асаблівасці розных тыпаў простага сказа.
- •24. Сінаніміка форм выказніка. “Расчляненне выказніка”.
- •25. Актуальнае чляненне выказвання і парадак слоў у сказе
- •26. Некаторыя выпадкі кіравання
- •27. Сінанімія прыназоўнікавых і 6еспрыназоўнікавых канструкцый
- •28. Сінаніміка прыназоўнікаў у 6ел. Мове
- •29. Стылістычныя аса6лівасці выкарыстання аднародных членаў сказа ў мастацкай літаратуры
- •30. Стылістычн. Аса6лівасці сказаў з аднароднымі членамі
- •37. Стылістычнае выкарыстанне складаных сказаў. Памылкі ў складаных сказах
- •38. Стылістыка тэксту як састаўная частка стылістыкі
- •39. Стылістыка мовы і стылістыка маўлення.
- •40. Звышфразавыя адзінствы
- •41. Тыпы сувязі ў празаічных строфах
- •42. Функцыянальна-сэнсавыя тыпы маўлення: апісанне, апавяданне, разважанне
- •43. Моўны вобраз у мастацкай літаратуры і публіцыстыкі.
- •46 Асноўныя фунуцыі мовы і прынцыпы вылучэння функцыянальных стыляў
- •48. Афіцыйна-дзелавы стыль
- •49. Навуковы стыль
- •50. Публіцыстычны стыль
- •51. Літаратурна-мастацкі стыль
- •52. Асаблівасці мовы газеты, рыдё і тэлебачання як смі
- •53. Стыль інфармацыйнай заметкі
- •54. Стыль рэпартажу
- •55. Стыль публіцыстычнага тэксту
- •56. Стыль інтэрв’ю
19 Асаблівасці стылістычнага выкарыстання прыметнікаў.
Стылістычнае выкарыстанне прыметнікаў тлумачыцца перш за ўсё агульнымі ўласцівасцямі гэтай часціны мовы, якія даюць магчымасць выражаць самыя разнастайныя па сваёй эмацыянальна- экспрэссіўнай афарбоўцы прыметы і якасныя рысы предметаў. Акрамя гэтага прыметнік мае шэраг вельмі блізкіх па значэнні разрадаў і форм, вбыра каторых часта залежыць ад сэнсавых і стылістычных асаблівасцей кантэксту.
Выяўленчыя магчымасці прыметніка часта праяўляюцца ў творах мастацкай літаратуры і публіцыстыкі. Прыметнікі дапамагаюць яскрава і жыва распавядаць.
У якасцт эпітэта прыметнік часта набывае пераноснае, метафарычнае значэнне. Узнікаюць пераносныя значэнні пры ўжыванні прыметнікаў ў новай для іх сферы па прынцыпу аналогіі. Асабліва прадуктыўныя якасныя і адносныя прыметнікі. (пустая бутэлька-пусты чалавек)
Як і назоўнікі пырметнікі набываюць тую ці іншую стылістчную або эмацыянальна-экспрэссіўную афарбоўку пры дапамозе суффіксаў і прыставак. Вось некалькі тыпаў прадуктыўных экспрэссіўна афарбаваных суффіксаў: 1. памяньшальна ласкальны: -еньк- аньк- енечк- маленькі, даўжэнькі. І г. д.
Ступені параўнання прыметнікаў.Якасныя прыметнікі традыцына у белю. Мове маюць тры ступені параўнання.: звычайную, вышэйшу.ю і найвышэйшую. Дзве апошнія у сваю чаргу маюць простую (сінтэтычную) і складаную (аналітычную). Яны адрозніваюцца па сваіх стылістычных асаблівасцях.. прстая форма вышэй.
Лексіка–грам разрады:А) Якасныя абазначаюць прымету прадмета непасрэдна, без адносін да інш прадметаў. Асаблівасці: утв ступені праўнання, маюць поўнную і кароткую форму, спалучаюцца з прыслоўямі меры і ступені (нада прыгожы, надзвычай важны), ад іх утв формы субектыўнай ацэнкі (легкі–легенькі), ад іх утв якасныя прыслоўі (весела, добра), ад іх утв наз з адцягненнем, абстрактным значэннем (смелы–смеласць), здольнасць утв антанімічныя пары, могуць мець вытворную(радасць0радасны) і невытворную аснову (белы, малады), некаторыя маюць толькі адну прымету якасці – невытворнасць (гняды, вараны)Б) Аносныя абазначаюць прымету прадмета праз яго адносіны да іншых прадметаў, дзеянняў (лімонны сок): абазначаюць пастаянную нязменную прыкмету (учарашняя газета), вытворныя паводле будовы (вясковая жанчына – веска)Іх у кантэксце часта набываюць пераноснае – метафарычнае–значэнне і ужываюцца ў ролі якасных (залаты чалавек). Іх роля інфармацыйная, класіфікацыйная.В) Прыналежныя абазн прыналежнасць прадмета пэўнай асобе (братава паліто) Яны неаднародныя паводле значэння. У Н і В скл пры наз ж роду і ніякага яны звычайна маюць кароткую форму (бяцькава, бабуліна).Другія паказваюць на агульныю прыналежнасць (лісіная нара). Некаторыя мнагазначныя прыметнікі (бацькоўскі, дзедаўскі, купалаўскі) спалучаюць значэнне прыналежнасці са знач адноснасці (коласаўскі твор– коласаўскі стыль). У залежнасці ад форм словазмянення прынал прыметнікі падзяляюцца на: 1) прыметнікі с суф –оў/–аў/ еў/–утвараюцца ад асобных наз м роду (Міхасеў). 2) прыметнікі з суфіксам –ін/–ын–утвараюцца ад наз ж роду (Алесін, сястрын).
Поўная, сцягнутыя і кароткая:Толькі якасныя! Поўная – асноўная, зыходная. Але першапачаткова у мове былі толькі кароткія формы. Поўныя выступаюць у якасці азначэння і выказніка. Кароткая не скланяецца, змяняецца толькі па родах і ліках і бываюць толькі выказнікам. Сцягнутыя, або усечаныя бываюць толькі азначэннем (дзявоча Красаві)
Ступені параўнання якасных прым:
Розная ступень інтэнсіўнасць: Вышэйшая ступень (прыгажэйшы) и Найвышэшая паказвае на гранічную ступнеь якасці у параўнанні з іншымі (найбуйнейшы).
Выш і найвыш могуць быць простымі (сінтэтычнымі – утв пры дапамозе словаутв афіксаў) і складаны (аналітычны –шляхам далучэння іншых слоў).
Простая вышэйшая утв пры дапамозе суф –эйш–/–ейш/ – ш\, якія далучаюцца да асновы прыметніка (мудры мудрэйшы). Утв не ад усіх якасных прыметнікаў (якія утв ад адносных). Яны утв ад іншых часцін мовы пры дапамозе суфіксаў – ав, іст,–ат, к, аўн і інш (агністы, ліпкі, плаўны)
Складаная форма вышэйшай утв шляхам далучэння да прым праслоўяў больш, болей, меней… У кніжная пераважаюць складаныя)
Пр найвышэйшая – утв пры дапамозе прыст най (у мастацкім і публіцыстыным стыле)
Складаная найвышэйшая утв спалучэннем прыметнікаў з займеннікам самы або прыслоўямі найбольш, найменш (самы вялікі).
Элятывыя формы прыметніка – калі простыя і складаныя формы найв ступені могуць аьазначаць гранічную (самую высокую ці нізкую) ступень якасці без параўнання з іншымі (найстаражытнейшы горад, самы мудры чалавек)
Ацэначная форма прым:
1)З дапамогай суфіксаў: а) –ізн –эхн – эразн –энш б)– еньк–аньк–юсеньк –явненьк –ютк (памяншальна – ласкалтныя значэнні)в)–ав –ават (значэне непоўнай якасці – балявы) 2) прыставак за–, звыш–, ультра–, завысокі–, ультралевы
3)паўтарэннем прыметнікуў
Стылістычная роля спалучэння прыметніка з назоўнікам і двух назоунікаў розная. (купалаўскія творы і творы купалы, завадскія рабочыя. І рабочыя завода) Спалучэнні двух назоўнікаў маюць больш прадметны характар. Спалучэнне назоўніка з прыметнікам мае больш агульны характар, указывае на прадмет і яго прымету.
У адным выпадку гэтыя канструкцыя абразуюць вельмі блізкія сінанімічныя пары (факультэцкі сход і сход факультэта), а ў другіх выпадках маюць рознае сэнсавае значэнне і сінонімамі не з’яўляюцца. Напрыклад, фразелагічнае спалдучэнгне парк Кульуры нельга замяніць словамі культурны парк, бо я ны маюць рознае значэнне.
У беларускай мове часцей за усё для вражэння прыналежнасці ўжываюцца канструкцыі з прыналежнымі прыметнікамі, а ў рускай мове больш пашыраны канструкцыі з назоўнікамі у родным склоне.: рыбакова хата- хата рыбака, леснякова сядзіба – усадьба лесніка.