Хі-тарау. Тік ішектің аурулары

11.1. Парапроктиттер және тік ішектің жыланкөздері

Тік ішек ауруларының жіктелуі:

1. Даму ауытқулы- атрезиялар.

2. Зақымдалулар(ішпердесі ішінде және одан тысқары.

3. Бөгде заттар.

4. Қабыну-аурулары:

• Жедел басталатындар- проктит, парапроктит.

• Созылмалы- спецификалық, спецификалық емес.

5. Тік ішектің түсуі.

6. Геморрой.

• сыртқы,

• ішкі,

• бірінші,

• екінші.

7. Тік ішектің кілейгейлі қабатының жарылуы.

8. Басқа аурулары- тік ішектің қышымасы, құйымшақ ауырсынуы.

9. Ісіктер:

• қатерлі (рак, саркома),

• қатерсіз- липома, фиброма, миома, дермоидты киста, тератома, ангиома, полиптер, түкті ісіктер.

Парапроктит деп тік ішек айналасы майының іріңдеп кабынуын атайды. Парапроктиттің жедел және созылмалы түрлері бар. Ауру ер адамдарда жиі байқалады (72,6%).

Парапроктиттің басталуына қолайлы жағдай туғызатын себептер:

1) Тік ішектің кілегейлі қабатының жарақаттануы (балық сүйегімен, қатты нәжіспен, тағам қалдығымен).

2) Геморрой ауруы, сызаттар, проктит, экзема, мацерация, қышынған анус терісін тырнау.

3) Инфекцияның гематогенді метастазы (баспа, фурункул, тұмау).

Көбінесе парапроктитті бірнеше микробтар симбиозы (анаэроб-аэроб) қоздырады.

Парапроктиттің түрлері

1) Тері астының (перианальды) іріңдіктері.

2) Ишиоректальды іріңдіктер.

3) Пельвиоректалъды іріңдіктер.

4) Ретроректалъды іріңдіктер.

Тері асты парапроктитінің тереңге жайылуы, ал тереңде басталатын парапроктиттің сыртқа теуіп, тері астына жайылуы мүмкін, іріңдіктер тік ішек ішіне жарылса тік ішектің жыланкөзі ашылады.

Тері астының абсцессі жиі кездеседі. Одан соң ишиоректальды. Қалған түрлерінің жиілігі 12% жетеді.

1) Ауру жедел басталады. Дене қызуы 38ө39 градусқа көтеріледі, кейде дене тітіркенуі кездеседі

2) Тік ішек тұсы ауырады. Ауыру дәрет алғанда күшейеді

3) Зәр жүруі қиынданады.

4) Ауыру сезімі солқылдатып, шаншып күшейеді.

5) Лейкоцитоз, ЭТЖ шапшаңданады.

6) Анус айналасында ісік.

7) Парапроктиттің барлық түрінде ішекті саусакпен тексеру қажет.

Жамбас пен тік ішек арасының және қасаға мен тік ішек арасының іріңдігінде ауру жағдайы нашар, аурудың сыртқы көріністері жоқ.

Тік ішектің ішін саусақпен тексергенде қатаң немесе жұмсарған ісік анықталады. Жедел басталған парапроктиттің ақыры жыланкөздің тесігінің ашықтығымен немесе жабылуымен байланысты. Егер жыланкөз тесігі ашық қалса - созылмалы жыланкөзіне айналады. Жыланкөз тесігі жабылып бірде қайта ашылып тұрса - қайталанбалы парапроктит деп аталады.

Паропроктитті операциямен емдеудің келесі шарттары бар:

1. Операция жедел орындалады.

2. Тілік кең болуға тиісті.

3. Іріңдіктің іші антисептикпен жуылады.

4. Іріңдіктің іші тампондалады.

5. Тік ішекке Вишневский майы жағылған тампон енгізіледі. Бұл қабынған ішекке қолайлы әсер береді.

6. Диетаны сақтау және 4-6 күн бойы опий ішкізу.

Параректальды жыланкөздер

Тік ішек айналасының майында және анус айналасында пайда болатын іріңді қуыс тік ішектің жылан көзі деп аталады.

Жыланкөздің жіктелу түрлері..

а) Толық (80%).

б) Жартылай — ішкі және сыртқы.

Жыланкөздің ішкі тесігі ішектің артқы, алдыңғы бетінде және сыртқы қабырғасында орналасуы мүмкін. Жыланкөздер сфинктерден жоғары және төмен орналасуы мүмкін.

Жыланкөздер көріністері

Жыланкөздің сыртқы тесігінен ірің ағуы, кейде нәжіс, тағам қалдықтары, газ шығуы. Созылмалы жыланкөздер 10-15 жыл бойы сақталуы мүмкін.

Жыланкөздерді хирургиялық тәсілмен емдеудің түрлері:

1. Іріңдікті тілу, ашу. Операциядан бұрын жыланкөзге бояу жіберіледі. Одан соң жыланкөзге енгізілген темір сүңгі арқылы іріңдіктің қабырғасы тілініп, оның екі тесігі ашылады. Бояумен боялған тіндер кесіліп алынады.

2. Егер жыланкөздің ішкі тесігі сфинктерде немесе одан жоғарыда ашылса жыланкөзді тілу ғана емес, оны сылып алып тастау орындалады.

3. Жыланкөздің ішкі тесігін жабу тәсілдері:

Джадд-Рабле операциясы. Жыланкөзді сыртқы тесігімен қоса кесіп алып тастап, ішкі тесікті тік ішектің кілегейлі қабығынан даярланған құрақпен жабылады, Құрақты тесікке кетгут жібімен тігеді, А.Н.Рыжих бұған қоса сфинктеротомияны орындайды. Жыланкөздің ішін және тесіктерін тіліп оның ішін қырып тазартып тампонмен толтыруды орындайды.