1. Курсовой пашан цельже ден задачышт-влак.

Тиде курсовой паша гыч ме, эрвелмарий мурышто могай шуко турло синтаксис-влак улмым ончыктена.

2. Муро чонымаште синтаксисын верже.

Эрвелмарий мурышто шуко турло синтаксис кучылталтме.

Морфологий ден синтаксис – грамматикын кок ужашыже. Синтаксис – руш йылме гоч пурышо грек мут ( < грек syntaxis ‘йыгыре ыштымаш, ушымаш ‘). Тудын этимологийжым шотыш налаш гын, синтаксисыште вара мом йыгыре кучылташ лиеш? Эн ончычак, мут-влакым. Морфологийыштат, синтаксисыштат мутым шымлат. Морфологийыште посна налме мутын

Кумданрак каласаш гын, йылме наукын чыла разделже мутым шымла, кажныже шке могырым:фонетика ден орфоэпий – мутым ыштыше йук-влакым, нуным чын каласен моштымым, лексикологий ден фразеологий – мутын лексический значенийжым, кучылталтмыжым, графика ден орфографий - мутым возен ончыктымым, мут ышталтмаш – мутын турло йон дене ышталтмыжым, морфологий – мутын ойлымаш ужаш тусшым. Синтаксис мутым предложенийын компонентше семын онча.

Мут-влакым правил почеш ваш-ваш кылден гын, мут сочетаний але предложений чоналтеш. Сандене синтаксисыште кок тун единица нерген ойлат: мут сочетаний да предложений. Предложенийыште мут-влак кузе кылдалтыт, могай синтаксический форман лийыт, могай мут сочетанийым ыштат, кузе мут да мут сочетаний полшымо дене предложений чоналтеш, могай турло предложений-влак лийыт, синтаксис шымла.

II. Тун ужаш. Эрвелмарий мурын синтаксисше.

1. Мурышто кучылталтше предложений-влак (ик составан, кок составан, просто, сложный).

Главный членым да тудын составшым шотыш налын, простой предложений ик состава нале кок составан лиеш.

Ик составан простой предложенийыште ик главный членже уке, тудын составшат уке да огешат кул.

Мутлан:

Ик тувырем, ик шовырем,

Эре тудым чиялам.

Тыгак ик сотаван предложенийыште турло тип-влак вашлиялтыт.

Мутлан, определенно-личный предложений:

Нарынче шырча, сар-лай шырча –

Кычал налза сондык пундаште.

Номенативный предложений:

Упешет пунымо упкандырат.

Предложенийыште сказуемый гына, подлежащий уке, тудо огешат кул, подлежащийын составшат подлежащий дене кылдалтше второстепенный член-влак) уке.

Кок составан предложенийлан определенийым пуаш неле. Тушто кок главный членжат уло манаш гын, чын огыл: неполный предложенийыште иктыже (але коктынат) коклаш кодымо лийын кертеш. Тыгеже, ик составан деч посна, моло простой предложений-влак кок составан лийыт.

Мутлан:

Куку мура, шушпык шушка

Полан саска коклаште.

Вича гына воктен

Чувар чывым теве-теве

Нангая шем вараш.

Кок составан простой предложенийыште кок главный членжат уло.

Второстепенный членным шотыш налын, простой предложений нераспространенный але распространенный лиеш. Предложенийыште кеч ик второстепенный член уло гын, предложений распространенныйлан шотлалтеш.

Мутлан:

Нераспростроненный простой предложенийыште ик второстепенный членат уке.

Мутлан:

эх-ма, Калтаса!

2. Мурышто кучылталтше сказуемый-влак.

Кок составан простой предложенийысе сказуемыйлан определенийым пуаш неле огыл: подоежащий нерген мо ойлалтеш, тудо сказуемый лиеш.

Сказуемыйлан турло йодышым шындат: предмет мом ышта? Предмет дене мо ышталтеш? Предмет ко тыгай? Предмет мо тугай? Кок составан предложенийыштат чылаж годым сказуемыйлан йодышым шындаш куштылго огыл.

Конкретный йодыш пешыжак йонан огыл гын, сказуемыйлан универсальный йодышым шындаш кулеш: подлежащий нерген мом ойлалтеш? Тыгай йодыш кок составан предложенийысе кеч-могай сказуемыйлан келшен толеш.

Ик составан простой предложенийын сказуемыйжылан определенийымат пуаш неле, йодышымат шындаш ок лий. Тугеже мом ыштыман, ик составан простой предложенийыште кузе сказауемыйым муын моштыман? Йон иктак гына: сказуемыйын каласалтмыжым (морфологический формыжым) ончыман.

Морфологический формыж шотышто сказуемый кок тун тушкалан шелалтеш: глагольный да луман.