Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

adambaev_avtomatty

.pdf
Скачиваний:
18
Добавлен:
13.03.2015
Размер:
4.29 Mб
Скачать

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Автоматты басқару теориясы

 

 

Бұл

 

формулалар

 

 

 

 

 

Фурье

коэффициенттерін

есептеген

формулаларға ұқсас,

бірақ бұл жерде sin пен cos функциялары l0 ,

 

l1 , … -мен ауыстырылған. Бұл дегеніміз – sin

пен cos функциялары,

 

ln - функциялары сияқты, толық ортогональді функциялар жүйесін

 

құрайтындығына байланысты [12].

 

C

 

 

 

 

2.10-кестеде бірінші алты C ,

C

, C , …,

коэффициенттерінің

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0

1

2

5

 

 

 

 

жуық есептеулері келтірілген. Ол

үшін 3,4,5,6

және 8

бағандарда,

 

сәйкес келетін Dti ;

уақыт моменттері үшін, Лаггер функцияларының

 

кестелік мәндері жазылған. Мысалы, l4 (7) = 0,392 -ге тең. Қалған алты

 

бағанда x(t

)×l

(t );

x(t

)×l

 

(t ) және олардың қосындысы есептелген:

 

i

0

i

 

i

1

i

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

C

0

»

24

x(t

i

)×l

0

t(

×)1 = 2,705;

ü

 

 

 

 

 

 

 

 

å

 

 

 

 

i

 

 

ï

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

C1

 

24

 

 

 

l1

t(i

×)1 =1,146;

ï

 

 

 

 

 

 

» å x(t1

ï

 

(2.102)

 

 

 

 

 

 

 

i=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ï

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

C2

» å24

x(ti

)×l2

t(i

×)1 =1,855;

ï

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ï

 

 

 

 

 

 

 

 

» å24

x(ti

l3

t(i

 

 

ý

 

 

 

 

 

 

C3

×)1 = -7,513;ï

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ï

 

 

 

 

 

 

C4

»

24

 

(

 

l4

(

×)

= -

ï

 

 

 

 

 

 

 

å x ti

 

ti

1

5,475;ï

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ï

 

 

 

 

 

 

 

 

 

24

x(t

 

)× l

 

t(

 

 

 

 

 

 

 

 

C

5

»

i

5

×)1 = -9,489.ï

 

 

 

 

 

 

 

 

å

 

 

 

 

i

 

 

þ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i=0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сонымен, талданып отырған сигналдың жуықтауы, Лаггердің

 

еселі функцияларының қосындысы ретінде алынды:

 

 

 

 

x(t )» 2,705 ×l0 (t )+1,146 ×l1 (t )+1,855 ×l2 (t )-

(2.103)

 

 

- 7,513 ×l3 (t )- 5,475 ×l4 (t )- 9,489 ×l5 (t )

x(t) сигналы мен оның спектральды тығыздығы арасындағы

байланыс бар екені белгілі [18, 414 бет]:

 

 

 

 

 

 

 

S(w )= lim

1

 

òT

x(t )× e- jwt × dt

 

2

»

1

 

 

Tò x(t )×e- jwt × dt

 

2 . (2.104)

 

 

 

 

 

 

 

T

T ®¥ T

 

0

 

 

 

 

 

0

 

 

Бұл байланыста бастапқы сигналдың Фурье түрлендіруі бар. Сонымен қатар, Лаггер функциясы үшін Фурье турлендіруі мына

түрге ие болатыны дәлелденген:

 

- w

 

n

 

T

(1 - jw)

 

, (n = 0,1,2,3,4,5). (2.105)

Ln (jw )= òln

(t )× e j t × dt =

2

×

 

 

 

(1 +

n

+1

0

 

 

 

jw)

 

 

97

М.Д. Адамбаев, Т.С. Малдыбаева

Соңдықтан, X(t) сигналы Лаггердің еселі функцияларының қосындысы екенін ескеруге болады:

S (w )» 1 2,705 × L0 (jw )+1,146 × L1 ( jw )+1,855 × L2 (jw )-

T

-7,513× L3 ( jw)- 5,475 × L4 (jw)- 9,489 × L5 (jw)2 =

=1 × 2,705 × 2 ×(1 - jw )0 + 1,146 × 2 ×(1 - jw) + 1,855 × 2 × (1 - jw)2 -

25 (1 + jw ) (1 + jw)2 (1 + jw)3

-

7,513 ×

 

 

×(1 - jw)3

-

 

5,475 ×

 

 

 

× (1 - jw )4

 

 

9,489 ×

 

 

 

× (1 - jw )5

 

2

 

 

 

(2.106)

 

2

 

 

2

-

2

 

 

 

 

 

 

 

(1 + jw )4

 

 

 

 

(1 + jw)5

 

 

 

 

 

(1 + jw)6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

мұнда Т= 25 мин ( 2.10-кестеден).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Егер (2.103) қатардың алты емес,

 

 

екі мүшесін ғана алсақ,

 

онда

ізделген спектральдық тығыздық, өрескел болса да, келесі өрнекпен

бағаналады:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1,62 × (1 - jw )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

S (w )»

1

 

3,82

+

 

2 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2.107)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

25

 

 

 

1 + jw

 

 

(1 + jw)2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бұл өрнекті, көрнекілік үшін төменде қолданамыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2.107) түрлендіру өте қарапайым және күрделі(2.106) өрнегін

түрлендіруді түсінуге мүмкіндік береді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Одан арғы есептеулер, S(ω)-ны ыңғайлы түрде жазу үшін қажетті

тепе-теңдік түрлендірулерді жүргізуге негізделген. Бұл

 

кезде біз

жорамал сандардан толық босатыламыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2.107)

 

 

өрнектегі w

 

бойынша

 

 

комплексті

 

 

функция

модулінің

квадратын табу қажет. Бөлшектің

 

 

 

бөліміндегі

жорамал

 

саннан

босатылып, нақты және жорамал бөліктерге бөліп, модульді анықтап,

оны квадрат дәрежеге шығарамыз:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

S(w )»

1

 

 

3,82 ×(1 - jw)

+

1,62 ×(1 - jw)

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 + w2

 

 

 

(1 + w2 )2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

25

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0,04

 

 

 

 

 

 

- jw)×(1 + w

2

)+1,62 ×(1

 

 

 

 

 

3

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

×

3,82 ×(1

 

- jw)

 

 

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(1 +w 2 )4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0,04

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

×

 

3,82 × (1 + w2 )- 3,82 × jw × (1 + w2 )+1,62 ×

 

1 - 3 jw - 3w2 - jw3

 

2

=

 

 

 

 

(1 + w2 )4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

0,04

 

×

 

(5,44 -1,04 ×w2 )- j 8(,68 ×w + 5,44 ×w3 )

 

2

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(1 + w2 )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0,04

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

×[(5,44 -1,04 ×w 2 ) + 8(,68 ×w + 5,44w3 ) ].

 

 

 

(2.108)

 

 

(1 +w 2 )4

 

 

 

98

Автоматты басқару теориясы

2.10-кесте

ti, мин

x(ti), åä

l0(ti)

l1(ti)

l2 (ti)

l3(ti)

l4(ti)

l5(ti)

x(ti)

x(ti) l1(ti)

x(ti) l2 (ti)

x(ti) l3(ti)

x(ti)

x(ti) l5(ti)

 

 

 

 

 

 

 

l0(ti)

 

 

 

l4(ti)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0

1,20

1,414

-1,414

1,414

-1,414

1,414

-1,414

1,700

-1,700

1,700

-1,700

1,700

-1,700

1

0,20

0,520

-0,520

0,520

-0,173

0,173

-0,381

0,104

-0,104

-0,104

0,035

0,035

0,076

2

4,00

0,191

0,574

0,191

-0,447

0,191

0,166

0,764

2,296

0,764

-1,788

0,764

0,664

3

2,80

0,070

0,352

0,493

-0,070

-0,352

0,267

0,196

0,982

1,380

-0,070

-0,920

0,748

4

-1,80

0,026

0,181

0,443

0,319

-0,250

-0,205

-0,047

-0,326

-0,796

-0,575

0,450

0,370

5

-1,60

0,009

0,086

0,295

0,435

0,105

-0,327

-0,014

-0,138

-0,472

-0,696

-0,168

0,524

6

1,50

0,003

0,039

0,172

0,375

0,340

-0,086

0,005

0,059

0,258

0,563

0,510

-0,129

7

-3,20

0,001

0,017

0,092

0,263

0,392

0,182

-0,003

-0,055

-0,294

-0,843

-1,250

-0,583

8

-5,70

0,000

0,007

0,046

0,168

0,334

0,347

0,000

-0,040

-0,262

-0,600

-1,900

-1,973

9

-7,90

 

0,003

0,022

0,094

0,242

0,360

 

-0,024

-0,174

-0,743

-1,910

-2,840

10

-12,00

 

0,001

0,010

0,051

0,158

0,310

 

-0,012

-0,120

-0,612

-1,894

-3,722

11

-4,002

 

0,000

0,010

0,026

0,095

0,226

 

0,000

-0,020

-0,104

-0,380

-0,904

12

-2,50

 

 

0,005

0,013

0,054

0,152

x(ti )×

 

-0,005

-0,032

-0,135

-0,380

13

0,40

 

 

0,002

0,006

0,030

0,095

 

0,000

0,002

0,012

0,038

14

-0,50

 

 

0,001

0,003

0,016

0,057

l0 (ti )= 0

x(ti )× l1 (t1 )=

 

-0,002

-0,008

-0,029

15

3,60

 

 

0,000

0,001

0,008

0,032

 

0,004

0,029

0,115

 

 

 

 

16

8,20

 

 

 

0,001

0,004

0,018

 

= 0

 

0,008

0,033

0,147

17

6,50

l0(ti)=0

 

 

0,000

0,002

0,009

 

 

x(ti )×l2 (t2 )=

0,000

0,013

0,059

18

5,60

 

l1(ti) =0

 

 

0,001

0,005

 

 

 

0,006

0,028

19

2,90

 

 

 

0,000

0,002

 

 

= 0

 

0,000

0,006

20

-2,90

 

 

 

 

 

0,001

 

 

 

 

-0,003

 

 

 

 

 

 

 

 

x(ti )×l3 (t3 )=

 

21

-0,50

 

 

l2 (ti)=0

 

 

0,001

 

 

 

 

-0,001

22

3,50

 

 

 

l2 (ti)=0

 

0,000

 

 

 

= 0

 

0,000

23

7,00

 

 

 

 

 

0,000

 

 

 

 

 

 

24

11,00

 

 

 

 

l4 (ti)=0

0,000

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

å

 

2,705

1,146

1,855

-7,513

-5,475

-9,489

99

М.Д. Адамбаев, Т.С. Малдыбаева

Мұнда белгілі қатынас қолданылған:

A(w)+ jB(w )2 = [ A2 (w)+ B2 (w)]2 = A2 (w )+ B 2 (w).

Табылған спектрлік тығыздық w бойынша жұп функция, оның графигі - ординат осі бойынша симметриялы. Кездейсоқ сигналдардың спектрлік тығыздықтары, корреляциялық функциялар сияқты информация беріп, объектінің динамикалық қасиеттерін бағалау үшін қолдануы мүмкін. Мысалы:

 

W ( jw

 

)=

S2

(w)

.

(2.109)

 

 

 

 

 

 

S1

(w )

 

 

 

 

Бұл формула объектінің комплексті беріліс коэффициентінің модулін, шығыс S2(ω) мен кіріс S1(ω) спектрлік тығыздықтар арқылы бағалайды.

Біз қарастырып отырған статистикалық динамика әдістерінде есептеу процедуралары күрделі, өйткені Винер-Хопфтың интегралды теңдеулерін есептеу керек. Ал бұл өз кезегінде импульсті өтпелі

функцияны h(t) береді. Содан соң, h(t)-дан объектінің беріліс функциясын анықтайды. Осы процедураларды, h(t)-ны есептемей, қарапайым етуге бола ма? деген сұрақ туады.

Теңдеуі мына түрдегі объект үшін:

a0 x2(n ) + a1 x2(n-1) + ... + an-1 x2(1) + x2 = в0 х1 +в1 х1(1) + ... + вm x1(m )

келесі теңдік дұрыс:

a0 × R21(n)(t i

)+ a1 × R21(n-1)(ti )+ ... + an × R21(t i )=

= â

× R

(t

i

)+ â

× R (1 )(t

i

)+ ... + â

× R(m )(t

i

)

0

1

 

1

1

m

1

 

немесе:

a0 × R2(n)(ti )+ a1 × R2(n-1)(ti )+ ... + an × R2 (ti )= = â0 × R12 (ti )+ â1 × R12(1 )(ti )+ ...+ âm × R12(m )(ti )

(соңғы жолда сигнал кері бағытта жүреді).

100

 

 

 

 

 

 

Автоматты басқару теориясы

 

Бұл

теңдіктер

мынадай

ереже бер: едігер корреляциялық

функция оның кірісі болса,

өзара корреляциялық функция – сызықты

теңдеудің шығысы болады. Оларды, объект теңдеуінің ізделетін

коэффициенттерін

 

анықтау

үшін

қолдануға

болады. Ол

үшін

эксперимент арқылы R2(τ) мен R12(τ)-ды (немесе R1 мен R21-ні) табады,

содан соң R1 мен R12 мәндерін түрлі ti

кезінде, теңдіктердің біреуіне

қояды. Осы операцияны белгісіз коэффициенттер неше болса, сонша

рет қайталайды. Бұл ai , вi

коэффициенттерін анықтайтын,

сызықты

алгебралық теңдеулер жүйесін береді.

 

 

 

 

теңt

Теңдіктерде,

белгісіз

коэффициенттердің

санына ,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

i

нүктелерін алу керек. Дәлдікті жоғарылату үшін, ең кіші квадраттар

әдісін қолданып,

ti

санын көбірек

алуға

болады. Әрі

дискретті

нүктелерді

емес,

τmin<τ<τmax

 

интервалында

 

корреляциялық

функциялардың үздіксіз кесінділерін қолдануға болады. Бұл кезде ең

кіші квадраттар әдісіндегі қосындылау операциясын– интегралдау

операциясымен ауыстырады.

 

 

 

 

 

 

 

2.4.5 Спектральдық тығыздықтарды қолданып, объектінің

 

комплексті (беріліс) функциясын есептеу

 

 

 

Объектінің стационарлы жұмыс режимінде біршама уақыт

аралығында, кіріс x1(t )

және

шығысx2 (t ) сигналдарының орта

мәннен ауытқулары тіркелген. Ал кіріс сигналының спектральдық

тығыздығы S1(ω) (ω бойынша жұп нақты функция) мен кіріс пен

шығыс

сигналдарының

арасындағы

 

өзара

 

спектральд

тығыздық

S21(jω)

(ω

бойынша

комплексті

функция) есептелген:

S21(jw ) = K (w )+ jM (w ).

S1(ω), K(ω), M(ω) графиктері 2.9а,ә -суреттерінде көрсетілген. Берілген графиктер бойынша объектінің комплексті күшейту

коэффициентін W(jω) (беріліс функциясын) есептеу қажет. S1(ω)-ны есептеуді 2.4.2-ден қара.

Комплексті күшейту коэффициентін нақты және жорамал жиіліктік сипаттамалар арқылы көрсетеміз [13]:

W(jω) =P(ω)+jQ(ω).

101

табуға болады.
102
P(wi )
мен Q(wi )
Есептеу нәтижелері 2.11-кестеде келтірілген. Кестенің бірінші жолында ωi жиіліктері берілген. ωi жиіліктер кезінде, 2.9а, ә-суреттегі графиктерден K(ωi), M(ωi), S1i) ординаталары алынған. Олар кестенің екінші, үшінші және төртінші жолдарына жазылған. Кестенің екі соңғы жолында P(ωi), Q(ωi) есептеу нәтижелері берілген. Олардың графиктері 2.9б -суретте көрсетілген.
біліп, объектінің беріліс функциясын оңай
М.Д.

Адамбаев, Т.С. Малдыбаева

2.9-сурет. Статистикалық әдістер бойынша жиіліктік сипаттамаларды есептеу үшін

Есептеулерді төмендегі формулалар бойынша жүргізуге болады:

P(w )=

K (w)

;

Q(w )=

M (w)

.

(2.110)

 

S (w )

 

S

(w )

 

1

 

1

 

 

 

Автоматты басқару теориясы

3

Автоматты басқару теориясы

2.11-кесте

wi , рад/мин

0,00

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

1,1

1,2

1,3

1,4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

K(ωi)

7,3

7,1

6,2

4,3

2,5

1,0

0,2

-0,1

-0,2

-0,25

-0,3

-0,2

-0,0

0,1

0,2

M(ωi)

0,0

-

-

-3,3

-3,8

-3,8

-3,3

-2,3

-1,4

-0,8

-0,3

-0,26

-0,24

-0,22

-0,2

 

 

 

 

 

1,1

2,3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

S1i)

3,5

3,7

3,0

2,6

2,2

1,8

1,5

1,25

1,0

0,8

0,65

0,6

0,56

0,53

0,5

P(w )= K (w)

2,08

2,07

2,06

1,65

1,14

0,556

0,13

-0,08

-0,20

-0,34

-0,46

-0,33

0,0

0,05

0,4

 

S1 (w

)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Q(w )=

M (w )

 

0,0

-0,298

-0,77

-1,27

-1,73

-2,11

-2,2

-1,84

-1,4

-1,0

-0,46

-0,44

-0,42

-0,41

-0,4

 

S (w )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]