12

Под общей редакцией

доктора филологических наук профессора Г.Б. Мадиевой

Редакционная коллегия:

Уматова Ж.М., Ибраева Ж.К., Утемгалиева Н.А.

«Тіл, мәдениаралық қарым-қатынас және ұлттық

сәйкестілік: болашаққабағдар»: XXI халықаралық ғылыми-

теориялық конференция материалдары. − «Язык, межкультурная коммуникация и национальная идентичность: взгляд в будущее»: материалы XXI международной научно-

теоретической конференции. − «Language, intercultural communication and national identity: a view to the future»: materials of the XXI international scientific-theoretical

conference. − Алматы: «Қазақ университеті», 2018. − 100 б. − қаз., рус., англ.

ISBN 978-601-04-3294-9

Сборник материалов включает тезисы участников XXI

международной научно-теоретической конференции «АХАНОВСКИЕ ЧТЕНИЯ»: «Язык, межкультурная коммуникация и национальная идентичность: взгляд в будущее».

Сборник подготовлен на кафедре общего языкознания и европейских языков факультета филологии и мировых языков Казахского национального университета им. аль-Фараби.

Все публикации даются в авторской редакции.

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

ПЛЕНАРЛЫҚ МƏЖІЛІС

***

ПЛЕНАРНЫЕ ДОКЛАДЫ

VIRTUE AND PERFECTION CONCEPTS IN FARABI'S WORK THAT IS NAMED “TAHSÎLÂS-SAÂDE”

Prof. Dr. Abdullah Kızılcık,

Manager of İstanbul University

Farabi Eurasian Studies Resource and

Application Center

The symbol personage of the Turk’s world Al-Farabi is known as second teacher (Muallim-i sani) in philosophy after Aristotle. He is a great Turkish philosopher and the scholar of the golden age in the Islamic civilization. He has many works from theology to metaphysics, from ontology to logic, from ethics to political philosophy, from physics to astronomy, from psychology to musical theory.He followed Aristotle in metaphysics and Plato in political philosophy, besides some additives.

Tahsilu's-seade is one of the most important works of Farabi. In this work, Farabi focuses on the principles of social and political philosophy. Societies must also be social (politic association) since the human beings are a social entity. Every human being is created to reach the level of kemal among the beings. It is also called happiness for man to attain this highest degree of Kemal.

There are some factors that bring the humanity to happiness and being virtuous. Indeed, in this work he speaks of the theoretical, intellectual, prudence, morality, and practical virtue.

The concept of virtue is derived from the excess of the word in Arabic it comes to the meaning of virtue, morality, value and prudence, on the other hand the basic of virtue (fazilet) contains; wisdom, chastity, courage and justice.

3

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

Traces of Aristotle and Plato’s philosophy can be seen in his work that is named 'Tahsîlu’s-seâde’. With the help by this book, I will talk about some concepts such as virtue (fazilet) and perfection (kemal) in relation to the people and society that Farabi stands on.

FARABI’NIN TAHSÎLÜS-SAÂDE ADLI ESERINDE FAZILET

VE KEMAL KAVRAMLARI

Prof. Dr. Abdullah Kızılcık,

Manager of İstanbul University

Farabi Eurasian Studies Resource and

ApplicationCenter

İslam’ın altın çağının Muallim-i Sânîsi olarak tanınan Farâbî, büyük bir İslam düşünürü, Türk bilge ve filozofudur. O, İlahiyattan metafiziğe, felsefeden mantığa, ahlaktan siyasete, fizikten astronomiye ve psikolojiden musikiye kadar birçok alanda eserler telif etmiştir. Farabi mevcut İslami ilimleri, yeni bakışaçısı ile ele almışve batı felsefesine yeni anlamlar kazandırmıştır. Ayrıca bazı ilavelerle birlikte o, metafizikte Aristo’yu, siyaset felsefesinde Eflatunu takip etmiştir.

Tahsilu’s-sa‘âde Farabi’nin en esaslı eserlerinden biridir. Farabi bu eserinde sosyal ve politik felsefesin esasları üzerinde durur. İnsan nasıl doğası gereği sosyal bir varlık ise toplumlar da sosyal olmak zorundadır. Diğer yandan insan varlıklar içerisinde kemal derecesine varmak için yaratılmıştır. İnsanın bu en yüksek kemal derecesine ulaşmasına da mutluluk denilir.

İnsanı kemale yani mutluluğa ulaştıran faktörler vardır, faziletli yani erdemli olmak bunlar arasında gelmektedir. Nitekim o bu eserinde, nazari (ne, ne ile, neden ve niçin), fikri, basiret, ahlak ve ameli faziletten bahsetmektedir.

Fazilet kavramı Arapça’da “fazla” kelimesinden türetilmiştir. Fazilet ise erdem, ahlak, meziyet, değer ve basiret anlamlarına gelmektedir. Nitekim faziletin temeli; hikmet, iffet, cesaret ve adalettir.

Tahsilüs’s-saâde adlı eserinde de Aristo ve Eflatun felsefesinin izleri açıkça görülmektedir. Biz bu çalışmamızda daha çok Farabi’nin

4

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

üzerinde durduğu insan ve toplumla bağlantılı olmak üzere fazilet ve kemal gibi kavramlardan bahsedeceğiz.

THE PRIVATE SECTOR'S CONTRIBUTION TOWARD RUSSIAN NATIONAL IDENTITY IN THE MIRROR OF NAMES

Edgar Hoffmann

WU Vienna

Since the 1990s, post-Soviet Russia has been on the search for a national identity. Even though this national Russian identity is often essentialistically conceptualised, it still has to be approached constructively. The construction of national identity runs as complex as every identity construction of groups. It is incoherent, fragmentary and is based on inclusion and exclusion. Important fragments of this construction are the names in the private sector – names of commercial organisations, names of goods and services and names of events.

The special potential of names in the private sector for the construction of national identity come out of the semantic transparency of many names, that don’t always involve a semantic motivation. Names in the private sector are also used, through their use in advertisements, for the construction of national identity, occurring verbally and nonverbally, implicit and explicit, intended and unintended.

Names in advertising have to fit the existing value system of a society, but can, at the same time, deal innovatively with discourse conventions and social practices. For these reasons, in the Russian private sector, you will find global names for globally active companies and for globally existing goods and services, but also names that orient themselves to the key concepts of Russian culture, and, last but not least names, that align themselves with Putininfluenced patriotism. Also repeatedly present is the border between patriotism, hoorah-patriotism and nationalism that is not recognizable when mirrored by names. But as the relationship between names of international and national origin show, political and economic crises

5

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

affect the names in the private sector far less than global processes and name trends.

METHODOLOGY OF TEACHING: FORMS OF WORK

WITH ADULTS

Prof.Dr. Azamat Akbarov

Suleyman Demirel University, Almaty, Kazakhstan

azamatakbar@yahoo.com

Abstract: Higher education and university pedagogy, which like all other scientific disciplines had its developmental path from practice towards searching for higher degrees of theoretical generalization of knowledge, is getting closer to the andragogy as the science about learning and teaching adults than any other pedagogical discipline. On one side, university is an upbringing-educational institution which gathers historically important knowledge and data important for preservation of generational experience and traditional values. On the other side, it is an institution that enables a meeting of two basic actors of higher education communication: the student and the university professor or assistant, without whose interaction that same knowledge would not be inspired by life. It is only this university communication between a student and a professor, only this interpersonal relationship, ensures the survival of that historical knowledge and its reflection on the present time.

Keywords: education, adult, pedagogy, knowledge, teaching

6

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

ЗАМАНАУИ ЛИНГВИСТИКАНЫҢ жəне ƏДЕБИЕТТАНУДЫҢ ӨЗЕКТІ МƏСЕЛЕЛЕРІ

***

КЛЮЧЕВЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ СОВРЕМЕННОЙ ЛИНГВИСТИКИ и ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЯ

SOME PECULIARITIES OF LANGUAGE IDENTITY AND

MULTILINGUALISM IN KAZAKHSTAN

Baimurzinа А.А. By supervising Shaikenova L.M.

Al-Farabi Kazakh National University and Institute of Linguistics named after A.Baitursynuly baimurzina.ainur@gmail.com

«The most liberal language policy is carried out in all former Soviet Union since the first years of independence in Kazakhstan, which based on the understanding that a variety of cultures and languages is a national property» [Suleimenova E.D.; 2011]. And a key factor of adoption of this understanding comesa formation of tolerant and solidary identity of citizens, because it is considered an essential condition of the preservation of the state integrity and maintenance of the society consent.

As professor E.D. Suleimenova notes, this particular symbolical value of Kazakh was a determinate factor on proclaiming it a state language so Kazakh language became one of the main elements of statehood and state identity along with a flag and the anthem.

The symbolical value of Kazakh, prevalence of Russian, and also need of acquisition of other languages predetermines features of a multilingualism of Kazakhstan society.

7

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

As one of Post-Soviet countries, Kazakhstan has been exposed to many changes too, respectively, Kazakhstan society has faced new identities.

As T. P. Mlechko notes, «ideally new language identity doesn't force out previous one, and leads to redistribution of communicative functions between the used languages. It conforms to the requirements of social integration through language and reflects the dependence of the process of a language individuation of the adult not only on the objective conditions of language situation, but also on his subjective efforts, on his conscious activity [Mlechko T.P.; 2013]».

Therefore, language identity of Kazakhstan society is formed favorably. If in Soviet period Russian was privileged, then with acquisition of independence on this position Kazakh has towered, and Russian became serves as the language of international communication. At this time, so we already mentioned, Kazakhstan society to seek to become, at least, trilingual: knowledge of Kazakh as the state language, Russian as the language of international communication and English as the language of successful integration into global economy.

Thus it is possible to assume that components of a multilingualism form new language identity of Kazakhstan society.

In conclusion, it is thought that the main thing   is to warn and prevent possible negative consequences that can arise as a result of «identity crisis» during the intensive globalization occurring along with strong localization. Because, as Eric Eriksson notes, «identity crisis» arises in the conditions of deep public transformations.

Literature:

1.Suleimenova E.D. Yazykovye protsessy i politika [Language processes and policy]. Almaty, Kazakh universiteti, 2011. 117 p.

2.Mlechko T.P. Russkaya yazykovaya lichnost’ blizhnogo zarubezh’ya [Russian language identity of the neighboring countries].

Kishinev, Valinex, 2013. 437 p.

8

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

ЛАТЫН ӘЛІПБИІ: ӘЛЕМДІК ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ-КОММУНИКАТИВТІК ТОҒЫСУ

Бектемирова С.Б. ф.ғ.к., доцент м.а. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Кез келген ғылымның мүмкіндіктерін пайдаланудың шеберлігі мен дағдыларын, ақпараттық-коммуникациялық технологиялардымеңгергендербесәрішығармашылықтұрғыдан ойлайтын тұлға – жарқын болашақты құруға, ұлттық және қоғамдық дамудың жолдарын айқындауға қабілеті бар.

Қазіргі дүниежүзі елдері үшін жаһандану басты үрдіс тұрғысынан танылып отыр. Түрлі ұлттардың мәдениаралық үнқатысымынан бөлек, ең алдымен, бір ел тарапынан қол жеткізілген ғылыми-техникалық прогресс жетістіктерінің, нақты айтқанда, техникалық өнімдерінің басқа кез келген елдің күнделікті өмірінде қолданысқа түсіп, тұрмысты жеңілдетудегі игілікке айналуы жаһандануға түрткі факторлардың бірі десек қателеспейміз. «Жаңа ақпараттық технологиялар ғасыры» деген атқа иеленген ХХІ ғасыр электронды есептеуіш машина, электрондық оқулықтар, интерактивті құралдар, сондай-ақ ғылым мен қоғамының барлық дерлік салаларын қамтитын IT технологиялар мен ақпараттық Ғаламтор коммуникациясы әлем елдерінің көптеген мәселелерде еріксіз я амалсыз тоғысуына (интеграциясына) алып келді. Өйткені кез келген елге, мемлекетке «қазіргі жаңа ақпараттық технологиялар жаңалықтарынан сырт қалу, оған ілесе алмау – ғылымитехникалық және экономикалық жағынан құлдырау» екені түсінікті. Осы тұрғыдан алғанда, бүгінгі күні тілдің «адамдар арасындағы басты қарым қатынас құралы» болу қызметінен бөлек «адам – машина» қарым-қатынасының құралы болу мүмкіндігі алға шықты.

Елбасы Н.Ә. Назарбаев бұдан бөлек латын әліпбиінің ұлттықтілмүддеүдесіненшығудағыорнытуралыалғашрет1996 жылы Халықтар Ассамблеясының ІІІ сессиясында: «Латын қарпіне көшу қазақ тілін басқа этностар өкілдерінің игеруіне,

9

ТІЛ, МƏДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ ҚАТЫНАС ЖƏНЕ ҰЛТТЫҚ СƏЙКЕСТІЛІК: БОЛАШАҚҚА БАҒДАР

Қазақстанның әлемдік ақпарат кеңістігіне, технологиялық тұрғыдан бейнелеуге, сондай-ақ түркі тілді дүниемен мәдени тұрғыдан бірігуіне неғұрлым тиімді көмек көрсетер еді» – деген ойы осыдан он жыл өткен соң, 2006 жылы ХІІ сессиясында: «Бір кездерде туындаған латынға көшу мәселесіне қайта оралуымыз қажет. Бүгінгі күні коммуникативтік кеңістікте латын графикасы басымдылық танытып отыр. Көптеген елдердің, оның ішінде, бұрынғы Кеңес Одағы құрамындағы кейбір елдердің латынға көшуі тегін емес» – деп осы мәселенің ғылыми жағын зерттеп көруге нақты тапсырма берді. Содан бері ғалымдар әліпби жобаларын жасап, өз ойларын ортаға салуда. Қоғамда бұл мәселенің мемлекеттік деңгейде бірнеше рет Елбасының, зиялы қауым өкілдерінің, ғалымдардың түрлі жиындарда өзекті мәселе ретінде сөз қозғаулары оның маңыздылығын арттыра түсуде.

Латын әліпбиіне көшудің тиімділігін жасанды тілдер тұрғысынан да түсіндіруге болады. Яғни, жасанды тілдер табиғи тілді қолдану тиімсіз немесе мүмкін емес салаларда жасанды түзілетін таңбалар жүйесін білдіреді. Сондықтан әлемдік электрондық жүйеге латын әліпбиі арқылы көшудің негізгі қажеттіліктері анықталды: лингвистикалық; техникалық;саяси;жаһандану;экономикалық.

Қазіргі кирилл-қазақ әліпбиіне қарағанда, жаңа әліпби жобасы қай жағынан болса да тиімді болмақ, біріншіден, таңба саны аз болғандықтан, оқу-жазуда уақыт үнемделеді; екіншіден, бастыруға материал аз шығындалады; үшіншіден, қаржы жағынан әлдеқайда тиімді. Демек, табиғи адамзаттық тілдің пайда болуы, қалыптасуы мен қызметінің заңдылықтарын қарастыратын лингвистика ғылымы латын тілі әліпбиінің қазіргі ақпараттық-коммуникациялық технологиядағы орнын жоғарыдағы ғылыми мәселелермен байланысы жағынан дәйектейді.

10