Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
3
Добавлен:
20.04.2023
Размер:
2.21 Mб
Скачать

b)

pingo, pinxi, pinxeram, pinxero,

pingebam,

pingam,

pictus est, pictus erat, pictus erit, pinxērunt, pungent, pingent ;

c)

statuo, statui, statuimus, status est, status erat, statuitur,

statuentur, statuimus, statuistis, statueratis.

 

 

2.Проспрягайте глаголы во всех временах системы перфекта в активном и пассивном залогах:

do, dedi, datum, dare 1

cоndo, condidi, conditum, condere 3 audio, audīvi, auditum, audīre 4

3.Переведите на русский язык:

De Vulcāno

Vulcānus, dei ignis, artifex egregius erat. Domicilia in Olympo et in Aetna monte deus iste habēbat. Ciclopes satellites et ministri ejus erant. Vulcanus Achilli, filii regi Trojanōrum, arma clara donavit. Scutum Achilli auro et argento ornātum a Vulcāno erat. Multae imagines mirandae in scuto a Vulcāno artificiōse factae sunt.

De Daedalo

Daedalus, artifex clarus, casu hominem necāvit. Itaque cum Icaro filio ex urbo Athēnis fugit et in insulam Cretam ad regem Mīnōem migravit. Ibi jussu regis Labyrinthum aedificāvit, domum amplissimam. Postea Daedalus consilium cepit in patriam remigrāre. Minos autem Daudalum et Icarum retinuit atque etiam in Labyrintho inclūsit. Tum Daedalus dolum excogitāvit, nam ex pennis quattuor alas fecit et cum filio avolāvit. Sed Icarus incautus in mare decidit. Daedalus in Siciliam pervēnit.

Урок 14. Супин.

Причастия РРР и РFA. Времена системы перфекта.

141

Пассивный залог.

1. Супин

Супин (Supinum) – отглагольное существительное IV

скл.

Имеет две застывшие формы – Acc.sg. и Abl.sg.:

супин I (Supinum) – dictum, factum, auditum, visum; супин II (Supinum) – dictu, factu, auditu, visu, jussu.

Значение супина

Супин I выражает цель при глаголах движения: Ornātum venīmus = мы приходим, чтобы украшать. Doctum venītis = вы приходите, чтобы учить.

Супин II означает предел, ограничение в каком-либо отношении. Употребляется при качественных прилагательных:

Horribile dictu = страшно сказать. Admirabile visu = удивительно на вид.

Всамостоятельном значении супин употребляется редко.

Всловарной записи глагола Супин I занимает третье

место:

aedifico, aedificavi, aedificātum, aedificāre 1 doceo, docui, doctum, docēre 2

pingo, pinxi, pictum, pingere 3 erudio, erudīvi, erudītum, erudīre 4

Для большинства правильных глаголов основа супина образуется от основы инфекта с помощью суффикса -t- :

aedificāre – aedificā-t- docēre doc-t- pingere – pic-t-

erudīre – erudī-t-

В результате фонетических преобразований у ряда глаголов основа супина отличается от основы инфекта :

142

NB!

ē > ĭ

habēre 2

> habitum

 

 

debēre 2

> debitum

 

g > c

agere 3

>

actum

 

 

legere 3

>

lectum

 

b > p

scribere 3

> scriptum

 

 

 

 

 

NB!

От основы супина образуются причастия Participium perfecti passīvi (РРР) и Participium futūri actīvi (PFA).

2. Причастие Participium perfecti passīvi (РРР)

Participium perfecti passīvi – причастие прошедшего времени страдательного залога. Образуется от основы супина с помощью окончаний -us, -a, -um.

РРР склоняется как прилагательные I-II склонения. Формы РРР переводятся на русский язык как причастия

прошедшего времени страдательного залога.

Инфинитив

Супин

РРР

Перевод

глагола

 

 

 

 

 

 

 

аedificāre

аedificātum

aedificātus, a, um

построенный

docēre

doctum

doctus, a, um

обученный

legere

lectum

lectus, a, um

прочитанный

erudīre

erudītum

erudītus, a, um

воспитанный

 

 

 

 

Причастие РРР используется в качестве определения при существительном (epistula scripta – написанное письмо) и для образования форм пассива перфектных времен (urbs condita est

– город был основан).

143

У п р а ж н е н и е 1. Образуйте причастие РРР от следующих глаголов. Переведите полученные формы на русский язык:

aedifico, aedificavi, aedificatum, aedificāre 1 – строить appello, appellāvi, appellātum, appellāre 1 – называть accipio, accepi, acceptum, accipere 3 – получать deleo, delēvi, delētum, delēre 2 – разрушать

restituo, restitui, restitūtum, restituere 3 – восстанавливать struo, struxi, structum, ere 3 – строить

pingo, pinxi, pictum, pingere 3 – писать красками, рисовать promitto, promissi, promissum, promittere 3 – обещать

3.Причастие РFA

Participium futīri actīvi – причастие будущего времени действительного залога.

Образуется от основы супина с помощью суффикса -ūr- и окончаний -us, -a, -um.

Формы РFA склоняются как прилагательные I-II склонения.

Аналога этому причастию в русском языке нет, поэтому оно переводится на русский язык описательно.

Инфинитив

Супин

РFA

 

Перевод

глагола

 

 

 

 

 

 

 

 

 

аedificāre

аedificātum

aedificātūrus,

a,

намеревающийся

 

 

um

 

строить

docēre

doctum

 

 

намеревающийся

 

 

doctūrus, a, um

 

обучать

legere

lectum

 

 

намеревающийся

 

 

lectūrus, a, um

 

читать

 

 

 

 

 

Причастие РFA употребляется как в качестве определения, так и для образования форм описательного спряжения в сочетании с глаголом esse: Epistulam amīco meo

144

scriptūrus

sum.

=

Я намереваюсь написать моему

другу письмо.

 

 

 

У п р а ж н е н и е

2 .

Образуйте причастие РFA от

следующих глаголов. Переведите полученные формы на русский язык:

appello, appellāvi, appellātum, appellāre 1 – называть accipio, accepi, acceptum, accipere 3 – получать deleo, delēvi, delētum, delēre 2 – разрушать

restituo, restitui, restitūtum, restituere 3 – восстанавливать struo, struxi, structum, ere 3 – строить

pingo, pinxi, pictum, pingere 3 – писать красками, рисовать promitto, promissi, promissum, promittere 3 – обещать

4. Времена системы перфекта. Пассивный залог

Образование перфектных форм пассивного залога отличается от образования других форм. Оно осуществляется а н а л и т и ч е с к и м путем – при помощи Participium perfecti passīvi (PPP) спрягаемого глагола и личных форм вспомогательного глагола esse в одном из времен системы инфекта:

Perfectum ind. passīvi = PPP + esse (в Praesens) Plusquamperfectum ind. passīvi = PPP + esse (в Imperf.) Futurum II ind. passīvi = PPP + esse (в Futūrum I)

NB!

Причастие РРР согласуется с подлежащим в роде и числе:

Statua ista floribus ornata est. Statuae istae floribus ornatae sunt. Librum a nobis lectum est.

Libri a nobis lecti sunt.

145

Образец спряжения

Plusquamperfectum

Perfectum

Futurum II

 

 

 

 

 

 

punītus,

eram

punītus,

sum

punītus,

ero

a, um

eras

a, um

es

a, um

eris

 

erat

 

est

 

erit

punīti,

eramus

punīti,

sumus

punīti,

erimus

ae, a

eratis

ae, a

estis

ae, a

eritis

 

erant

 

sunt

 

erunt

 

 

 

Я был наказан

Я был наказан …

Я буду наказан …

(раньше) …

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Уп р а ж н е н и е 3 . Проспрягайте глаголы во временах системы перфекта в пассивном залоге:

appello, appellāvi, appellātum, appellāre 1 – называть deleo, delēvi, delētum, delēre 2 – разрушать

restituo, restitui, restitūtum, restituere 3 – восстанавливать struo, struxi, structum, ere 3 – строить

pingo, pinxi, pictum, pingere 3 – писать красками, рисовать mitto, missi, missum, mittere 3 – посылать, отправлять

Уп р а ж н е н и е 4 . Переведите на русский язык:

1.Lectum venīmus. 2. Imperatoris jussu monumentum amplissimum in eo loco urbis collocatum est. 3. Littĕrae a

Phoenĭbus inventae sunt. 4. Babylon altis muris cincta erat. 5. Accēpimus omnias epistulas, quae a sorōre nostrā nobis ex

Hispaniā Neapŏlem missae erant. 6. Alexander Magnus ab Aristotele, viro sapienti, erudītus est. 7. Troja a Graecia delēta est, sed memoria Trojae ab Homēro poētā servāta est. 8. Oracŭlum Apollĭnis Atheniensĭbus respondit: «Belli finis erit, si rex ipse ab hostĭbus occīsus erit». 9. Macedŏnum regnum post Alexandri mortem distractum est in multa regna. 10. Multārum gentium urbes ab Herodŏto, scriptōre Graeco, visae et mores eārum ab eo discripti sunt. 11. Themistŏcles, vir incredibĭlis ingenii et singulāris memoriae, omnia, quae ab eo visa et audīta erant, meminĕrat. 12. Cicĕro consul a senatorĭbus Romānis propter merĭta sua pater

146

patriae nominātus est. 13. Terra vestita est floribus, herbis, arbōribus, frugibus (Cicero). 14. Alea jacta est. 15. Acta est fabula. 16. Verba volant, scripta manent. 17. Litteris S.P.Q.R. in monumentis antīquis scriptis ―Senātus Populusque Romānus‖ significantur.

СЛОВАРЬ-МИНИМУМ

accipio, ere 3 – получать aedifico, āre 1 – строить

ago, egi, actum, ere 3 – делать alea, ae f – жребий amplissimus, a,um – огромный ara, ae f – алтарь,

жертвенник arbor, ōris f – дерево

artifex, icis m – мастер, творец artificiōse – искусно, мастерски

Atheniensis – афинянин audeo, ausus sum ēre – дерзать bellum, i n – война

benignus, a, um –

благосклонный

cingo, cingi, nctum, ere 3 –

окружать

colloco, āre 1 – ставить,

воздвигать

comes vitae f – спутница жизни

concipio, ere 3 – собирать creo, are 1 – создавать dedico, are 1 – посвящать deleo, ēre 2 – разрушать,

уничтожать

discribo, psi, ptum, ere 3 -

incredibĭlis, e – невероятный ingenium, i n – ум, талант insula, ae f – остров interpretatio, ionis f –

истолкование

inventus, a, um – придуманный jacio, jacere 3 – бросать

jussu – по приказу lego, legere 3 – читать levo, āre 1 – облегчать

maneo, ere 3 – оставаться memini, -, meminisse – помнить merĭtum, i n – заслуга miraculum, i n – чудо

mitto, misi, missum, ere 3 –

посылать

mors, mortis f – смерть mortalis, e – смертный

mos, moris f – нрав, обычай murus, i m – стена

nomino, āre 1 – называть,

провозглашать

occīdo, cidi, cīsum 3 – убивать olim – однажды

pater patriae – отец отечества

Phoenices, um pl – финикийцы porto, are 1 – нести

147

описывать

postquam – после того, как

distractus, a, um –

praeclarus, a, um – прекрасный

раздробленный

precari – молить, взывать

dubito, are 1 – сомневаться

propter – из-за, вследствие

duco, ere 3 – вести

puella, ae f – девушка

eburneus, a, um – из слоновой

regnum, i n – царство

кости

respondeo, ere 3 – отвечать

effigies, ei f – изображение

reverto, verti, vertum, ere –

egregius, a, um – опытный,

возвращаться

искусный

rex, regis m – царь

erudio, īre 4 – воспитывать

servo, āre 1 – спасать

exaudio, īre 4 - внимáть

similis, e – похожий

fabula, ae f – (зд.) пьеса

singulāris – единственный

finis, is m – конец

sollemnes feriae – торжествá

flos, floris f – цветок

uxor, eris f – жена

formosissimus, a, um –

vestio, ivi, itum – покрывать

наипрекраснейший

video, vidi, visum, ere 2 – видеть

frux, frugis f – плод

vir sapiens m – ученый

gens, tis f – племя, народ

virgo, inis f – девушка

herba, ae f – трава

volo, are 1 – летать

hostis, in m – враг

 

Herodŏtus – Геродот, древнегреческий философ

Ovidius – Овидий (Публий Овидий Назóн), древнеримский поэт

Paphos – Пафос, город на Кипре, известен храмом Венеры Themistŏcles – Фемистокл, государственный и военный деятель

Афин

148

Д о м а ш н е е з а д а н и е

4.Образуйте причастия РРР и PFA от глаголов: ago, egi, actum, ere 3 – делать

lego, legi, lectum, ere 3 – читать jacio, jeci, jactum, ere 3 – бросать

reverto, verti, vertum, ere – возвращаться

5.Проспрягайте глаголы во временах системы перфекта в пассивном залогах:

do, dedi, datum, dare 1 – давать

cоndo, condidi, conditum, condere 3 – основывать audio, audīvi, auditum, audīre 4 – слушать

6.Переведите на русский язык:

1. Epistula missa. 2. Vox audita. 3. Nota accepta. 4. Urbs condita. 5. Statua sculpta. 6. Auditum venīmus. 7. Admirabile visu.

De Pygmaliōne

In mythologiā Graecā Pygmalion erat sculptor egregius et vivēbat in insulā Cypro. Olim statuam eburneam artificiōse sculpsit virginis formosissimae, qualis mortalis puella esse posset nulla. Et artifex operis sui amorem concepit, tam effigiem eburneam praeclara erat et virginem viventem simile. Amor ejus talis erat quod voluit Galateam comitem vitae suae et uxorem habēre. Cum vero in Cypro sollemnes Veneris feriae celebrarentur, postquam multa dona ad aras portaverat, precari deam ausus est Pygmalion sibi uxorem simillimam eburneae puellae ducere. Exaudiit eum dea benigna. Nam domum reversus ille miraculum vidit : e statua viva puella facta erat. Tum non dubitavit Pygmalion ducere Galateam uxorem suam. Ex Pygmalione et Galateā filia nata erat, Paphos nomine, e qua urbs Paphos nomen duxit, ubi maximum templum

Veneri dedicatum est. Multae fabulae de Pygmaliōne a

149

commentatoribus variis inventae sunt, inter omnes notissima est interpretatio a poēta Romanōrum Ovidius creāta.

Урок 15.

Инфинитивные обороты.

Accusativus cum infinitivo.

 

 

Nominativus cum infinitivo.

1. Accusativus cum infinitivo.

Accusativus cum infinitivо представляет собой характерное явление латинского синтаксиса. Этот оборот употребляется в качестве распространенного дополнения при глаголах со значением:

1) речи (verba dicendi):

 

dico 3 – говорить

juro – клясться

narro 1 – рассказывать

scribo 3 – писать

nuntio 1 – передавать

respondeo 2 – отвечать

trado 3 – передавать

nego 1 – отрицать

āio – говорить, утверждать

 

2)

мысли, чувства (verba sentiendi):

 

 

scire 4

знать

ignoro 1 – не знать

 

puto 1

 

spero 1 – надеяться

 

conseo 2

считать,

sentio 4 – чувствовать

 

arbitror 1

думать,

video 2 – видеть

 

credo 3

полагать

audio 4 – слышать

 

existimo1

 

 

 

 

opīnor 1

 

 

 

3) переживания (verba affectuum):

 

 

gaudeo 2 – радоваться

doleo 2 – печалиться

4)

волеизъявления (verba voluntatis):

 

 

volo – желать

 

sino

позволять

 

nolo – не желать

patior

 

 

malo – предпочитать

jubeo 2 – приказывать

 

cupio 3 – сильно хотеть

veto 1 – запрещать

 

 

150

 

 

Соседние файлы в папке из электронной библиотеки