Бадмин Николай. Теегин зурһуд. 2004

ШИН БҮҮР

Зандн модншң берәчүд Зандрсн цәәһән семрәд, Ааһст дүүргҗ кеһәд, Аавнр, ээҗнрт бәрүлҗәнә.

Мана герин ул Мөңкинд бат болтха! Бүүрлсн эзнь менд

Байрта җирһләр дүрклтхә!

Ирсн медәтнр дарандан Иигҗ бүүр йөрәҗәнә, Итклтә бүүрт нерәдсн Идәнә дееҗ ууҗана.

Тоосхар гермүд бәрсн Тосхачнрт ханлт өргҗәнә, Эрсинь сииллҗ кеерүлсн Эрдмчнриг эдн магтҗана. Сарул өндр гермүд Селәнә уульнцсиг дүүргтхә! Олн өрк-бүл Оньдинд бүүрән йөрәтхә!

ХӨӨЧИН ДУН

Кемҗән уга теегм Көкрҗ эндән уняртна. Торһн нооста хөөдм Терүнә аһуд идшлнә.

Нигт зултрһнта һазрт Намртнь хөөдән хәрүлнәв. Чиг-киитн эклтл,

41

Чинәһинь өөдлүлхәр зүткнәв.

Хаврин өдрмүд олзлад, Хаша-хаацинь яснав. Элвгәр үвлзҗ һархд Эртәр хотынь белднәв.

Көг тәвх цагт Килмҗән икәр өгнәв. Үвләр төл авлһнд

Үзмҗтә дамшлт олзлнав.

Кемҗән уга теегм Көкрҗ эңдән уняртна. Байн зөөрднь бахтҗ, Байрлҗ дууһан дуулнав.

ЭЦКИН ГИРЛГ

Удн модар кесн Ут иштә гирлг

Эрнҗән үрндән герәслсн Эңкрлх үнтә белг.

Эрнҗән эн гирлгән Ээмдән кесг үүрлә, Теегт хәәкрн ишкрәд, Тарсн хөөдән хурала.

Хөрн җилин эргцд Хаҗудан көвүһән дахулла, Хальмгин кезәңк эрдм — Хөд хәрүлдг дасхла.

Зултрһн өвстә һазрт Зун, хавр, намрт

42

Хөөдән күргҗ хәрүллә, Холван төлинь өсклә.

Колхозникүд энүг күнддлә Күцәмҗс бәрснднь байрлла. Көдлмшинь Төрскн үнллә, Күндтә орденәр ачлла.

Күдр хөөчин цогциг Күнд шалтг диилв. Эндр хөөчин зергләнәс Эрнҗән оньдинд салв.

Эцкин селм-гирлгиг Эндр көвүнь бәрв. Эцкин орчд хөөдинь Эн өскхәр зөрв.

КИРҺЛҺНӘ ПУНКТД

Шиләр эрснь өңгләтә, Шиферәр орань бүркәтә, Цевр аһар гүүдңнсн Кирһлһнә пункт дүңгәнә.

Дөчн нәәмн хәәч Даран-дарандан өлгәтә. Дөчн нәәмн кирһәч Дегц дөрлдҗ көдлнә.

Хү салькн үләхш. Халун нарн цонахш. Хурин усн дусхш, Хөд тарҗ гүүлдхш.

43

Нигтрәд җилдән урһсн Ноосн хөөдәс шавшна. Көвәҗ унһал уга Кирһҗ авхар адһна.

Өдр болһн энд Өрлә көддмш эклнә.

Элвг ноос Төрскндән Эдн өгхәр зүткнә.

Электрическ хурц хәәч Эрлзҗ, чичрҗ көдлнә. Эвтә кирһәчин һарт Эрчмлҗ тер шуучна.

”Халун девләсн” сулдсн Хөд байрлҗ мәәллднә. Тавн, зурһан килограмм Толһа болһнас кирһгднә.

ТРАКТОРИСТИН ДУН

Өдр болһн оньдинд Өрлә эрт боснав. Тәвн мөрнә чидлтә

Тракторан көдлмшт белднәв.

Энд-тенднь һарад, Эрәсдинь эргүлҗ батлнав. Усн, тосинь кеһәд, Ундынь ицгтәһәр хаңһанав.

Күдр болд зүркн – Күрҗңнҗ моторнь көдлнә. Көдлмштән эрт күрхәр Күлг-тракторм телүлнә.

44

Арнзлдан һарч сууһад, Арһул газинь дарнав. Әмсхлинь невчк әкрмдүләд, Әрүхн дорань көндәнәв.

Теегт хаврт түргәр Тәрәнә һазр хаһлнав. Элвг урһцин ул Эртәр күцәҗ дууснав.

Тәрмр өвс, тәрә Теегт зунднь хаднав. Олн зүсн хот Олна малд белднәв.

Үвлднь кергтә теҗәлиг Үвлзңгүр зөөҗ күргнәв. Зуд, шуурһнас харсх Зөөринь цаглань батлнав.

Тосхлтд бачм кергтә Төмр, чолу зөөнәв. Бальчгта, уста хаалһд Боомтг учрдгнь ууранав.

Колхозин, совхозин өслтд Күцәх кергүд олн.

Терүг чадҗ күцәхд Трактор-күлгм белн.

СААЛЬЧ

Өрүн нарнла урлдҗ Өрүһәр эрт босна. Тохадан суулһан дүүҗлсн

45

Түргәр фермүр адһна.

Хөрн үкр саана, Хәләҗ тедниг асрна. Кевтр-бәәринь селнә, Кезәчн цеврәр бәрнә.

Үкр болһнас икәр Үс сааҗ авна. Даңгин җиләс җилд

Даалһвран давулҗ күцәнә.

Байн көдлмшин дамшлтан Баһчудт селвглҗ дасхна. Дуран тәвҗ көдлдгиг Дару-дарунь некнә.

Олн-әмтнә йоснд Олнас Баазр элч

”Күндллһнә Темдг” ордентә Колхоздан тоомсрта саальч.

СУРҺУЛЬЧ

Долан наста күүкн Дегтр һартан бәрв. Ээҗән хаҗудан дахулад, Эндр школур одв.

Һурвн давхр школын Һазань бичкдүд хурв. Ээҗ, эцкнр, экнр Эндр байрлҗ цуглрв.

Өндр нурһта багш Өкәрлҗ күүкдиг тосв.

46

Ээҗин хаҗуд ирәд, Эн инәмсклҗ зогсв.

Күндтә ээҗәс салһад, Күүкдиг школур көтлв. Зергләд зогссн бичкдүдин Заагтнь күүкиг зогсав.

Түрүн хоңх җиңнв, Тарад классур орцхав. Эндр өдрәс авн Эңкр үрм сурһульч!

АВҺ МАНҖ

Авһ Манҗ автобус йовулна, Адһсн әмт амраҗ суулһна. Селәнә уульнцсиг сәәнәр меднә, Адрута хаалһиг арһул давна.

Багар хурсн бичкдүд сууцхана, Школын өөр шуугҗ бууцхана. Авһ Манҗин автобус эвдрхш, Бальчг, цаснд булхҗ зогсхш.

Темдглсн цагтан тер ирнә, Теегин селәнүр тосхачнр күргнә. Өдр болһн өрлә босна, Эврә көддмшән ээлтәһәр күцәнә.

Авһ Манҗ автобусан арчна, Шилин өңгәр ширнь гилвкнә. Менд сурҗ маниг тосна, Одх һазрт оньдин күргнә.

Улан автобус уульнцар гүүнә,

47

Авһ Манҗиг әмтн күләнә. Авһ Манҗ олнд күндтә, Кесн көдлмшнь оньдинд үнтә.

КЕР МӨРН

Теегин аһуд өссн Теркә кер мөрн Кесг урлданд һарад,

Колхоздан дуудулсн нерн.

Хойр болд уудан Хазҗ арандан кемлнә.

Урньҗ толһаһан саҗад, Уралан гүүхәр телвнә.

Чикән хәәчлҗ сольвад, Чашкурдҗ хуурһсан татна. Чу! - гиһәд оркхла, Цоонглҗ ормасн өсрнә.

Деернь суусн көвүн Делинь дерлҗ наалдна. Ташмган арһул хүрүләд, Теркә кеериг дөгәнә.

Көлин күчнәс тоосн Көөлдәд сард цүврнә. Өмнәснь үләсн салькн Өрчднь эргдҗ хоорлна.

Зергләд гүүсн мөрдәс Зел утд һарна. Саңна, дел, сүүләрн Сальк хавлҗ наадна.

48

Таңһчин, Әрәсән урлданд Теркә кер орлцна. Маңнад һарч ирәд, Мөрә авч туурна.

ЗУНЫН ӨДР

Өрүни нарн бултахла, Өдр шинәс эклнә. Әмд тоот сернә, Әрүн көдлмшән эклнә.

Түрүн зәңг өгч, Теегт торһа җиргнә. Асхар буусн серүн

Аһар тогтнулҗ таалулна.

Торһала дегц урлдад, Такан аҗрһс хәәкрнә. Саальчнр түрүлҗ бослдад, Сааҗ үкрмүдән һарһна. Инцхәһәд, мөөрәд, мәәләд Идгүр малмуд темцнә.

Тарҗңнад, күрҗңнәд машид Теегт көдлмшән эклнә.

Шарлад, болвсрсн тәрәһән Шулуһур хурахар адһна. Таңһчин закрмд холван Теегин буудя кегднә.

Зунын өдр — җил, Зүткҗ әмтн көдлнә. Элвгәр малын теҗәл Эдн белдхәр зүткнә.

49

ШИН БҮЛ

Цецгүд нааһад кеерүлсн Цаһан ширтә машиднь Цагин сулынь олзлад, Цааран-нааран гүүлднә.

Герчллһнә цаас бичдг Герин һаза зогсчана. Хун цаһан күүкән Хаҗудан күргнь дахулна.

Сүүһәснь һарарн бәрәд, Сүүвдәд герүрн орулна. Йосна элч байрта Йөрәл тәвҗ тосна.

Иткүлин цаһан цааснд Иньгүд һаран тәвцхәнә. Нухмр алтн билцгән Нег-негндән белглнә.

Нерн, насн, җирһлнь Негдсинь олнд герчлнә. Шампанское чаһран татад, Шин бүлән йөрәнә.

ХАЛЬМГ БИ

Домбрин еңсг айс Дуудҗ биичиг босхна. Эврән дассн эрдмән Эндр үзүлхинь сурна.

Теегин гөрәсн кевтә Тогляд биич һәрәднә.

50