- •Пәннің оқу-әдістемелік кешені
- •Пәннің оқу бағдарламасы
- •Бағдарламаға енгізілген толықтырулар мен өзгерістер
- •200_/200_ Оқу жылы
- •Оқытушы туралы жалпы мәліметтер
- •3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
- •3.1. Семинар, практикалық сабақтарының тақырыптық жоспары
- •3.2. Соөж орындау және тапсыру кестесі
- •3.3. Сөж орындау және тапсыру кестесі
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілуі
- •Глоссарий
- •Студенттің рейтингін қою шкаласы
- •Тәлімгерлердің білімін бағалау жүйесі
- •Курстағы академиялық тәртіп және этика саясаты:
- •Сабақтарға күнделікті қатысу.
- •Курстық жұмыстардың үлгілік тақырыптары
- •6. Пәннің дәріс кешені
- •1 Дәріс. Макроэкономикаға кіріспе.
- •Макроэкономика пәні ұғымы. Негізгі ұғымдар. Статистикалық ақпарат.
- •Жалпы ішкі өнімді қосылган құн бойынша, шығыстар бойынша және кірістер бойынша есептеу.
- •Кірістер мен шығыстардың ауыспалы айналымы. Негізгі макроэкономикалық тепе-тендік. Экономиканың мемлекеттік және жеке меншік секторлары. Тұтыну, қор жинақтар мен инвестициялар.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •2 Тақырып. Макроэкономикалық өлшемдер
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық. Жұмыссыздықтың экономикалық циклдары. Инфляция
- •Инфляция және үсыныс .Шоктары. Инфляцияның өсуіне әсер ететін факторлар және себептер. Сұраныс инфляциясы, шығындар инфляциясы. Күтілген және күтілмеген инфляция.
- •Адаптивті жене рационалды (ұтымды) күтімдер,Өзгертілген Филлипс қисығы. Қысқа жөне үзақ мерзімді кезең. Әлеуметтік-экономикалық зерттеулер және инфляцияға қарсы саясат.
- •1. Экономикалық белсенді емес халық - жұмыс күші құралына кірмейтін ел тұрғындары. Бұған кіретіндер:
- •2. Экономикалық белсенді халық (батыс экономикалық әдебиетінде “қоғамның жиынтық жұмыс күні”) – еңбекке жарамды адамдардың бөлігі, жұмыс күнін тауармен қызымет өндіруге ұсынатын.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •4 Тақырып. Ұлттық табыс (ұт): өндіру, бөлісу. Тұтыну
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •6 Тақырып. Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік. Is-lm үлгісі .
- •1. Игіліктер нарығы. Жоспарланған және нақты шығындар. Кейнсиандық крест.
- •2. Табыстың тепе-теңдік деңгейі. Кейнстің мемлекеттік шығыстар мультипликаторы мен салық мультипликаторы.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •7 .Тақырып. Ашық экономика. Айырбас бағамы
- •1. Шағын ашық экономика. Төлем балансы. Ағымдағы есепшот, капитал қозғалысының есепшоты, ресми резервтер.
- •2. Айырбас бағамы. Сатып алу қабілеттілігінің паритеті.
- •3.Ашық экономика үшін is-lm үлгісі.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •8 Тақырып. Экономикалық өсу
- •2. Масштаб қайтарымы. Экономикалық өсу үлгісінің графиктік бейнесі.
- •3. Қазіргі заманғы экономикалық өсудің алғышарттары мен өзіндік белгілерін анықтау.
- •4. Солоудың ұзақ мерзімді өсу моделі.. Экономикалық өсудің қайнар кқздерін анықтау.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •7. Семинар сабақтарының жоспары:
- •8. Студенттің өзіндік жұмысы үшін материалдар
- •9. Пәнді оқыту бойынша әдістемелік нұсқау
- •- Ақша массасы, ақша айналысы, ақшаға сұранысты анықтау:
- •1 Тақырып. Макроэкономикаға кіріспе
- •2 Тақырып. Макроэкономикалық өлшемдер
- •3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық.
- •4 Тақырып. Ұлттық табыс (ұт): өндіру, бөлу, тұтыну.
- •5 Тақырып. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс ad-as үлгісі.
- •6 Тақырып. Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік. Is-lm үлгісі.
- •7 Тақырып. Ашық экономика. Айырбас бағамы.
- •8 Тақырып. Экономикалық өсу.
- •10. Студенттің оқудағы жетістіктері және бақылау бойынша материалдар
- •Аралық бақылауға арналған сұрақтар:
- •Жаттығулар, есептер, т.Б. Тапсырмалар:
- •12. Қай кезде жиынтық сұраныстың артуында өндірістің тепе-теңдік көлемінің өсуі орындалады?
- •13. As қисығының аралық кесіндісіне сәйкес ad-ң өсуі кезінде бағалар мен жіө көлемі қалай өзгереді?
- •27. Сұраныс инфляциясы ненің әсерінен пайда болуы мүмкін:
- •10. Студенттің оқудағы жетістіктері және бақылау бойынша материалдар
- •Бақылау-өлшеу құралдары: емтихан тапсыруға арналған тест сұрақтар
- •Пән бойынша емтиханға дайындық
1.Негізгі әдебиет
1. Сакс Д. Макроэкономика: глобальный подход. М.: МГУ
баспасы , 1998.
2. Дорнбуш Р., Фишер С. Макроэкономика. — М.: МГУ
баспасы, 1997.
3.В. М. Гальперин, П. И. Гребников, А.'И. Леусский, Л. С. Макроэкономика.
4. Тарасевич. Макроэкономика. - Санкт-Петербургский государственный университет экономики и финансов. -1997.-720 бет.
5.Долан Э. Дж. Макроэкономика. С.-Петербург, 1994.
6.Микро-макроэкономика. Практикум, Задачи, тесты,
ситуации. С.-П., 1994.
7.Мэнкью Н.Г. Макроэкономика. М.: МГУ аашайй, 1994.
8.С. Фишер, Р. Дорнбуш, Р. Шмалензи. Экономика. — Дело. — Макроэкономика.
М.-1993.- 830 бет.
9.. Мамыров Н.К. Тлеужанова М.А. "Макроэкономика"
Экономика Алматы 2003.
2. Қосымша әдебиет
1. Ален Р. «Математическая экономия». - М.: «Иностранная литература», 1963 .
2.Баумоль У. «Математическая экономия». - М.: «Иностранная литература», 1963
3.Гальперин ВМ. «Микроэкономика».- «Экономическая школа»,1994.
4.Мамыров Н.К., Кулекеев Ж.А,, Султанбекова Г.К. Макроэкономика. - Алматы: Экономика Каз ГАУ, 1997.
5.Тарануха Ю.В., Земляков Д.Н. Микроэкономика. Макроэкономика. М. «Дело и сервис» 2002г.
6.Гурасьян Г.М. «Экономическая теория: ключевые вопросы» М. Инфра-М. 2003г.
7.Борисов Е.Ф. «Основы экономики» М. Юристъ. 2003г.
5 Тақырып. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс. АD -AS үлгісі
1. Жиынтық сқраныс мәні және оны анықтаушы факторлар.
2. Ақшаның сандық теориясының теңдеуі.
3. Жиынтық ұсыныстағы классикалық көзқарас. Икемді еңбек ақы.
4. Жиынтық ұсыныс қисығын құру. Жиынтық ұсыныстағы кейнсиандық көзқарас.
Мақсаты: макроэкономикалық тепе-теңдіктің негізгі моделін құрайтын жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсынысқа жалпы шолу жасау, қысқа және ұзақ мерзімдегі олардың ауытқуын қарастыру, және де экономикадағы тұрақтандыру саясатын іске асыру мәселелерін ортаға салу. Ол үшін мына сұрақтар қарастырылып талқылану қажет.
Дәріс жоспары:
Жиынтық сұраныс және оған әсер етуші факторлар.
Жиынтық ұсыныс, оның Кейнсиандық және классикалық үлгілері.
АD - АS үлгілері макроэкономикалық тепе - теңдік.
Негізгі түсініктер: жиынтық сұраныс; жиынтық сұраныстың құрауыштары; жиынтық шығындар; тұтыну шығындары; инвестициялық сұраныс; мемлекеттің тауарлар мен қызметтерге деген сұранысы; сыртқы әлемнің таза сұранысы – таза экспорт; жиынтық сұраныс функциясы; Кейнс әсері (пайыз мөлшерлемесінің әсері); байлық әсері (Пигу әсері); импорттық сатып алымдар әсері; жиынтық сұраныстың факторлары; жиынтық ұсыныс; жиынтық ұсыныс функциясы; қысқа мерзімдік кейнстік жиынтық ұсыныстың қисығы; аралық жиынтық ұсыныс қисығы; ұзақ мерзімдік классикалық жиынтық ұсыныстың қисығы; макроэкономикалық тепе-теңдік; сілкіністер; жағымды және жағымсыз сілкіністер; жиынтық сұраныстың сілкіністері; жиынтық ұсыныстың сілкіністері; сұраныс инфляциясы; ұсыныс (шығындар) инфляциясы; стагфляция; «Храповик» эффектісі; тұрақтандыру саясаты.
Қысқаша мазмұны. Макроэкономикадағы жиынтық сұраныс (AD) сатып алушылардың жиынтық сұраныстары ретінде қарастырылып, өндірілген өнім көлемі мен бағаның жалпы деңгейі арасындағы кері тәуелділікті сипаттайды. Ал бұл тәуелділік жиынтық сұраныс қисығы арқылы анықталады.
Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық факторлар немесе жиынтық сұраныс қисығының теріс көлбеулі болуы мынадай негізгі үш әсерге байланысты:
Кейнс әсері (пайыз мөлшерлемесінің әсері);
Пигу әсері (нақты кассалық қалдықтар әсері немесе байлық әсері);
Импорттық сатып алымдар әсері.
Жиынтық сұранысқа әсер ететін бағалық емес факторлар:
тұтыну шығындарының өзгерістері;
инвестициялық шығындардың өзгерістері;
мемлекеттік шығындардың өзгерістері;
таза экспорт шығындарының өзгерістері;
ақша ұсынысы;
ақша айналымының жылдадығы.
Макроэкономикада жиынтық ұсыныс (AS) ұлттық экономикада өндірілген барлық соңғы өнімдер мен көрсетілген қызметтер көлемі ретінде сипатталады және ол басқаша нақты ЖІӨ деп аталады. Жиынтық ұсыныс қисығының үш кесіндісі бар:
кейнстік (көлденең) кесінді;
аралық (жоғарыға ұмтылушы) кесінді;
классикалық (тік) кесінді.
Жиынтық ұсыныс қисығын жылжытатын факторлар:
ресурстарға деген бағалардың өзгеруі;
өнім өндірудегі өнімділіктің және технологияның өзгеруі;
салықтар мен дотациялар деңгейінің өзгеруі;
климаттық жағдайлардың өзгеруі;
құқықтық нормалардың өзгеруі және т.б.
Ұзақ мерзімді кезеңде жиынтық ұсыныс мөлшері экономикадағы ресурстардың саны мен сапасы арқылы және қолда бар технологиямен анықталады, сондықтанда бұл жерде өндіріс көлемі бағалар деңгейінің және басқа да атаулы көрсеткіштердің өзгеуіне байланысты болмайды; барлық бағалар икемді әрі жұмсақ, ресурстардың бағалары тауар бағаларының өзгеруіне қарай пропорционалды түрде өзгереді, және жиынтық ұсыныс қисығы тік сызықты болып табылады.
Қысқа мерзімді кезеңде бағалар икемсіз, әрі қатаң болып келеді, және ресурстардың шектеусіз жағдайында жиынтық ұсыныс қисығы көлденең сызықты болып табылады.
Әртүрлі макроэкономикалық үлгілерде қысқа мерзімді кезеңдегі жиынтық ұсыныстың қисығы неліктен оң көлбеулі сипатқа ие болатындығы туралы себептері әртүрлі түсіндіріледі. Қысқа мерзімді жиынтық ұсыныстың оң көлбеулі сипаттылығын түсіндіретін мынадай себептер (үлгілер) бар:
қатаң атаулы жалақы үлгісі;
жұмыскерлердің тұрақсыздығы туралы үлгі;
жетілмеген ақпарат үлгісі;
икемсіз бағалар үлгісі.
Егер ұлттық экономикада барлық өндірілген өнімдер мен көрсетілген қызметтер берілген баға деңгейінде сатып алынса, онда AD – AS үлгісіндегі макроэкономикалық тепе – теңдік орнайды.
Ұлттық экономикада жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың кенеттен өзгеруін сілкіністер (шок) деп атайды, олар жиынтық сұраныс тарапынан да, жиынтық ұсыныс тарапынан да орын алады. Сонымен қатар, сілкіністердің жағымды және жағымсыз деген түрлерін де атап көрсетуге болады. AD – AS үлгісі негізінде осы кенеттен өзгерген жағдайлардың экономикаға әсерін зерттеу және оны тұрақтандыру үшін мемлекеттің рөлі талдап көрсетіледі.