2.1 Дайындық әрекеттері

Жұмысты орындау алдында «Бұрандалы біріктірулер» және «Құрастыру бұйымдарының сызбалары» тақырыптары бойынша материалды қайталау, және де төменде келтірілген мәліметтермен танысу қажет.

Бұрандамамен біріктірулердің қарапайымдандырылған сызбасы келесі ережелер бойынша орындалады:

а) бұранда болттың бүкіл ұзындығы бойынша кескінделеді;

б) бұрандама стержені өсіне перпендикуляр көріністе бұранда кескінделмейді;

в) біріктірілетін бөлшектер мен бұрандама арасындағы, және де тығырық пен бұрандама арасындағы саңлаулар кескінделмейді;

г) бұранда бөлігіндегі, бұрандама басындағы және сомындағы қиықжиектер (фаски)  кескінделмейді;

д) басты көріністе бұрандама басы мен сомынды үш қырларымен кескіндейді;

е) бұрандамаға арналған стандарттан бұранда диаметрі d ғана қабылданады, ал бұрандама, сомын және тығырықтың қалған өлшемдері бұранда диаметріне қатысты жуықталған (2.1) формулалары бойынша есептелінеді. Есептеп анықталған өлшемдер бүтін сандарға дейін дөңгелектендіріледі.

Бұранданың ішкі диаметрі    d' = 22,95

Бұрандама басы мен сомын диаметрлері  D' =54    

Тығырық диаметрі D'_ш = 59,4      

Бұрандама басының биіктігі h' = 17

Сомын биіктігі H' = 22

Тығырық қалыңдығы S_ш = 5

ж)  бұрандама ұзындығы мына  формула бойынша есептелінеді

l= t₁ + t₂ + S_ш +H' + k,                                     (2.2)

l=95.1

мұндағы  t₁ и  t₂ –біріктірілетін бөлшектердің берілген қалыңдығы,

k 0,3d – бұрандаманың шығыңқы бөлігі.

Бұрандаманың ұзындығы түпкілікті стандарт етіп қабылданады,ол үшін есептелінген мәні бұрандамалар ұзындықтарының стандарт қатарындағы ең жақын мәніне дейін дөңгелектендіріледі.

Бұрандамалар ұзындығының қатары: 15, 20, 25, 30, 35,

40, 45, 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80, 90, 100, 110, 120, 130,               (2.3)

140, 150, 160, 180, 200, 220, 240, 260, 280, 300; 

з) сызбада келесі өлшемдер қойылады: бұранда диаметрі d (мысалы, M20 номинал диаметрі 20 мм метрикалық бұранда үшін) сомынның кілт өлшемі S (бұранда диаметріне сәйкес 1-кестеден алынған стандарт мәні),  бұрандама ұзындығы l, біріктірілетін бөлшектер ені b.

Қадамдар бойынша келесі әрекеттерді орындайық.

1 қадам. AutoCAD 2004 бағдарламасын жұмыс столындағы шертпенің көмегімен   немесе      Пуск/Программы/Autodesk/Mechanical Desktop 2004/

AutoCAD 2004 командасының көмегімен қосамыз. Бағдарлама терезесінде алдын ала дайындалған А4 пішімі бар файлды ашамыз.

2 қадам. Қабаттар жасаймыз:

Основной (Негізгі) – сызбаның негізгі тұрғызуларынан тұратын қабат, оны біз қалыңдығы 0,5 мм тұтас сызықтармен орындайтын боламыз;

Вспомогательный (Көмекші) – көмекші тұрғызулардан тұратын қабат, оларды жасыл түсті тұтас жіңішке сызықтармен орындайтын боламыз; бұл қабат кейін сөндірілетін болады;

Осевые_линии (Өстік_сызықтар) – сызбаның өстік сызықтарынан тұратын қабат, оларды біз қою көк (фиолетовый) түсті үзілме нүктелі жіңішке сызықтармен орындайтын боламыз;

Тонкие_линии (Жіңішке_сызықтар) – сызбаның жіңішке сызықтарынан тұратын қабат (бұранданы белгілеуге арналған сызықтар,  сызықтау

(штриховка) сызықтары, біріктірілетін бөлшектердің үзу сызықтары); оларды көк түсті тұтас жіңішке сызықтармен орындайтын боламыз;

Размеры (Өлшемдер) – өлшемдерді қоюға арналған қабат; бұл өлшем және шығару сызықтарын қоңыр түсті тұтас жіңішке сызықтармен орындаймыз;

 

2 к е с т е - Варианттар бойынша сызбаны орындауға арналған өлшемдер

	Нақты өлшем, мм	Масштабты ескеріп алынған өлшем, мм
Бұранда диаметрі d	27	54
Бірінші бөлшектің қалыңдығы t1	24	48
Екінші бөлшектің қалыңдығы  t2	36	72
Біріктірілетін бөлшектер ені b	70	140
Бұранданың ішкі диаметрі  d' = 0,85∙d	23	46
Бұрандама басы мен сомын диаметрі  D' = 2∙d	54	108
Тығырық диаметрі D'ш = 2,2∙d	59	118
Бұрандама басының диаметрі h' = 0,7∙d	19	38
Сомын қалыңдығы H' = 0,8∙d	22	44

Сызбада сызықтардың тағайындалған қалыңдығын бейнелеу үшін LWT (Сызықтың салмағы) шертпесінің көмегімен қалып жолында Show Lineweight (Сызықтау қанықтылығын көрсету) режимін тағайындау қажет. Бұл режимді бірден немесе сызбаны орындаған соң қосуға болады.

3 қадам. 1 кестеден вариантқа сәйкес келесі берілгендерді аламыз: бұранда диаметрі d, біріктірілетін бөлшектер қалыңдығы t₁, t₂,біріктірілетін бөлшектер ені b, кескін масштабы. 

4 қадам. (2.1) формулалары бойынша бұрандамалы біріктірудің өлшемдерін d', D', D'_ш, h', H', S_ш есептейміз. (2.2) формуласы бойынша бұрандама ұзындығын есептеп, сонан соң (2.3) бұрандамалар ұзындығы қатарынан есептелінген мәнге жуығын қабылдаймыз.

Мысал. Бастапқы берілгендері: бұранда диаметрі d=20 мм, біріктірілетін бөлшектер қалыңдығы t₁ =27мм және  t₂ =30 мм, біріктірілетін бөлшектер ені b=60 мм. Бұрандамалы біріктірудің есептелінген өлшемдері келесідей: бұранданың ішкі диаметрі d'= 0,85∙d =17 мм; бұрандама басы мен сомын диаметрлері D' = 2d=40 мм, тығырық диаметрі D'_ш=2,2d=44мм, бұрандама басының биіктігі h'=0,7d=14 мм, сомын биіктігіH'=0,8 =16 мм, тығырық қалыңдығы S_ш = 0,15d=3 мм. Бұдан көрініп тұрғандай, алынған мәндер стандарттарда келтірілген (1кестені қараңыз) мәндерге дәл келмейді.Бұрандама ұзындығын есептейміз: l= t₁ + t₂ + +S_ш +H'+k=81 мм. (2.3) ұзындықтар қатарынан бұрандама ұзындығының мәнін  l=80 мм деп түпкілікті қабылдаймыз.

5 қадам. Анықталған мәндерді, кескіннің вариант бойынша берілген масштабын пайдаланып 2-кестеге енгіземіз.