23. Характэрныя асабливасци нт и мк и их уплыу на инфармацыйную дзейнасць.

Начиная с 90х система НТ иМК развивается нестабильно. И это отражается на инф обеспечении специалистов: 1) Сокращение и ликвидация НТБ и инф служб на предприятиях; 2) Специалисты испытывают потребность в инф, но идёт снижение готовой продукции или количественное уменьшение, кризис проявляется также в снижении качества документов и в отсутствии качества правильных БЗ; 3) «Инф парадокс» он значит, что документный поток сущ, но найти документ сложно и нужно время; 4) в первоисточниках и б/гр источниках не полно отражается передовой опыт (он начал охраняться как секрет производства). Следствие: спецы отразили, что шло сокращение пользования на ресурсы, кот представляли госслужбы и бибки. Те, кот не находили ответ на вопрос – перетекали в коммерческие. Запросы, кот не находили ответ – в частные, а традиционные формы и виды не удовлетворяли запросы учёных и спецов. Выход – предоставление комплексных видов услуг + нетрадиц виды (доступ у удалённым БД или инф). НТ и МК генерирует научно-технические знания, кот явл объектом инф деятельности. В своей основе НТ и МК опирается на законы развития живой и неживой природы – т.е на законы естествознания, где и генерируются научно-технические знания. 4 отрасли НТ и МК: естественные науки (научная мысль), техн (промышленные) науки, с/х науки, медицина. Знания развиваются в системе, кот состоит из совокупности элементов – людей, кот заняты научными исследованиями и разработками; идеи, факторы, теории и др.; инструментарий для проведения; научно-техническая инф. Аналогичная структура у с/х и медицинских знаний. Элементы: 1) сфера науки (фундаментальные исследования, прикладные исследования); 2) сфера техники (опытно-конструкторск., опытно-технолог и др); 3) сфера производства (модернизация на уровне производства, строительство, ремонт, сбыт); 4) сфера потребления (непроизводственная) (эксплуатация- обучение будущих специалистов, осуществление инф деятельности – инф продукты). Научно- технические знания (ряд специальных черт, кот отличаются от гуманитарных средств). Отличия: 1) вненациональные – вне границ, вне государства, разработки по СПИДу могут использоваться во всех странах, а модель экономики определённой страны НЕТ; 2) более адаптируемые и имеют универсальный язык общения (формулы, графики); 3) более подвержены фактору времени и старения (обновление- 3; 5лет), 4) имеют рыночную стоимость и реализуются за деньги ; 5) имеют определённую инфраструктуру (организации и учреждения); 6) гораздо легче поддаются автоматизации; 7) имеют особенность связанную с видотипологической характеристикой ИР (первичных и вторичных).

24. Интэграцыя и дыферэнцыяцыя и их уплыу на инфрмацыйную дзейнасць.

Д и И это 2 противоположные тенденции. Д связана с разделением отрасли или темы на несколько самостоятельных частей, т.е. идёт образование подотраслей и появляются новые научные направления, кот обеспечивают создание новых инф ресурсов. Она имеет объективные причины и способствует конкретному и детальному поиску инф и организации инф массивов. Д происходит по объектному и аспектному направлению. Объектное разделение – животные (пчёлы, кролик); аспектное – разведение, кормление, размножение и др. Д имеет положительное влияние, т.к. с возрастанием потока документов уменьшается возможность пользователя освоить весь входящий поток документов.

И связана с объединением отраслей в комплексы, объединение тематики докум и создан межотраслевой инф. Она отражается в документных потоках и инф потребностях. Способствует расширению научного кругозора, начала исследования в незнакомой сфере, способствует использованию методов других наук и изучению комплекса других проблем. Но интеграционные процессы могут негативно отобразиться на инф потребностях – рассеивание инф. Для преодоления стихийного протекания И надо применять управленческие решения (использовать ссылочно-справочный аппарат), создавать новые рубрики, организовывать тематические выставки по комплексным и межотраслевым проблемам. В результате И были сформированы науки: физ-мат, геолог-геогр, хим-техн, хим-биолог и др.

1. Азначэнне і характэрныя рысы інфармацыйных рэсурсаў у навукова-тэхнічных і медыцынскіх комплексаў.

Адным з асноўных аб’ектаў галiновай інфармацыйнай дзейнасці з’яўляюцца дакументныя крынiцы iнфармацыi (ДКI).

Асаблiвасць сацыяльнага прызначэння дакументаў па пры-ве, тэхнiцы, сг i медыцыне заключаецца, у тым, што яны садзейнiчаюць развiццю прагрэса ў навукова-тэхнiчным i аграрнапрамысловым комплексах, якiя вызнач эк-ку дзяржавы i сац ўзровень яе нас-ва. Навукова-тэхнiчная iнфармацыя ўплывае на навукова-тэхнiчны прагрэс i эканомiку i на палiтыку, культуру, экалогiю. У навуцы, тэхнiцы, медыцыне адбываецца сусветнае выкарыстанне навукова-тэхнiчных вынiкаў, адбываюцца змены ў фiнансаваннi i планаваннi навукi, пераарыентуюцца вучоныя, лабараторыя, iнстытуты, фiрмы, з’ўляюцца новыя выданнi i г.д. Асаблiвасцi зместу i мовы дакументных рэсурсаў у навукова-тэхнiчным i аграпрамысловам комплексах дэтэрмiнiраваны складанасцю самiх аб’ектаў навук i галiн, метадаў i iнструментарыя вывучэння гэтых аб’ектаў, а таксама асаблiвасцямі навуковай мовы. Спецыфiка мовы заключаецца ў тым, што шырока выкарыстоўваюцца фармалiзованыя мовы (хiмiчныя, фiзiчныя, матэматычныя формулы, ураўненні, таблiцы, графiкi, схемы) i спецыяльная тэрмiналогiя. Толькi ў бiялогii раслiн i жывёл iснуе каля 2 млн. спецыяльных тэрмiнаў, некалькi мiльёнаў тэрмінаў выкарыстоўваюцца ў iншых прыродазнаўчых н-ках, у тэхнiцы i сг. Структура дакументных рэсурсаў: Iх зместавая (тэматычная) структура з’яўляецца галоўнай, сiстэмаўтваральнай, яна iдэнтыфiкуе канкрэтныя дакументы i вызначае iх галiновую прыналежнасць. У складзе дакументных патокаў акрамя кнiг, брашур i серыяльных выданняў значнае месца займаюць спец вiды лiт-ры i дакументацыi: патэнтныя дакументы, тэхнiчныя нарматыўна-прававыя акты, прамысловыя к-гi, неапуб дак i iнш. Большая частка першаснай дак iнфа-i змяшч на эл носьбiтах. Сучасныя дак рэсурсы характарыз каштоўнаснымi ўласцiвасцямi, як ак-ць тэматыкi, паўната звестак аб аб’екце, аператыўнасць, даставернасць, арыгiнальнасць звестак i г.д. Актуальнасць праяўляецца як адпаведнасць тэматыкi дак найбольш важным праблемам навуковай i практычнай дзейнасцi, яго неабходнасцю для розных галiн навукi i практыкi. Арыгiнальнасць – гэта наяўнасць у дак новых звестак, невядомых навуцы i практыцы раней. Дакладнасць звестак звязана з максiмальнай адпаведнасццю абъектыўнай рэальнасцi, прынятым нормам i правiлам. Дакладнасць характэрызуе адпаведнасць, праверанасць iнфармацыi практыкай вытворчасцi i лячэння. Найбольш даставернымi лiчацца дак, высновы i рэкамендацыi з якiх ужо ўкаранiлiся ў практычную дзейнасць. Паўната звестак аб абъекце ўяўляе адлюстраванне ў дак усiх, найбольш сутнасных даных, якiя характэрызуюць абъект з усiх бакоў i з розных пунктаў погляду. Аператыўнасць фiксацыi звестак i распаўсюджвання дак характарызуецца часовым iнтэрвалам, якi прайшоў ад моманта стварэння новых ведаў да моманта прадстаўлення гэтых звестак чытачу. Суадносiны формы замацавання ведаў мэтам стварэння дакумента звязана з логiкай пабудовы, зместам, ступенню падрабязнасцi асвятлення праблемы, складанасцю выкарыстанай мовы пры стварэннi дакумента пэўнага вiда для задавальнення iнфармацыйных патрэбнасцей карыстальнiкаў iнфармацыi. Структура дакумент iнфармац рэсурсаў прадстаўлена: дак-мi па розных галiнах, якiя уваходзяць ў гэты комплекс: прыр-ве, тэхнiцы, сг i медыцыне; дакументамi вузкатэматычнай накiраванасцi, якiя звязаны з дыферэнцыяцыяй кожнай з галiн, увайшоўшых ў комплекс; дакументамi комплекснага, мiжгалiновага, характару, якiя з’яўляюцца вынiкам уплыву працэса iнтэграцыi. Гэта дак па механiзацыі сг, бiяфiзiка, генная iнжэнерыя, аграпрамысловая iнтэграцыя, экалагiчна чыстыя тэхналогii i iнш.; часткова дакументамi аддаленых тэматычна ад данага комплексу галiн, якiя аказваюць уплыў на развiццё навукова-тэхнiчнага i медыцынскага комплексу. Гэта дак па галiновай эканомiцы, палiталогii i г.д.

2. Класіфікацыя ІР па навукова-тэхнічнага і медыцынскага комплексаў. Фактары, якія ўплываюць на іх фарміраванне.

За аснову ўзяты фасетны прынцып дзялення аб’ектаў.

А Па форме ўласнасцi

А1 ІБР дзяржаўнай ўласнасцi

А2 ІБР недзяржаўнай формы уласнасцi

А3 ІБР змешанай формы уласнасцi

В Па праву валодання i распаўсюджання

В1 ІБР дзяржаўнага валодання i распаўсюджання

В2 ІБР рэгiянальнага валодання i распаўсюджання

В3 ІБР галiновага валодання i распаўсюджання

В4 ІБР мясцовага валодання i распаўсюджання

С Па форме носьбiта

С1 ІБР на традыцыйных носьбiтах

С2 ІБР на электронных носьбiтах

С3 ІБР на iншых носьбiтах

Д Па змесце

Д1 ІБР па прыродазнаўстве

Д2 ІБР па тэхнiцы

Д3 ІБР па сельскай гаспадарцы

Д4 ІБР па медацыне

Д5 ІБР па сумежных галiнах

Е Па знакавай прыродзе прадстаўлення

Е1 тэкставыя ІБР

Е2 лiчбавыя ІБР

Е3 аўдыяльныя ІБР

Е4 бібліяграфiчныя ІБР

Е5 мультымедыйныя ІБР

F Па спосабу распаўсюджвання

F1 ІБР якiя распаўсюджваюцца ў глабальных iнфармац сетках

F2 ІБР якiя распаўсюджваюцца ў лакальных iнфармац сетках

F3 ІБР, якiя распаўсюджваецца па падпiске

F4 ІБР якiя распаўсюджваюцца па эл пошце

F5 ІБР якiя распаўсюджваюцца праз бiблiятэку

G Па характары выкарыстання

G1 ІБР масавага характару

G2 ІБР ведамаснага характару

G3 ІБР унутрыфiрменнага характару

G4 ІБР асабiстага характару

Н Па месцы размяшчэння

Н1 ІБР унутры кнiг i часопiсаў

Н2 ІБР на сайтах бiблiятэк i iнфармацыйных цэнтраў

Н3 ІБР ў базах данных

Н4 ІБР ў iнтэрактыўных кнiжкых крамах

Н5 ІБР на радыё i тэлебачаннi

Н6 ІБР на кнiжных выставах

I Па мовах прадстаўлення

I1 ІБР на натуральнай мове

I2 ІБР на штучнай мове

J Па прыналежнасцi да пэўных сiстэм

J1 ІБР унiверсальных сiстэм, якiя ўключ усе цi шэраг вiдаў IР

J2 ІБР вiдавыя, створ для рэг-цыi i выкарыст пэўных вiдаў дак

J3 ІБР галiновых сiстэм

J4 аб’ектныя,створ для iнф-ня аб пэўнай катэгорыi аб’ектаў

J5 ІБР ведамасных сiстэм

J6 ІБР iншых сiстэм, разлiчаныя на пэўныя катэгорыi кар-ў, на пэўную форму прадстаўлення iнф, на пэўную ступень адчыненасцi цi абмежавальнасцi iнф

К Па ступенi адкрытасцi

К1 адкрытыя ІБР

К2 ІБР з абмежаваным доступам

Большую ролю ў iнфармац абслуг кар-ў адыгрываюць эл ІБР. Так у СТБ 7.73-96 «Пошук i распаўсюджванне iнфармацыi» называюцца такiя вiды БД як

А Па раскрыцці зместа

А1бiблiяграфiчныя

А2 рэфератыўныя

А3 поўнатэктавыя

А4 гiпертэкставыя

В Па об’екту адлюстравання

В1 дакументальныя

В2 аб’ектаграфiчныя

В2.1.фактаграфiчныя

В2.2лексiкаграфiчныя

В2.3 паказчыкаў

С Па форме прадстаўлення iнфармацыi

С1 лiкавая

С2 тэкставая

С3 лiкава-тэкставая

Супрацоўнiкi ЦНБ НАН прапануюць класiфiкацыю WEB-рэсурсаў, у якiх можа размяшчацца бiблiяграфiчная iнфармацыя

А Па структуры

А1 шматўзроўневыя карпаратыўныя WEB- сайты

А2 шматузроўневыя раздзелы на WEB- сайтах

АЗ WEB-старонкi бiблiятэк

В Па iнфармацыйным напаўненнi

В1 неiлюстраваныя

В2 iлюстраваныя

В3 першасныя

Фактары, якiя уплываюць на фармiраванне ІБР НТiМК .

Сiстэма ІБР НТiМК фармiр пад уплывам аб’ек-ых i суб’ек-ых ф-раў. Да аб’ек-ых ф-раў аднос грамад iнфармац патрэбнасцi ў адпаведных галiновых ІБР, нак-кi дзярж палiтыкi па пытаннях фармiр ІБР; ас-цi развiцця самiх галiнаў, якія ўваходз у НТiМК,мiжнар i рэгiян супрац-ва Беларусi з краiнамi блiзкага i далёкага замежжа па фармiр адзiнай iнфармац прасторы i ствар эл iнфармац рэсурсаў.На фармiр ІБР НТiМК уплываюць i аб-ыя працэсы дыф-ыi i iнтэграцыi. Сярод суб-ых фактараў фармiр ІБР адзначаюцца веданне бiблiёграфамi наяўных ІБР галiновага хар-ру i адчуванне неабходнасцi стварэння iншых адзiнак для забеспяч новых iнфармац патрэбнасцей кар-ў iнфармацыi.