Тусытық атаулар

Ата – әкеннің  әкесі, бергі ата.

Арғы ата – атаның әкесі.

Жеті ата – сегізінші атаға дейінгі  аталар.

Нағашы ата – шешенің (ананың) әкесі.

Әже – әкенің шешесі,үлкен әже.

Нағашы әже– шешенің  шешесі.

• Әке жағынан қандастық туыс атаулары:әке, шеше, аға, апа әпке, тәте, іні, қарындас, сіңлі, баба, ата, әже, немере, шөбере, немере аға, немере апа, немере қарындас, немере іні, немере сіңлі, шөбере аға, шөбере іні, шөбере апа, шөбере қарындас.

• Шеше жағынан қандастық туыс атаулары:нағашы, нағашы ата, нағашы әже, нағашы әпке, нағашы аға, нағашы іні, нағашы қарындас, жиен, жиеншар.

• Некелік қатынасқа байланысты атаулар:жезде, жеңге, нағашы жеңге, нағашы жезде.

• Құдалыққа байланысты туыстық атаулар:құдаша, құда бала, құдағи, құда.

ӨЗ ЖҰРТЫАта - дедушка, со стороны отца

• Әже - бабушка со стороны отца

• Әке/Көке - отец. Кстати "Көке" иногда называют старших братьев, распространено в основном на юге

• Ана - мама

• Апа/тәте - тётя

• Аға - дядя или старший брат.

• Әпке  - старшая сестра. Так же старшой сестрой в центральном Казахстане называют "Апа"

• Іні - младший братишка

• Сіңлі - младшая сестренка

• Туыс/тума - не очень близкие, но все же родственники со стороны отца

• Бөле - дети родных сестер будут друг другу "бөле"

• Жиен -внуки со стороны дочери.

• Жиеншар - правнуки со стороны дочери

• Жеңге - Жена старшего брата. Жену младшего брата называют как обычно"келин бала".

• Жезде - Муж старшей сестры. А старшая сестра может называть мужа младшей сестренки "күйеу бала"

НАҒАШЫ ЖҰРТЫ

Ата - дедушка со стороны матери

Ана, әже - бабушка, со стороны матери

Аға - дядя

Апа - тетя

Құда жегжат - дальние родственники, близкие друзья

Қабырға ағайын - "косвенные" родственники.

Балдыз - Младшие братишки и сестренки жены для мужа будут "балдыз"

Бажа -мужья родных сестер будут друг другу "бажа"

Абысын, абысын ажын - жены родных братьев будут друг другу абысынками.

Төркін - родственники вышедшей замуж девушки. Если проще, другое название родственников жены

ҚАЙЫН ЖҰРТЫ

Күйеу - муж

Құдалар - родственники со стороны мужа/жены

Қайын ата - отец мужа/жены

Ене (қайын ене) - мать мужа/жены

Қайнаға - старший брат мужа

Остальное так же іні, сіңлі, апа, әпке только с добавлением "қайын" - қайын іні, қайын сіңлі, қайын апа и т.д.

Қазақстандағы некеге тұру жүйесіндегі ұлттық салт-дәстүрлер

Қазақтардаотбасы меннекегеқатысты ежелден келе жатқан әдет-ғұрыптары менсалт-дәстүрлерібар.Дүниегекелген жас нәрестеге оның құлағынаазан шақырыпат қойылатын. Жасы үлкен туысқандардың бірі Ата-ана өздерінің ұлын үйлендірудіәрқашан ойластырып жүреді.Болашақкелінді бала кезінен іздестіре бастайтын. Тіпті балалардүниегекелмей жатып-ақатастырурәсімі болатын. Құдаларды өнегелі, құрметті, текті жерден іздестіретін.Құдатүсудің салт-дәстүрлері бойынша арнайы рәсім өткізілетін. Қазақтарда жеті атаға толмаған туыстар арасынданекеқиюға қатаң тыйымсалынатын.Баланыүйлендіруге қатысты әдет-ғұрыптардың реті мынадай болатын:құда түсуге алдын ала келісу, ата-ананың құда түсуі, күйеудің қалыңдыққаұрын баруы, келін түсіру тойы, неке қию рәсімі. Ұзатылатын қыздың әкесі құда түсіп келген құдаларғақұйрық-бауыржегізеді. Бұлсалт-дәстүрқұдалық рәсімінің орындалғанын көрсететін. Құда түсудің ресми бөлігі аяқталғаннан кейінжігітжағы қыздыңкалыңмалынтөлейтін.Үйленутойы кезінде құдалар бір-бірінекиткигізетін болған. Ол түрлі қымбат бағалы киімдерден,матакездемелерден, мал басынан тұратын. Құдалар жағы бір-біріменқоржын алмасып, өзарасыйлықжасасатын. Үйлену тойының әдет-ғұрыптарынеке қиюрәсіміне ұласады. Қазақтардың дәстүрлі қоғамында қыздыңжасауынберудің де зор маңызы болды. Жасау қыз баланың жас кезінен әзірлене бастайтын. Қыздың жасауына киіз үй,кілем,текемет,сырмақсияқты бұйымдар, киім-кешек түрлері меныдыс-аяқтар, әр түліктен тұратын мал басы және басқалары кіретін болған. Жеке шаңырақкөтеріп, ата-анасынаненшісін алып шыққан жас отбасында күнделікті тіршілігінеқажетті нәрсенің бәрі де — отауы, төсек-орындары мен үй ішініңжабдықтары, есік алдында малы да болатын. Ежелден келе жатқан әдет-ғұрып бойынша ата-анасының қолында кенже ұлы қалып, қара шаңыраққа бүкіл мал-мүлкімен қоса иелік ететін.