- •Пәннің оқу-әдістемелік кешені
- •Пәннің оқу бағдарламасы
- •Бағдарламаға енгізілген толықтырулар мен өзгерістер
- •200_/200_ Оқу жылы
- •Оқытушы туралы жалпы мәліметтер
- •3. Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
- •3.1. Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
- •3.2. Соөж орындау және тапсыру кестесі
- •3.3. Сөж орындау және тапсыру кестесі
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілуі
- •Глоссарий
- •Студенттің рейтингін қою шкаласы
- •Тәлімгерлердің білімін бағалау жүйесі
- •Курстағы академиялық тәртіп және этика саясаты:
- •Сабақтарға күнделікті қатысу.
- •Курстық жұмыстардың үлгілік тақырыптары
- •6. Пәннің дәріс кешені
- •1 Дәріс. Макроэкономикаға кіріспе.
- •1.Негізгі әдебиет
- •Амортизация
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық. Жұмыссыздықтың экономикалық циклдары. Инфляция
- •1. Экономикалық белсенді емес халық - жұмыс күші құралына кірмейтін ел тұрғындары. Бұған кіретіндер:
- •2. Экономикалық белсенді халық (батыс экономикалық әдебиетінде “қоғамның жиынтық жұмыс күні”) – еңбекке жарамды адамдардың бөлігі, жұмыс күнін тауармен қызымет өндіруге ұсынатын.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •4 Тақырып. Ұлттық табыс (ұт): өндіру, бөлісу. Тұтыну
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •5 Тақырып. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс. Аd -as үлгісі
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •6 Тақырып. Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік. Is-lm үлгісі .
- •1. Игіліктер нарығы. Жоспарланған және нақты шығындар. Кейнсиандық крест.
- •2. Табыстың тепе-теңдік деңгейі. Кейнстің мемлекеттік шығыстар мультипликаторы мен салық мультипликаторы.
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •7 .Тақырып. Ашық экономика. Айырбас бағамы
- •1. Шағын ашық экономика. Төлем балансы. Ағымдағы есепшот, капитал қозғалысының есепшоты, ресми резервтер.
- •2. Айырбас бағамы. Сатып алу қабілеттілігінің паритеті.
- •3.Ашық экономика үшін is-lm үлгісі.
- •1.Негізгі әдебиет
- •1.Негізгі әдебиет
- •2. Қосымша әдебиет
- •7. Семинар сабақтарының жоспары:
- •8. Студенттің өзіндік жұмысы үшін материалдар
- •- Ақша массасы, ақша айналысы, ақшаға сұранысты анықтау:
- •1 Тақырып. Макроэкономикаға кіріспе
- •2 Тақырып. Макроэкономикалық өлшемдер
- •3 Тақырып. Макроэкономикалық тұрақсыздық.
- •4 Тақырып. Ұлттық табыс (ұт): өндіру, бөлу, тұтыну.
- •5 Тақырып. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс ad-as үлгісі.
- •6 Тақырып. Тауарлар мен ақша нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдік. Is-lm үлгісі.
- •7 Тақырып. Ашық экономика. Айырбас бағамы.
- •8 Тақырып. Экономикалық өсу.
- •10. Студенттің оқудағы жетістіктері және бақылау бойынша материалдар
- •Аралық бақылауға арналған сұрақтар:
- •Жаттығулар, есептер, т.Б. Тапсырмалар:
- •5. Тест сұрақтарына жауап беру қажет:
- •1. Жиынтық ұсыныс сілкінісінің әсері қалай байқалады?
- •15. Қандай фактор as қисығын солға қарай жылжытады?
- •27. Сұраныс инфляциясы ненің әсерінен пайда болуы мүмкін:
- •1. Тұтынудың кейнстік функциясына сәйкес:
- •23. Қолда бар табыс неғұрлым жоғары болған сайын, соғұрлым:
- •1. Ақшаға деген сұраныстың монетаристік функциясы:
- •Бақылау-өлшеу құралдары: емтихан тапсыруға арналған тест сұрақтар
- •Пән бойынша емтиханға дайындық үшін сұрақтар
Аралық бақылауға арналған сұрақтар:
Жаттығулар, есептер, т.Б. Тапсырмалар:
Экономикада келесі мәліметтер берілген (млрд. долл.):
Трансферттік төлемдер |
4,0 |
Жалпы ішкі инвестициялар |
16,2 |
Бизнеске салынатын жанама салық |
7,0 |
Жеке табыс салығы |
2,6 |
Таза экспорт |
1,1 |
Корпорацияның бөлінбеген пайдасы |
2,8 |
Амортизация |
7,9 |
Жеке тұтыну шығындары |
77,2 |
Корпорацияның пайдасына салынатын салық |
1,4 |
Әлеуметтік сақтандыру салымдары |
0,2 |
Қызметтер мен тауарларды мемлекеттік сатып алу |
8,5 |
А) ЖҰӨ көрсеткіштерін және жеке қолда бар табыстың көрсеткіштерін есептеңдер.
Б) Жеке жинақтардың көлемі қанша?
В) Экономикадағы капитал қорының көлемі қаншаға өсті? (есеп ЖІӨ=ЖҰӨ жағдайында шығарылады).
Экономика жағдайы келесі көрсеткіштермен берілген:
Тұтыну шығындары (С) = 2300
Инвестициялар (I)= 700
Мемлекеттік шығындар (О) = 800
Мемлекеттік трансферттер (TR) = 100
Мемлекеттік қарыз бойынша %-ті төлеу (N) = 100
Салықтар (T) = 800
ЖІӨ = ЖҰТ
Есептеңдер:
А) жеке жинақтар;
Б) мемлекеттік жинақтар;
В) мемлекеттік облигациялардың бағасын (құнын) және мемлекеттік бюджеттің тапшылығын жабу үшін шығарылған қосымша ақша көлемін. Мына жағдай анық: тапшылық 80%-ке облигация шығарумен қаржыландырылады.
3 игілік өндіріледі және тұтынылады дейік. Кестеде саны және бағасы (1 бірлікке) 2 кезеңге берілген Ласпейрес, Пааше, Фишер индекстерін (1992 ж. базистік кезең) есептеңдер:
Жылдар |
1992 |
1992 |
2002 |
2002 |
бағасы |
саны |
бағасы |
саны | |
кітаптар |
20 |
20 |
30 |
7 |
джинсілер |
52 |
10 |
75 |
5 |
теледидарлар |
1200 |
5 |
800 |
3 |
4. Тұтынушы ай сайын 1 кг сиыр еті мен 1 кг балық сатып алады деп ұйғарайық. Базистік жылы сиыр етінің де, балықтың да 1 кг-ның бағасы 1000 теңге болды дейік. 2002 жылы сиыр етінің бағасы көтеріліп, 200 теңге болды, ал балықтың бағасы өзгермей, бұрынғы қалпында қалды. Осыған орай 2002 жылы ТБИ қандай болады.
5. Экономика келесідей мәліметтермен берілген:
ЖҰӨ - 4800, Таза инвестиция – 800, Тұтыну – 300, Мемлекеттік сатып алымдар – 960.
Табу керек: таза экспортты, қолда бар табысты, жинақты, таза ұлттық өнімді.
6. Төмендегі берілген мәліметтерді пайдалана отырып есептеңіз (ақша бірлікпен): а) ТҰӨ -ді; б) ҰТ – ты; в) жеке табысты; г) қолда бар табысты.
- ЖҰӨ - 7800.
- Амортизациялық аударымдар – 500.
- Корпорацияның бөлінбеген пайдасы – 300.
- Әлеуметтік сақтандыру жарналары – 350.
- Мемлекеттің жеке тұлғаларға төлетін трансферттік төлемдері – 530.
- Корпорацияның пайдасына салық салу – 140.
- Азаматтардан алынатын табыс салығы – 650.
- Бизнеске деген жанама салықтар – 490.
7. - Шикізат өндіру (мақта) – 100.
- Шикізатты өңдеуге жеткізу – 160.
- Шикізатты өңдеу (мата) – 300.
- Өңделген шикізатты дайындаушыға жеткізу (тігін фабрикасына) жеткізу – 370.
- соңғы өнімді шығару (көйлек) – 550.
- соңғы өнімді көтерме сатушыға жеткізу – 610.
- соңғы өнімді бөлшек сатушының сатуы – 710.
Осы мәліметтерді пайдалана отырып сатудың жалпы құнын және қосылған құнды анықтаңыз (ақша бірлікпен).
8. Төмендегі мәліметтеріне сәйкес жеке табысты, қолда бар табысты, жеке жинақтарды анықтаңыз:
Көрсеткіштер (ағ.бағамен,млрд.тг.) |
2000 ж. |
1. Еңбекақы 2. Әлеуметтік трансферттер 3. Меншіктен түскен табыстар 4. Басқа да табыстар 5. Салықтар және басқа да төлемдер 6. Тұтыну шығындары |
2453,7 502,6 268,4 517,9 291,1 2911,4
|
9. Кестені толтырыңыз:
|
Y |
C |
I |
G |
Xn |
T |
Sp (жеке жинақтар) |
Sg (мем.жинақтар) |
Sn (ұлттық жинақтар) |
1 |
5000 |
3000 |
700 |
1000 |
|
900 |
|
|
|
2 |
5000 |
3000 |
900 |
1000 |
|
1000 |
|
|
|
3 |
5000 |
3200 |
900 |
900 |
|
1000 |
|
|
|
10. Төмендегі мәліметтерді пайдалана отырып ЖҰӨ-ді екі әдіспен (шығындар әдісімен және табыстар әдісімен) есептеңіз (млн.тг.):
Тұтыну шығындары – 3226; жалпы ішкі таза инвестициялар – 765; жеке салықтар – 590; трансферттік төлемдер – 768; мемлекеттік сатып алымдар – 964; корпорацияның бөлінбеген пайдасы – 79; корпорацияның пайдасына салық салу – 145; экспорт - 202; импорт – 295; әлеуметтік сақтандыру жарналары – 445; амортизациялық аударымдар – 505; бизнеске деген жанама салықтар – 393; жалақы – 2905; арендалық төлемдер – 20; пайыздар – 392; жеке салымдардан түскен табыс – 325; дивидендтер – 98.
11. ЖІӨ - 4000, тұтыну – 2500, инвестициялар – 400, мемлекеттік шығындар – 1200, экспорт – 200. Табу керек: а) Импорт көлемі қаншаға тең? б) Жеке жинақтардың көлемі қаншаға тең?
12. ЖІӨ - 5000, жеке қолда бар табыстар – 4100, мемлекеттік бюджет тапшылығы – 200, тұтыну – 3800, инвестициялар – 200. Табу керек: а) Таза экспорт көлемі қаншаға тең? б) Жеке жинақтар көлемі қаншаға тең?
13. Мына берілгендер бойынша а) ЖҰӨ-ді (шығындар бойынша және табыстар бойынша), б) ТҰӨ-ді, в) ҰТ-ты есептеңіздер.
Берілгендер (млрд. тг.):
несиеге деген пайыз – 12,
жалпы жеке инвестициялар – 55,
жалақы – 218,
корпорацияның пайдасы – 113,
жанама салықтар, салықтық емес төлемдер – 22,
ренталық төлемдер – 20,
корпорацияның пайдасына деген салықтар – 50,
таза экспорт – 9,
мемлекеттік сатып алымдар – 90,
таза жеке инвестициялар – 45,
меншіктен түсетін табыстар – 21,
мемлекеттік кәсіпорындарға субсидиялар беру – 2,
тұрғындарға берілетін трансферттік төлемдер – 23,
тұтыну шығындары – 260.
14. Ұлттық өндіріс мынадай 2 тауардан тұрады делік: Х (тұтыну тауарлары), У (өндіріс құрал-жабдықтары). Ағымдағы жылы Х өнімінің 500 мөлшері өндірілді, әрқайсысының бағасы 2 теңге, ал У тауарының 20 мөлшері өндірілді, олардың әрқайсысының бағасы 10 теңгеге тең. Жыл аяғына қарай пайдаланудағы 5 машина жаңартылды. Табу керек: а) ЖҰӨ - ді, б) ТҰӨ - ді, в) Тұтыну көлемін және инвестиция көлемін, г) Таза инвестициялар көлемін.
15. Өткен жылы белгілі бір мемлекетте мынадай көрсеткіштер орын алды (ақша бірлікпен): ЖҰӨ - 500, жеке сектордың жеке инвестициялары – 75, мемлекеттік сатып алымдар – 80, үй шаруашылықтарының тұтынулары – 250, мемлекеттік бюджетке тікелей салықтардың түсуі – 30, жанама салықтардың түсуі – 20, кәсіпкерлерге субвенциялар – 25, экспорт – 150, импорт – 110. Табу керек: а) үй шаруашылықтарының қолда қалған табыстарын; б) амортизациялық қорды; в) мемлекеттік бюджет жағдайын.
16. Кестенің мәліметтері бойынша 2005 жылдың бағалар индексі мен дефляторды анықтаңыз:
Өнім |
2004 ж |
2005 ж | ||
Баға |
Саны |
Баға |
Саны | |
НАН |
І |
200 |
1 |
300 |
ЕТ |
3 |
100 |
4 |
150 |
КИІМ |
6 |
60 |
8 |
50 |
17. Мынадай көрсеткіштер берілген (ақша бірлікпен): ЖҰӨ - 480, жалпы инвестиция көлемі – 80, таза инвестиция көлемі – 30, үй шаруашылықтарының тұтыну көлемі – 300, мемлекеттік шығындар – 96, мемлекеттік бюджет артықшылығы – 3. Табу керек: а) таза ұлттық өнімді; б) таза экспортты; в) үй шаруашылықтарының қолда қалған табыстарын және олардың жинақтау көлемін.
18. Мынадай көрсеткіштер берілген (ақша бірлікпен): ҰТ – 500, қолда бар табыс – 410, жанама салықтардың субсидиялардан асып кетуі – 20, үй шаруашылықтарының тұтынуы – 380, сауда балансының тапшылығы (импорттың экспорттан асып кетуі) – 10. Табу керек: а) жинақтар мен жеке инвестициялар көлемін; б) мемлекеттік шығындарды; в) тікелей салықтар сомасын, егер мемлекеттік бюджет тапшылығы 10-ға тең болса.
19. ЖҰӨ - 8281, амортизациялық төлемдер – ЖҰӨ көлемінің 6 пайызын құрайды, корпорацияның бөлінбеген пайдасы – 470, жанама салықтар – 520, субсидиялар – 250, корпорацияның пайдасына салықтар – 157, табыс салығы – 723, трансферттік төлемдер – 605, әлеуметтік сақтандыру жарналары – 115.
Табу керек: а) ТҰӨ-ді; б) ҰТ-ты; в) халықтың қолда қалған табыстарын.
20. Жалақы – 1800, корпорацияның пайдасы – 300, амортизациялық аударымдар – 600, ренталық табыстар – салынған капитал құнының 15 пайызын құрайды, трансферттер – 150, жанама салықтар – 300, капитал құны – 6000. ЖҰӨ көлемін есептеу қажет. Бұл есепте қай әдісті қолданамыз?
21. Келесі макроэкономикалық көрсеткіштер жүйесін қолдана отырып мемлекеттік жинақтар көлемін және үй шаруашылықтарының жинақтау көлемін есептеңіз:
Нақты ұлттық табыстың тепе-теңдік көлемі – 8500.
Экспорт – 160.
Импорт – 80.
Тұрғындардың төлейтін табыс салықтары – 630.
Мемлекеттік бюджеттен трансферттер формасында төленетін төлемдер – 280.
Инвестициялар көлемі – 1480.
Экономикадағы шеңбер айналымын қамтамасыз ететін үй шаруашылықтарының тұтыну шығындары – 6200.