junisov_kurilimdyk_geo_kz_2011l

24.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Геология. Байбатша Ə. Б., Бекботаев А. Т., Жүнісов А. А., Хабиева Ф., Сеитов Н., -

Алматы, «Мектеп». 2003. -246б.

25.Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік. 20 том. Геология, география, геодезия, -Алматы: «Рауан» 2000. -347б.

150

ҚОСЫМШАЛАР

1. Оқулықта жиі қолданылған кейбір терминдердің орысша-қазақша аудармалары

151

152

2. “Құрылымдық геология” пəнінен даярланған үлгі тест сұрақтары

1.Таужыныстарының физикалық қасиеттерін көрсететін геологиялық карта түрі:

А. Физикалық географиялық Ə. Төрттік шөгінділер Б. Геоморфологиялық

В. Инженерлік геологиялық Г. Гидрогеологиялық

2.Ірі масштабты геологиялық карта:

А. 1:50000 1:100 000 Ə. 1:50 000 1:25 000

Б. 1: 1000 000 1:500 000 В. 1:15 000 1: 100 000 Г. 1:200 000 1:100 000

3. Тектоникалық үйлесімсіздік белгісі:

А. Астыңғы қабаттың үстінде трансгрессивті қабаттың орналасуы Ə. Бұрыштық үйлесімсіздіктің болуы

Б. Астыңғы қабат жабынында базалық конгломераттың кездесуі В. Үстіңгі свитаның астыңғыға қарағанда көне болып келуі Г. Жауаптың бəрі дұрыс

4. Стратиграфиялық үйлесімсіздіктің байқалу ерекшеліктері: А. Интрузияның кірігуі Ə. Жарылыстардың пайда болуы

Б. Шөгінді түзу кезіндегі үзілістер В. Қабаттардың ауысуы

Г. Геосинклиндік жағдайдың платформалыққа өтуі

153

5. Көлденең жатысты қабаттардың негізгі белгілерінің бірі:

А. Қабат қалыңдықтары бүкіл геологиялық дене көлемінде өзгермейді

Ə. Жабыны мен табаны бір-біріне параллель Б. Бедер горизонтальдарын қайталайды немесе оларға

параллель В. Қабат беттері арасындағы шекара анық

Г. Тек жазықты бедерде ғана қабат қалыңдығы тұрақтылығы сақталады

6.Жер асты бедеріндегі геологиялық дененің жабыны немесе табанының абсолюттік биіктіктері бірдей нүктелерді қосатын сызық:

А. Изогипс Ə. Стартоизогипс Б. Изосейста.

В. Горизонталь Г. Изолиния

7.Көлбеу қабаттың жатыс элементтерін анықтаудың қосымша əдістерінің бірі:

А. Қабат бетінде орналасқан үш нүкте арқылы Ə. Екеу жабынында үшіншісі табанында орналасқан үш нүкте арқылы

Б. Екеуі табанында үшіншісі жабынында орналасқан үш нүкте арқылы В. Бір түзудің бойында орналаспаған қабаттың жабынындағы

немесе табанындағы үш нүкте арқалы Г. Абсолюттік биіктіктері бірдей үш нүкте арқылы

8.Геологиялық картада қою жасыл түсті боялатын магмалық таужынысы:

А. Қышқылды Ə. Негізді

Б. Орта қышқылды В. Аса негізді Г. Субвулканды

жыныстарды шартты белгілер арқылы карта көрсету Ə. Жер бетінде кездесетін таужыныстар түрлерін шартты белгілермен картада көрсету

Б. Топографиялық негізі бар картаға таужыныстар жасын, құрамын жатыс пішінін көрсету

154

В. Масштабы топографиялық негізі бар белгілі бір аймақтың геологиялық құрылысын шартты белгілермен көрсету Г. Жер бетіне шығып жатқан таужыныстар түрлерін штрихты белгілермен бейнелеу

10.Интрузивті дененің құрамын жəне жасын геологиялық картада көрсету үшін бірден неше шартты белгілер қолдануға болады?

А. Біреу /түрлі-түсті/ Ə. Екеу /штрихтар, түрлі-түсті бояулар/

Б. Үшеу / штрихтар, түрлі-түсті бояулар/ В. Төртеу /штрихтар, түрлі-түсті бояулар, əріптер, цифр/ Г. Екеу /əріптер, мен цифрлар/

11.Геологиялық қиманың масштабы:

А. Геологиялық карта масштабымен міндетті түрде сəйкес келуі тиіс Ə. Екі есе ұлғайтылады, кейбір жағдайда ғана сəйкес келеді

Б. Тік масштабы тұрақты, ал көлденеңін ұлғайтуға болады В. Кейбір көлденеңді жəне көлбеу қабаттарды бейнелеу үшін

тік масштабты ұлғайтуға болады Г. Дұрыс жауабы А мен Д

12. Көбінесе, өзен шөгінділеріне тəн қабаттылық түрі: А. Паралельді Ə. Толқынды Б. Қиғашты В. Аралас Г. Линзалы

13. Қандай эффузивтердің шартты белгілерінде түрлі түсті бояу ме штрихтар қолданылады:

А. Төрттік эффузивтерде Ə. Базальт пен андезитті-базальтта

Б. Төрттік кезеңге дейін пайда болғандарында В. Қышқылды эффузивтерде Г. Субвулкандық денелерде

14. Ауа қозғалысымен байланысты пайда болатын қабаттылық пішіні: А. Паралельді Ə. Толқынды Б. Қиғашты В. Линза тəрізді Г. Турбидитті

15. Географиялық үйлесімсіздік дегеніміз:

155

А. Жеке қабаттар арасындағы үйлесімсіздік бұрышы10-ден кем болса Ə. Үйлесімсіздік бұрышы 0-50 арасында болса

Б. Қатпар топсаларындағы үйлесімсіздік бұрышы 1-ден аспаса В. Үлкен аймаққа созылған қабаттар арасындағы үйлесімсіздік бұрышы 10 -ға жетпесе Г. Географиялық ірі аймақтар арасындағы үйлесімсіздік

16. Активті интрузивті жапсардың белгісі: А. Қабаттардың иілуі

Ə. Интрузия құрамының өзгеруі Б. Скарндер мен роговиктер

В. Интрузия үгінділерінің жиі кездесуі Г. Жарықшақтардың мол дамуы

17. Қатпарлар ұзындығы мен еніне байланысты қалай бөлінеді? А. Дисгармониялық, диапирлі

Ə. Созылыңқы, брахиформалы, изометрлі (күмбезді, мульдалы)

Б. Ұқсасты концентрлі В. Периклин, центриклин Г. Изоклин, желпуішті.

18. Геологиялық картада шток пен батолит қалай ажыратылады? А. Сыртқы пішінімен Ə. Жыныстар құрамымен Б. Жапсары арқылы

В. Мөлшеріне байланысты Г. Пайда болу тегімен

19. Эффузивті фация жыныстарына қандай жатыс пішіндері тəн? А. Күмбездер, ине тəрізділер, найзалар Ə. Лавалық жамылғы мен тасқындар Б. Неккалар мен дайкалар В. Лакколит, лопалит, силла Г. Алахтон, автохтон

20. Мульда дегеніміз қандай геологиялық құрылым?

А. Баспалдақ немесе тізе тəрізді иілген дене Ə. Қанаттары бірбіріне паралель қатпар

Б. Күмбезі мен қанаттарының қалыңдықтары бірдей қатпар В. Брахисинклинді қатпар Г. Брахиантиклинді қатпар

156

21. Лава тасқыны мен жамылғысын қандай фация жыныстары түзеді? А. Cубвулканды

Ə. Көмейлік Б. Эффузивтік

В. Эксплозивтік Г. Экструзивтік

22. Қатпар қанаттарының түйісуі планда қандай жағдайда байқалады? А. Қатпар осінің иілу жағдайында Ə. Қатпар топсасының шомуы немесе көтерілуі кезінде

Б. Қатпар топсасының горизонтальдығы кезінде В. Төңкерілген қатпарларда Г. Барлық жауаптарда дұрыс

23. Дөңгелекше немесе сопақша пішінді вулкандық ойысты құрылымдар: А. Стратовулкан Ə. Кальдера Б. Некка

В. Конус тəрізділер Г. Кратер

24. Гипабассальды интрузивті денені атаңыз? А. Батолит Ə. Магмалық диапир Б. Апофиза В. Шток Г. Некка

25. Антиклин дегеніміз қандай қатпар?

А. Иіні жоғары бағытталған Ə. Ядросында көне жыныстар орналасқан, қанаттары бір-

біріне паралель Б. Қанаттарында ядросымен салыстырғанда жас

таужыныстары орналасқан В. Ядросында докембрии жыныстары орналасқан

Г. Ядросында қанаттарымен салыстырғанда жас таужыныстары орналасқан

26. Тұзды күмбездердің ядросы қандай жыныстардан құралған? А. Тұзды Ə. Докембрий жыныстары

Б. Суға қаныққын саздар В. Галлоидты, сульфатты

Г. Төменгі Pz жыныстары

157

27. Құрылымдық этаждарды бөлу принципі:

А. Таужыныстар құрамының күрт өзгеруі Ə. Таужыныстар жасының күрт өзгеруі

Б. Бұрыштық (құрылымдық) үйлесімсіздіктердің болуы В. Шөгінді түзу жағдайының күрт өзгеруі Г. Əр түрлі жасты интрузиялардың болуы

28. Қабат аралық интрузивті дене? А. Лакколит Ə. Факолит Б. Шток В. Лопалит Г. Силла

29. Үйлесімсіз интрузивті денелер:

А. Лакколит, факолит, шток Ə. Батолит, силла, лополит Б. Дайка, шток, батолит В. Дайка, апофиза, силла Г. Некка, желі, этмолит

30. Экзогендік қатпардың түрі: А. Гравитациялық Ə. Диапирлі Б. Шомған

В. Шөккінді қатпарлар Г. Қаптама қатпарлар

158

Тест тапсырмаларының дұрыс жауаптары

159