5.2.1 Күрделі /бірреттік/ шығындар

А. Кәсіпорынның (құралдың) шын жобасын жасау үшін үлестірімдер.

Бұл кәсіпорынның қайта құрылуына мемлекет тарабынан 3000000 (3000000 миллион теңге қаржы көлемінде қаражат жұмсалады.Бөлінген қаражат жобаны іске асыруға жұмсалады. Сынақтан өту мерзімі жарты жыл көлемі.

Б. Кәсіпорынды, Цехты немесе құралды құру /немесе шараны енгізу/.

Жоғарыда айтылғандай өндірістік құрылысқа ешқандай шығын қарастырылмайды. Себебі жоғарыда аталып өтілді. Жабдықтарды орнату мен алғашқы баптау сатылынып алынатын жабдықтың бағасына кіреді

В. Қажетті жабдықты сатып алу.

2-кестеде тек жобаға қажет жабдықтар мен қақтала жабыстыруды дайындайтын пештердің бағалары арнайы журналдағы каталогтар мен интернетте көрсетілген бағаларға сай алынып, ҚР Ұлттық банкі тағайындаған валюталар айырымына сай етіп тапсырылады.

2-кесте. (мың тг)

Жабдық	Саны	Біреудің бағасы	Барлық баға
Конвейрлі пештер	3	1274000	3822000
Кептіргіш жабдықтар	2	984000	1968000
Араластырғыш жабдықтар	3	650000	1950000
Ұнтақтағыш диірмендер	2	4000000	80000000
Қосып отыратын жабдықтар	2	364000	1456000
баспақтар	4	450800	1803200
Барлығы	16		18999200

Е. Күрделі жалпы шығынды, (келешекте негізгі қор – Н).

Бұл бөлімшеде тек А және В тармақтардың қосындысы есептеледі:

А+В= 3000000 + 18999200 = 21999200 теңге

2.2 Ағынды үлестірімдер /айлық шығындар/

1)Жобаланған бұйымды жасау үшін шикізатқа, материалдарға, жартылай жасандыларға жұмсалатын айлық шығындар. Ол келесі кестеде көрсетіледі.

3-кесте. (мың тг)

Шикізат, жартылай жасанды	Өлшем бірлігі	Баға	Айлық қажеттілік	Айлық шығын
Металл қалдықтары	т	496,56	2000	993,12
ұнтақ	т	649,41	2245,0935	1457986,169
Компазитті материаллдар	т	1237,47	6000	7424,82
Барлығы		2383,44	10253,0935	1466404,109

Қорытындыдан 12% қосымша құн салығын есептейді. (Бірақ Ққс шығынша кірмейді):

Ққс = 1466404,109 х 0,12 = 175968,49308 теңге

2)Айлық жалақы. Экономикада барлық жұмысшылардың санын екі топқа бөледі:

Цехта істейтін адамдар (ИТЖ, негізгі жұмысшылар, көмекші жұмысшылар) және офисте істейтін адамдар (бастықтар, қызметкерлер ж.б). Өндіріс қызметкерлердің жалақысы.

4-кесте. (мың тг)

Маман жұмысшы	Сан	Бірадамның айлық жалақысы	Барлығының ай-лық жалақысы
Цех бастығы	1	85000	85000
Цех бастығының орынбасары	1	80000	80000
Цех механигі	2	55000	110000
Цех энергетигі	1	55000	55000
Смена мастері	3	58600	175800
ТҚ инженері	2	60600	121200
ТҚЖ жұмысшылары	4	30000	120000
Барлығы	15		747000

Офисте істейтін басқару аппарат, олардың кіші көмекші персоналмен (еден жұмысшымен) бұл кестеге кірмейді. Олар үстемелі шығындарда есептеледі.

3) Мейрам күндері жұмыс жасату жоспарланбаған.

4) Кестеден артық істеген адамдарға төлем. Мұны 1,5% төлем ақыдан алуға болады:

Кес.арт.іс =747 000 х 0,015 = 11,205 теңге

5) Әлеуметтік салық + міндетті әлеуметтік төлемдер (11% айлық жалақыдан минус Жзк):

747 000 х 0,11 = 82170 теңге

6) Жабдықтың амортизациясы (тозуы).

Жабдықтың бағаларын әдебиеттен және газеттерден алынған. Амортизациялық ережелерді арнайы анықтамалықтан және салық кодексінің 110-шы бабынан алынды.

5-кесте (мың тг)

Жабдық	Саны	Біреуінің бағасы	Барлық бағасы	Жобалық аморт Ереже,%	Жобалық сома	Айлық аморт сома
Шарлы диірмен	1	4000000	4000000	10	400000	66667
Коп валокты диірмен	1	4000000	4000000	10	400000	66667
Конвейірлі пеш	3	1274000	3822000	25	955500	159250
Индукциялық пеш	2	984000	1968000	25	492000	82000
Араластырғыш жабдық	3	650000	1950000	25	487500	81250
Қосу жабдығы	2	364000	1456000	25	364000	60667
ҚЫҚБ	4	450800	1803200	25	450800	75133
Барлығы	16				3107000	591634

7) Электроэнергия шығындары

а) Жабдықтарда пайдаланатын энергияның шығыны кестеде көрсетілген.

6-кесте

Жабдық	Электро- қуаты, кВт	Бір айдағы жұмыс уақыты	Квт.сағ.	Эл.эн. бағасы, тг	Айлық шығын, тг.
Шарлы диірмен	2,8	24сағ*26,7 күн=641	1794	14.36	25762
Көпвалокты диірмен	2,6	24сағ*26,7 күн=641	1667	14,36	23938
Конвейірлі пеш	5,5	24сағ*26,7 күн=641	3526	14,36	50633
Индукциялық пеш	6,4	24сағ*26,7 күн=641	4102	14,36	58905
Араластырғыш жабдық	2,8	24сағ*26,7 күн=641	1794	14,36	25762
Қосу жабдығы	1,6	24сағ*26,7 күн=641	1025	14,36	14719
ҚЫҚБ	10	24сағ*26,7 күн=641	6410	14,36	92047

б) Электрожарық үшін жұмсалатын шығындар:

Ш = A * Э * У * Б,

Мұндағы А – жарықталатын аудан,м²

Э – бір шаршы метрге қажет электроэнергияның қуаты, (шамамен 100лк жарықтыққа 0.025 квт/м², 50лк жарықтыққа 0.015 квт/ м² қажет)

У – жарық жанатын уақыт, сағат;

Б – электроэнергияның бағасы (14,36 тг). Коридорларда, әжетханаларда және сондай-ақ бөлмелерде 50лк қажет.

Ш = A * Э * У * Б = 146 х 0,025 х 1070 х 14,36 = 56200,145 теңге

8) Жылуға кететін айлық шығын мына формула арқылы есептеледі:

Шж = V * Ш * 7200 * б,

Мұндағы V-цехтың немесе басқа үйдің жалпы көлемі, м³. Цехтың биіктігі V=SH S=146м² H=10.8м

Ш=30 ккал- текше м сағатына кететін жылудың мөлшері /СНиП бойынша/,720-бір айдағы сағаттар саны /24*30/.

б- жылудың бағасы;134,61

Шж=146*10,8*30*134,61=1061265

9) Цехта ыстық суға кететін шығындар:

Ш_ы = C * Б

Мұндағы С – ыстық судың немесе будың айлық қажеттілігі, (шамамен алынады).

Б – ыстық судың бағасы

Ш_ы = C * Б = 12,5 м³ х 350,3тг =4378,75 теңге.

10) Суық суға және канализацияға кететін шығындар есебі;

8-кесте

Су тұтынушы	Оған қажетті айлық су,м3	Судың бағасы	Барлық шығын, тг
Шарлы диірмен	100	250 тг/м3	25000
Барлығы			25000

11) Вентиляцияға кететін жылудың шығыны:

Ш_в= V*Ш*У*б

V – өндіріс цехтың жалпы көлемі, м³;

Ш – 0.15 ккал - бір текше метрді желдету үшін жылудың кеткен мөлшері (ауаны жылыту үшін);

У – желдету уақыты;

Б – жылудың бағасы (тармақ 9);

Ш_в=1577*0,15*4*134,61=127368

11) Жөндеуге кететін айлық үйлестірім. Жылдық мөлшерін шамамен 8% жабдықтардың. Айлық шығын 1/12 жылдық сомадан.

Жабдықтардың 8% 18999200*8/100=1519936

Айлық шығын 18999200/12=1583266

12) Еңбекті қорғау үшін шығындар.Жалақыдан 7% алынады

747000*7/100=52290

13) Салықтар. Төмендегі үш салықтардың жылдық мөлшерінен 1/12 бөлігі ағынды айлық шығындарға кіреді.

Мүлік үшін салық 1% негізгі қордың бағасынан алынып, бюджетке жіберіледі. Мүліктің (жер және көлік кірмейді) бағасы 4 кестеден алынды.Мұнда жер және көлік кірмейді.

18999200/100=189992

Көлік үшін салық. Жобаланған кәсіпорын әртүрлі автокөлікке ие болуы мүмкін. Түрлері 6-шы кестеден алынады. Олардан салық былай есептеледі.

9-кесте

Көлік құралы	Салық	Түсіндірме
а/жүк автокөлігі Жүк көтерімділігі 5т-10т 10-15т 15т жоғары б/ Жеңіл автокөлік Қозғалтқыштың көлемі 3-3,2л 3,2-3,5л 3,5-4л 4-5л 5л жоғары	9АЕК 15АЕК 100АЕК 35АЕК 46АЕК 66АЕК 130АЕК 200АЕК	АЕК-есеп көрсеткіш 1АЕК=1852тг 1 қаңтар 2014жылы бекітілді

14) Жер салығы Қарағанды қаласында тұрғын үй қоры, оның ішінде оның іргісіндегі құрылыстармен ғимараттар алып жатқан жерлерді қоспағанда, елді мекендердің жерлеріне салынатын базалық салық мөлшері 9,65 тг. Тұрғын үй қоры, оның ішінде оның іргісіндегі құрылыстармен ғимараттар алып жатқан жерлерді қосқанда, елді мекендердің жерлеріне салынатын базалық салық мөлшері 0,58тг құрайды.Алматы қаласында 28,95және 0,96.Қарағанды қаласы Алматы қаласына қарағанда тиімдірек.

Жердің ауданы бас жоспардан алынды 200м² көлемі 1577 текше метр

Қарағанды қаласы бойынша 200*9,65=1930тг

1577*9,65=15,218тг көлемі бойынша

200*0,58=116тг

1577*0,58=915тг

Салыстырмалы түрде Алматы 200*28,95=5790тг

1577*28,95=45654тг

200*0,96=192тг

1577*0,96=1514тг

15) Несие үшін төленетін пайыздар. Алынатын несие 20млн тг несие 15% үшін алдық. Айлық пайыздық төлем 20000*0,15/12=250 мың тг.

16) Мүлікті сақтандыру үшін шағын (страхование) 0,2% негізгі қордан алуға болады. 21999200*0,2/100=43998.4

Жұмысшыларды медициналық сақтандыруға жұмсалатын шығын негізгі қордын 3,1пайызын алады

21999200*3,1/100=681975

17) Қорытынды Ш=6674278 теңгені құрайды

18) Есептелмеген шығындар.Қорытындыдан шамамен 10℅ алады;

Ш_Е=6674278*10/100= 667428

19) Үстемелі шығындар /накладные расходы/. Бұл бапта әкімшілік- басқару аппаратына, кеңселік жұмыстарға, аудитке ж.б. шығындар кіреді. Оларды шамамен 18-20% 21 баптан алады;

20) Барлық айлық ағынды шығындар /Шж=7341706

21) Бір бұйымның өз құны Ө=Ш/М, мұндағы М – шығарылған бұйымның айлық мөлшері (көлемі).

Ө=Ш/М = 6674278/335 = 19 923 теңге

22) Айлық айналма қаржы (А). Ол ағынды шығындарға тең. Яғни А=Ш=6674278 теңге.

2.3 Баға

Жоғарғы есептелген өз құнына, нарық жағдайына қарап, 15- 20℅ пайда қосып, фирмалық бағаны табуға болады:

Б_ф=Ө+П = 19923+3150=23073

Сол бағаға қосымша құн салығын қосып жалпы бағаны табады.

Бж = Бф+Ккс = теңге

Б_ж=23073+2769=25842

Қазір қосылған құнның салығы 12%, сонда Бж =12Бф. Алынған қосымша құн салығы (төленген қосымша құн салығын шегергенде) бюджетке жіберіледі.