Сөзтерме (Глоссарий)

1. Кiріс бойынша түрлендiргiштің абсолютті қателігі - номиналды түрлену функциясы бойынша анықталатын кіріс шама мәнi мен нақты мәндер арасындағы айырым.

2. Аддитивтiк қателiк – кіріс шаманың нолдік мәнінде номинал емес шығыс шамамен шартталған қателік.

3. Анализатор – қатты, сұйық және газ тәрізді заттардың физикалық-химиялық қасиеттерін, құрамын және құрылымын анықтайтын құрал.

4. Шама – сапалы көрінетін, шкаламен өрнектлетін дененің, заттың, процестің және ақпараттың сипаттамасы

5. Газоанализатор – газдық орта компонентінің пайыздық құрамын анықтайтын құрал.

6. Бөлiктеу - өлшеу құралының бөлiктеу мiнездемесiнiң эксперименталдi анықтауы.

7. Қысым - физикалық шама. Бетке перпендикуляр бағыт бойынша қайсыбір бетке әсер ететін күш қарқынын сипаттайды, осы бетке бірқалыпты таралған күштер қатынасымен өрнектеледі.

8. Сыйымды түрлендiргiш - сыйымдылығы өлшелетiн электрлiк емес шаманың әсерiмен өзгеретiн конденсатор.

9. Өлшем - арнайы техникалық құралдар көмегiмен тәжiрибелi жолымен физикалық шама мәнiнiң табылуы.

10. Өлшеу түрлендiргiш - өлшенетін шаманың басқа шамаға немесе өңдеуге, сақтауға, әрі қарай түрленугең индикациялауға немес беруге ыңғайлы сигналға айналдыратын техникалық құрал

11. Кiріс сигналдың ақпараттық параметрi - өлшенетiн шамамен функционалдi сабақтас тікелей өзгеретін шама.

12. Компенсатор – құралдың күйі мен жұмысына әр түрлi әсер ететiн факторлардың ықпалын теңестiру немесе жою үшiн арналған құрылым.

13. Бақылау - қойылған талаптарға тексерiлетiн объекттiң сәйкестiгiнiң тексерiсi.

14. Шоғырландыру - көп компоненттi термодинамиялық жүйедегi осы компоненттiң санын сипаттайтын шама.

15. Логометр – электрөлшегіштік механизм, электрлік қарсы әсер ететін моменттің құрылуына негізделген, екі физикалық шаманы, мысалы, токтардың қатынасын анықтайды.

16. Манометр – сұйықтық немес газдардың қысымын немес қысымның әр түрлiлiгiн өлшейтін құрал.

17. Масс-спектрометр – заттардың құрамы мен қасиеттерін талдайтын құрал; электрлік және магнит өрісі көмегімен бөлшек массасының оның зарядына қатынасы бар иондар шоғырының бөлінуіне негізделген.

18. Материал – жатытығу есептерін шешуге арналған зат немес заттар қоспасы

19. Өлшемдер әдiсi - бұл өлшелетiн физикалық шаманың олардың бірлігімен салыстыру әдістерінің жиынтығы

20. Айналу моментi – объекттің айнауын тудыратын объектке немес лбъекттер жүйесні әсер ететін механикалық шама

21. Информативтi емес параметр - өлшенетін шамаен функционалды байланысы жоқ параметр

22. Реостатты түрлендiргiшi - қозғағышы өлшелетiн электрлiк емес шаманың әсерiмен жылжитын реостат.

23. Тахометр - машиналар және тетiктердiң айналу бөлшектерінің жиiлiгiн өлшейтін құрал.

24. Тензорезистор - белсендi кедергiнiң өзгерiсiне сызықты деформацияларын өллшеу түрлендiргiшi; жұмысы тензорезисторлық эффектке негiзделген.

25. Температура - термодинамиялық жүйенің тепе-теңдігін сипаттайтын және жүйені құрайтын бөлшектердің хаосты қозғалысының орташа кинетикалық энергиясына пропорционал физикалық шама.

26. Жылу анемометр –сезгіш элементтің жылу беруінің ағым жылдамдағана, оның температурасы мен құрамына тәуелділігін қолданатын анемометр.

27. Қалыңдық өлшеуіш - материалдар, бөлшектер немесе жамылғылардың жуандығын өлшейтін құрал.

28. Деңгейдi өлшегiш - сұйықтық орталар немесе сусымалы заттардың деңгейін өлшейтін құрал.

29. Түрлену функциясы - бұл кiретiн сигналдың информациялық параметрiнің уақыты бойынша шығыс сигналдың тәуелділігін көрсететiн байланыс

30. Өлшеу құралдарының межелiгi - есептеу құрылғысының бөлігі, ол есептеу саны немесе басқа нышандары қойылған белгiлердiң жиынтығы.