- •Ялгызлык исемнђр
- •Исемнђрнећ ясалыш ягыннан тљрлђре
- •Исемнећ сан белђн тљрлђнеше
- •Исемнђрнећ тартым белђн тљрлђнеше
- •Тартымлы исемнђрнећ килеш белђн тљрлђнеше
- •Áаш êилештђге исемнећ мђгънђлђре
- •Иялек килешендђге исем
- •Юнђлеш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Тšшем килешендђге исем
- •Чыгыш килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Урын-вакыт килешендђге исемнећ мђгънђлђре
- •Исемнђргђ морфологик анализ ясау њрнђге
- •Исемнђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним исемнђр
- •Антоним исемнђр
- •Антоним ярдђмче исемнђр
- •Сыйфатларныћ ясалыш буенча тљрлђре
- •Сыйфат дђрђќђлђре
- •Синоним џђм антоним сыйфатлар
- •Сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Сыйфатныћ исемлђшње
- •Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Исемлђшкђн сыйфатларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Саннар язуда цифр џђм сњз белђн белдерелђ
- •Саннарныћ тљзелеше
- •Сан тљркемчђлђре
- •Микъдар саны
- •Òђртип саны
- •Áњлем саны
- •×Ама саны
- •Ќыю саны
- •Саннарга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Саннарга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Саннарныћ исемлђшње
- •Исемлђшкђн саннарга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Исемлђшкђн саннарга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Рђвешнећ ясалышы
- •Рђвеш тљркемчђлђре
- •Рђвеш тљркемчђлђре
- •Рђвешлђргђ морфологик анализ ясау њрнђге
- •Рђвешлђргђ морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним рђвешлђр
- •Антоним рђвешлђр
- •Алмашлык тљркемчђлђре
- •Зат алмашлыклары
- •Тартым алмашлыклары
- •Књрсђтњ алмашлыклары
- •Сорау алмашлыклары
- •Билгелђњ алмашлыклары
- •Билгесезлек алмашлыклары
- •Юклык алмашлыклары
- •Зат яки предметларны гомумилђштереп (ќыеп) бирњче билгелђњ алмашлыклары
- •Зат яки предметларны аерым-аерым белдерњче билгелђњ алмашлыклары
- •Билгесезлек алмашлыклары урынында йљрњче тезмђлђр џђм саннар
- •Алмашлыкларга морфологик анализ ясау њрнђге
- •Алмашлыкларга морфологик-синтаксик анализ ясау њрнђге
- •Синоним алмашлыклар
- •Антоним алмашлыклар
- •Фигыль тљркемчђлђре
- •Фигыль тљркемчђлђре
- •Фигыльнећ барлык, юклык формалары Алар эøíå, õëíå œòëœå ÿêè œòëìвен белдерђ
- •Фигыль юнђлешлђре
- •Затланышлы фигыльлђр
- •Затланышлы фигыльлђр
- •Хикђя фигыль
Исемнећ сан белђн тљрлђнеше
Исемнђр берлек яки књплек санда килђ.
Берлек сандагы исемнђргђ -лар, -лђр, -нар, -нђр кушымчалары ялганып, књплек сандагы исемнђр ясала.
|
Кушымчалар |
Мисаллар |
Ќљмлђлђр |
|
Борын авазларына ([м], [н], [ћ]) беткђн исемнђргђ -нар, -нђр кушымчалары ялгана |
урамнар, толымнар урманнар, тљннђр моћнар, ќићнђр |
Малай чакта куна йљргђн аланнарга, њзем печђн чапкан болыннарга барып чыгам. (Г.Бђширов) Атлар адымнарын акрынайттылар, сагайдылар. (А.Гыйлђќев) Таћнар џаман матурмы? (Г.Ђпсђлђмов)
|
|
Башка авазларга беткђн исемнђргђ -лар, -лђр кушымчалары ялгана |
болытлар, балалар чђчђклђр, мђктђплђр књзлђр, тљслђр, эшлђр |
Ђнилђр елмаюы кебек ягымлы ќылы кљннђре, кљмеш тоќымнары, салкын тљннђре белђн ђбилђр чуагы да узып киткђн. Тљнлђ белђн љй тњбђлђренђ, капка башларына — бљтен ќиргђ ќем-ќем иткђн ап-ак кырау тљшђ, агачларга бђс бђйлђнђ. (Г.Бђширов)
|
Исемнђрнећ тартым белђн тљрлђнеше
Тартым кушымчалары ярдђмендђ предметныћ кайсы затка караганлыгы белдерелђ.
|
Затлар |
Сузыкка беткн исемнрг |
Тартыкка Ÿм -ó, -œ, -þ, -è хрефлрен беткн исемнрг | ||
|
|
берлект |
кœплект |
берлект |
кœплект |
|
|
ÿêà, êœëã |
ÿêà, êœëã |
áàø, òåø, ñó, ÿçó, аю |
áàø, òåø, ñó, ÿçó, аю |
|
|
ипи, сњрњ |
íè, èïè, ñœðœ | ||
|
I çàò |
-ì |
-áûç, -áåç |
-ûì, -åì |
-ûáûç, -åáåç |
|
II çàò |
-ћ |
-ãûç, -ãåç |
-û, -å |
-ûãûç, -åãåç |
|
III çàò |
-ñû, -ñå |
-ñû, -ñå -ëàðû, -ëðå |
-û, -å |
-ëàðû, -ëðå |
Тартымлы исемнђрнећ килеш белђн тљрлђнеше
Тартым белђн тљрлђнгђн исемнђр килеш белђн дђ тљрлђнђ ала.
|
Килешлђр |
I зат |
II зат |
III зат | |||
|
Баш килеш |
êèòàбûì китапларым |
äôòðåì дђфтђрлђрем |
китабы китапларыћ |
äôòðå дђфтђрлђрећ |
китабы китаплары |
äôòðå дђфтђрлђре |
|
Иялек килеше |
-íû |
-íå |
-íû |
-íå |
-íû |
-íå |
|
Юнђлеш килеше |
-à |
- |
-à |
- |
-íà |
-í |
|
Тљшем килеше |
-íû |
-íå |
-íû |
-íå |
-í |
-í |
|
Чыгыш килеше |
-íàí |
-íђí |
-íàí |
-íí |
-ííàí |
-ííí |
|
Урын-вакыт килеше |
-äà |
-дђ |
-äà |
-ä |
-íäà |
-íä |
1. Ќирем-суым љчен, ыруым љчен, мин туган углымны гына тњгел, њз-њземне дђ кызганмыйм.
(Н.Фђттах)
2. Авыру улыныћ тавышын ишетте. (Г.Бђширов)
3. Тирђ-якта ќыелып љлгергђн кешелђрнећ берсенђ дђ карамыйча, тљп юлга тљште. (Н.Фђттах)
4. Мин ђле ир тњгел, шулай да мин кулыма корал алдым. (Н.Фђттах)
5. Кабак шикелле бозланып каткан бишмђт итђклђремђ, идђндђ шакы-шокы килгђн итегемђ књз салды да телен чартлатты. (Г.Бђширов)
6. Аннары ул аныћ кљченђ, кыюлыгына да ышанды. (Н.Фђттах)
5. Иген љлгергђч, љч ќирдђн бер арба ашлыгыћны тљйим дђ китђм. (Г.Бђширов)
7. —Кайсы књлмђгећне киясећ? (Г.Бђширов)
8. Тљрле йортлардан арбаларына тырмаларын, сукаларын, орлык ашлыкларын тљяп, безнећ шикелле сабанчылар чыгып килђ. (Г.Бђширов)
9. —Егетлђрне бер дђ телећнђн тљшерми башладыћ. (Г.Бђширов)
10. Хђзер инде ќир башыннан узучылар минем њземђ дђшђлђр иде. (Г.Бђширов)
11. Кара бия, башын чайкый-чайкый, бђкђленнђн туфрак ерып атлый. (Г.Бђширов)
12. Кљз ахырында аныћ њзенећ бик сљйкемле бер вакыты бар. (Г.Бђширов)
13. Келђт кђрнизендђ, кызыл тђпилђрен корсак асларына яшереп, књгђрченнђр бљрешеп утыра.
(Г.Бђширов)